Morgunblaðið - 11.10.1980, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. OKTÓBER 1980
37
Oft var margt um manninn við söludeildirnar á NORWEX 80.
Gildi alþjóðafrí-
merkjasýninga
í síðasta þætti var vikið að
hugsanalegri hópferð héðan að
heiman á alþjóðafrímerkjasýn-
inguna WIPA 81 í Vínarborg á
næsta vori. Jafnframt var í
þættinum rætt um sýninguna
FRIM 80, sem verður á Kjarvals-
stöðum í nóvember og er ein-
göngu hugsuð sem kynning á
frímerkjasöfnun almennt. Er
vonandi, að hvort tveggja takist
vel, þegar þar að kemur. En í
framhaldi af því, sem þar sagði,
vil ég hér ræða nokkuð um
alþjóðasýningar og gildi þeirra,
eins og mér kemur þetta fyrir
sjónir. Sjálfur hef ég vissulega
ekki af miklu að má í þessum
efnum, en samt nokkra reynslu
af þremur slíkum sýningum á
Norðurlöndum á liðnum sex ár-
um, nú síðast NORWEX 80, sem
haldin var í Ósló í júní sl.
Á fundi í F.F. 18. f.m. greindi
ég frá þessari sýningu og rakti
hið helzta, sem bar fyrir augu
mín og eyru, en vitaskuld varð
að stikla á stóru. Þar sem
íslenzkir safnarar hafa á þessu
ári tekið þátt í nokkrum alþjóða-
sýningum og einni samnorrænni,
hef ég hugsað mér að geta þess
sérstaklega síðar. Að þessu sinni
verður þátturinn almennar hug-
leiðingar um alþjóðasýningar.
Á NORWEX 80 voru 3700
sýningarrammar, en oft eru þeir
til muna fleiri á stórsýningum.
Hafa oft heyrzt raddir um, að
þess konar sýningar séu orðnar
allt of viðamiklar, því að enginn
maður komist yfir að skoða
nema hluta af efninu. Ég hef
einhvern tíma getið þess, að
tæplega sé heldur gert ráð fyrir
því af forsjármönnum sýn-
inganna. Nú orðið eru mjög
margir safnarar orðnir sérhæfð-
ir, enda kemst enginn lengur yfir
að safna nema broti af því, sem
póststjórnirnar senda á markað-
inn á ári hverju. Af því leiðir, að
menn takmarka sig við ákveðin
lönd eða eitthvert sérstakt efni,
þ.e. mótíf- eða tegundasöfnun.
Af sérhæfingunni leiðir svo aft-
ur það, að frímerkjasafnarar
leita á sýningum, stórum eða
smáum, fyrst að því efni, sem
höfðar til þeirrar eigin söfnunar.
Annað situr á hakanum eða
verður með öllu út undan. Allt er
þetta vel skiljanlegt og í raun-
inni eðlilegt. Þá verður tími
flestra safnara oft ódrjúgur á
sýningum, því að það er fleira en
sýningarefnið, sem dregur menn
að. Hér hittast oft kunningjar og
bréfavinir úr fjarlægum löndum,
og þá er sjálfsagt að setjast
niður og rabba saman um stund.
Svo er eitt enn og ekki hið
veigaminnsta. Þá daga, sem ég
var á NORWEX 80, var mikill ys
og þys og margt um manninn.
En hvar var mannþröngin mest?
Menn skyldu ætla, að það hafi
verið í kringum sýningarramm-
ana með öllu því glæsilega og
margvíslega efni, sem boðið var
upp á. Nei, onei. Flestir þyrptust
að sölubásum frímerkjakaup-
manna og póststjórna, vafalaust
í leit að frímerkjum til að fylla í
eyður safna sinna. Einhvers
staðar sá ég þess getið á prenti,
að sjálfan opnunardaginn hafi
myndazt Iöng biðröð við inn-
ganginn og menn síðan þeystst
að básunum til að verða sem
fyrstir til að sjá söluvarninginn.
Áhuginn á sjálfri sýningunni
varð hér að víkja fyrir sjálfri
Frfmerki
eftir JÓN AÐAL-
STEIN JÓNSSON
söfnunarhneigðinni. Þannig var
þetta einnig, þegar ég kom á
sýninguna, en þá var hún hálfn-
uð. Söludeildir voru á efri hæð
hússins, og var á stundum jafn-
vel erfitt að komast áfram. En á
neðri hæðinni, þar sem sýningin
sjálf var í rúmgóðum og þægi-
legum sölum, var oftast ró og
friður og ágætt næði til að skoða
efnið að vild.
Nú vill svo til, að eftir að ég
flutti rabb mitt og hugleiðingar
um NORWEX 80 á fyrrgreindum
fundi, hef ég fengið í hendur
blað það, sem Landssamband
sænskra frímerkjasafnara gefur
út. Þar ritar ágætur maður
greinarkorn, sem hann nefnir:
Fyrir hverja er verið að sýna?
Ofangreindri spurningu svarar
hann á þá leið, að ekki sé verið
að sýna fyrir sýningargesti, þvi
að einungis lítið brot af þeim líti
á og grandskoði efni rammanna.
Flestir þyrpist í staðinn að
verzlunarbásunum, svo sem ég
gat um hér að framan. Hann
tekur jafnvel svo djúpt í árinni
að fullyrða, að án frímerkja-
kaupmanna og póststjórna
drægju þessar sýningar tæplega
nokkra gesti að. Ekki er ég viss
um, að safnarar séu allir sam-
þykkir þessu, en því miður er
sannleikskorn í fullyrðingu
hans. Hann bætir svo við, að
áhugaleysi almennings á þessum
alþjóðasýningum, sem eru undir
vernd F.I.P., þ.e. Alþjóðasam-
bands frímerkjasafnara, sé svo
sem ekkert undrunarefni. Grein-
arhöfundur segir sem sé, að það
sé mjög lítill hluti safnara, sem
iðki það að sýna söfn sín, og það,
sem sýnt sé af fáum útvöldum,
sé að jafnaði ofvaxið venjulegum
frímerkjasafnara. Orðrétt segir
hann í lauslegri þýðingu: „Sýn-
endur eru sérstök stétt, sem
talar tæplega sama mál og
nýgræðingurinn í frímerkjasöfn-
un. Þeir fara frá einni sýningu
til annarrar og sýna söfn sín í
sókn eftir verðlaunapeningum
og heiðursverðlaunum." Þeir,
sem komið hafa á sýningarnar
og virt fyrir sér stórsöfn ýmissa
manna, hljóta að viðurkenna, að
þessi skoðun hefur að mörgu
leyti við rök að styðjast. Af
þessu dregur höfundur þá álykt-
un, að F.I.P.-sýningar séu engan
veginn til þess fallnar að auka
frímerkjasöfnun, a.m.k. svo
lengi sem sýningargestir séu
áhugalausir. Áhuginn er eink-
um, að hann telur, hjá sýnendum
sjálfum og dómurum.
Loks spyr hann, hvort F.I.P.-
sýningar hafi gengið sér til
húðar í núverandi mynd. Hefur
hann m.a. leitað svars við þeirri
spurningu hjá Tore Gjelsvik,
formanni framkvæmdarnefndar
NORWEX 80, en hann er jafn-
framt formaður Landssambands
norskra frímerkjasafnara. Segir
hann, að Gjelsvik sé að nokkru
sammála þessu, því að hann
telji, að flokka beri sýningar í
mismunandi deildir, svo að jafn-
vel safnari með léttvægara sýn-
ingarefni eigi þess kost að taka
þátt í sýningum. Á þann hátt sé
hugsanlegt að vekja áhuga al-
mennings á frímerkjasýningum,
enda sé það efni, sem nú er
almennt á sýningum of þröngt
eða einhæft fyrir fjöldann.
Hér vildi ég vekja athygli á
þessari skoðun, sem nú er farið
að brydda verulega á meðal
safnara erlendis. Það er einmitt
þessi sérhæfing eða einhæfing,
ef svo má segja, sem á að forðast
að miklu leyti á okkar litlu
sýningu, FRÍM 80, í nóvember.
Sú sýning á einmitt bæði að laða
að sýnendur og skoðendur, svo
að unnt sé að þenda mönnum á
gildi frímerkjasöfnunar (sem og
annarrar söfnunar) sem hollrar
tómstundaiðju. Af þeim sökum
er það vissulega hvatning fyrir
okkur, að aðrir hugsa svipað um
þessi efni. En hvað svo sem líður
framangreindum hugleiðingum
mínum og hins sænska safnara,
breytir það ekki þeirri stað-
reynd, að það er verulegur
ávinningur fyrir frímerkjasafn-
ara að sækja nokkrar alþjóða-
sýningar, því að alltaf ber eitt-
hvað nýtt og lærdómsríkt fyrir
augu — og eftir því sækjast
sannir og áhugasamir safnarar.
Deila F.Í.L. og Ríkisútvarpsins:
Samningar lausir
um áramót en aðei ;
einn f undur haldin
MORGUNBLADINU hefur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Félagi ísienzkra leikara:
Trúnaðarmannaráð Félags ís-
lenskra leikara hélt reglulegan fund
sinn 2. október sl. Eitt aðalmál
fundarins var deila félagsins við
Ríkisútvarpið, en þar kom m.a. fram
eftirfarandi:
Samningar lausir
írá áramótum —
aðeins einn fundur
Samningar hafa verið lausir frá
áramótum, en aðeins hefur fengist
einn fundur í maí, þegar kröfugerðin
var lögð fram og síðan ekki söguna
meir. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
stjórnar F.Í.L. hafa hvorki fengist
fleiri fundir, né svör við kröfugerð
eða nokkur önnur umfjöllun um
málið.
Krafan er meiri
íslensk leiklist
í sjónvarpi —
Engar launakröfur uppi
Höfuðkröfur leikara eru í tveimur
liðum: 1) Tryggður verði ákveðinn
fjöldi íslenskra leikrita á hverju ári.
2) Fundið verði sanngjarnt hlutfall
milli erlends og innlends leikins
efnis.
Alþjóðleg barátta
Hér eru leikarar raunar að fara
eftir samþykktum alþjóða samtaka
leikara (FIA), en þau samþykktu á
þingi sínu í fyrra, að öll leik;
skyldu berjast fyrir því að fó ; i
atriði inn í samninga, þar eð n -
vetna vofir sú hætta yfir, ;;
framleiðslulöndin yfirtaki lci:
í sjónvarpi á kostnað þeirr
lendu, ekki síst með tilkomu
sjónvarps og gervihnatta. Þet: í-
ur þegar tekist í mörgum löndun;
Mikill samdráttur
á undanförnum árum
Frá árinu 1973 hefur verið mikill
samdráttur í framleiðslu íslenskra
sjónvarpsleikrita, þó út yfir hafi
tekið síðustu tvö árin. í fyrra
framleiddi sjónvarpið aðeins tvö
leikrit. Sú ákvörðun var tekin nokkr-
um mánuðum eftir að útvarpsráð
hafði gefið út yfirlýsingu um að
stefnt skyldi að því að framleiða
minnst 8 leikrit á ári.
Leikarar treysta á stuðn-
ing sjónvarpsáhorfenda
Þrátt fyrir það að leikarar séu
ekki einu sinni hálfdrættingar á við
starfsbræður sína á Norðurlöndum í
launum, fara þeir nú ekki fram á
hærri laun, heldur meíri vinnu. Þeir
vilja auka veg íslenskrar leiklistar í
sjónvarpi. — Leikarar treysta því, að
almenningur styðji þessa kröfu
þeirra, ekki síst í ljósi þess, að
íslensk leiklist nýtur nú vaxandi
vinsælda og að nú vofir nánast yfir
útrýming hennar í sjónvarpi. Og því
skyldu íslenskir leikarar sitja hjá á
sama tíma og leikarar annarra landa
eru að tryggja sína listgrein?
^“Súöarvogi
28 Sími 84630
Viö sýnum hin
vinsælu skilrúm
okkar aö
Súöavogí32
í dag og næstu
laugardaga
kl. 9—12.
V.
Pantiö tímanlega
fyrir jól