Morgunblaðið - 18.12.1980, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 1980
11
Þá er „dolby tæknin44 komin
Um þá spurningu hvort
tæknin stjórnar lífi okkar
verður vart komist að niður-
stöðu fyrr en heimur okkar er
að fullu tæknivæddur. Hitt er
ljóst að vart er hægt að snúa
af braut tækninnar án þess
horfið verði til mun óþægi-
legra lífsforms. Vilja menn
sækja vatn í uppþvottinn eða
nota fjörugrjót í stað klósett-
pappírs svo dæmi sé tekið.
Segiði svo að við höfum það
ekki betra í dag. Ekki vegna
pólitískra kenninga heldur
einfaldlega vegna tæknibylt-
ingarinnar. En maðurinn lifir
ekki á brauði einu saman.
Andann þarf að fóðra og nú er
það tæknin sem sér fyrir
miðlun hugverkanna. Framför
segja sumir. En er það svo?
Var miðlun arfsagna sem fram
fór við skin langelda síðri en
sú sem nú fer fram gegnum
syntesæsara, litabyssur eða
hvað þetta nú heitir allt sam-
an? Hinn sífellt fullkomnari
miðlunarbúnaður sem stefnir
að því að færa menn inn í
sjálfa rás atburðanna er nefni-
lega háður einum annmarka:
hugbúnaði þess er lýsir at-
burðum. Aukin tækni hnikar
ekki þessari staðreynd. Hún
verður aldrei fremri því hug-
arflugi sem býr að baki. Fari
aflið úr vængjum fuglsins
hrapar hann til jarðar.
Staðreynd þessi varð mér
einkar ljós þegar Laugarásbíó
sýndi okkur fáeinum gestum
fyrstu myndina hér með dol-
by-tækni. Tækni þessi er í
sjálfu sér stórmerkileg, byggð
á 12 hátölurum; fjórum sitt
hvoru megin við áhorfendur
tveim þar að baki og þrem sem
faldir eru hinumegin sýn-
ingartjalds. Sérstakur for-
magnari og þrír hundraðvatta
tvöfaldir magnarar bætast við
búnaðinn. Eg bý ekki yfir
sérþekkingu á sviði hljóm-
flutnings svo ég kvaddi til
umsagnaraðila, dómur hans
hljóðaði: „Allt annað sánd.“
Menn verða að skreppa upp í
Laugarásbíó til að átta sig á
við hvað er átt.
Þá er það myndin sem Laug-
arásbíó valdi til þess að kynna
þessa nýju hljómburðartækni.
XANADU er nafn hennar. Ég
sagði fyrr í umsögn að sú
staðreynd hefði orðið mér ljós
við vígsluathöfn dolbysins að
tæknin hversu fullkomin sem
hún er þá hvíldi hún á því
hugarflugi sem býr að baki.
Þessi staðreynd varð svo ljós
vegna þess skorts á hugarflugi
sem þessi annars laglega gerða
kvikmynd rís á. Eða réttara
sagt rís ekki á. Þó vil ég ekki
dæma þessa mynd of hart á
þessum forsendum og hvet þá
sem hafa gaman af Oliviu
Newton-John og skrautlegum
danssýningum að sjá myndina.
En það eru aðrar forsendur
sem ég byggi mína neikvæðu
umsögn sum sé siðferðiiegar.
Því þrátt fyrir glæsilegt yfir-
borð ljúfa tónlist og dísætan
söguþráð er þessi mynd ekki
annað en löng auglýsinga-
mynd, ætluð til að skapa nýja
unglingatísku.
Grunar mig að Robert Stig-
wood sem býr í villu á Ba-
hamaeyjum og stundar þá
vafasömu iðju að segja ungl-
ingum á vesturlöndum fyrir
verkum standi þarna að baki.
En karl þessi hefur að undan-
förnu beitt Oliviu og Jóni til
Bókmenntir
eftirÓLAF M.
JÓHANNESSON
Trafala ótæpilega í þessu
skyni. Aðferðin er einföld
gefnar eru út plötur. Ef ein-
hver þeirra selst vel þá er gerð
mynd um efni plötunnar
(stundum gengur ferlið öfugt
fyrir sig) eða söngleikur. Aðal-
leikarar myndarinnar eru
klæddir í nýstárleg föt sem
þegar hafa verið framleidd í
milljónatali. Nú eftirleikurinn
er auðveldur að tengja saman í
hugum unglinganna hið vin-
sæla lag, fötin sem flytjendur
lagsins klæðast og það and-
rúmsloft sem fylgir með og
þrýst er inn í gegn um press-
una. Unglingar eru hrifnæmar
hópsálir og hin minnsta tísku-
sveifla hrífur þá með. En því
þéttari sem þessar sveiflur
verða því erfiðara er fyrir hina
efnaminni að fylgja þeim eftir.
Og þá brotnar aldan á þeim
sem síst skyldi foreldrunum.
Það er erfitt að eiga barn sem
finnur vanmátt sinn í hópi
jafnaldra.
Með þessu er ekki sagt að
tískusveiflur eigi ekki rétt á
sér, fremur að heldur sé óvið-
kunnanlegt þegar þær skella
ein af annarri og að baki
stendur andlaus milljónamær-
ingur á Bahamaeyjum. Eðli-
legar tískusveiflur eru ekki
tilbúnar af fáeinum mönnum
heldur spretta þær úr iðu
þjóðfélagsins. Þær eru líkt og
spegill síns tíma og þeim fylgir
ferskleiki. Menn halda að sú
tíska sem fylgdi John Lennon
heitnum og félögum á sínum
tíma hafi verið þeirra verk.
Nei hún var sjálfsprottinn
fylgifiskur nýrrar aldar: ungl-
ingaaldar. Fyrir þann tíma
skiptust menn í kallar og
kellingar. Unglingarnir sem
sjálfstætt þjóðfélagsafl komu
fram um ’60. Verðum við ekki
að bera smá virðingu fyrir
þessum hópi manna. Er hægt
að pakka þörfum unglinganna
inn í umbúðir merktar Olivia
Newton-John eða Jón til Traf-
ala? Væri ekki nær að lofa
unglingunum að móta að ein-
hverju leyti sína eigin tísku.
Eða eins og segir í hinni helgu
bók: Betri er fátækur ungling-
ur, sé hann vitur, heldur en
gamall konungur, sé hann
heimskur og þíðist eigi framar
viðvaranir.
Eiginmenn
Gjöfin sem gleöur er
falleg grávara frá
Feldskeranum,
Skólavöröustíg 18,
sími 10840.
Deman tshringar
Draumaskart
Kjartan Ásmundsson,
gullsmíðav.
Aðalstræti 8.
PONI
FALKINN
Þessi fyrsta plata hljómsveitarinnar
Pónik er ósvikin dægurtónlist af vandaðri
gerðinni. Höfundar laganna eru: Gunnar
Þórðarson, Gylfi Ægisson, Jóhann G.,
Sverrir Guðjónsson og Kristinn Sigmars-
son. Textarnir eru prentaðir á plötu-
hulstrið. Verð: 12.900 kr.
BJARNI 22226