Morgunblaðið - 18.12.1980, Blaðsíða 26

58
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 1980
Járnblendiverksmiðjan að Grundartanga:
Stofnkostnaður 5 millj-
örðum lægri en áætlað var
ÞAÐ KOM fram á fundi með blaðamönnum, sem Jón
Sigurðsson, forstjóri íslenzka járnblendifélagsins, og
Hjörtur Torfason, stjórnarformaður félagsins, boðuðu
til í sl. viku, að heildarstofnkostnaðurinn við verksmiðj-
una verður um 50 milljarðar íslenzkra króna, en
samkvæmt áætlunum var gert ráð fyrir um 55
milljörðum íslenzkra króna, en þessar upplýsingar
komu ennfremur fram á reglulegum stjórnarfundi
félagsins, sem haldinn var fyrir skömmu.
I.jósmynd Mbl. Kristján.
Hjðrtur Torfason, stjórnarformaður, og Jón Sigurðsson, forstjóri
íslenzka járnblendifélagsins.
Þá kom fram, að gangsetning
ofns 2 gekk með afbrigðum vel,
jafnvel enn betur heldur en
gangsetning fyrri ofnsins. Ofn 2
er nú í reglulegri framleiðslu, en
fyrri ofninn hefur verið tekinn
úr notkun vegna orkuskorts og
verður hann að öllum líkindum
kaldur fram á næsta vor.
Varðandi afkomu fyrirtækis-
ins kom fram, að hún hefur
mánuðina janúar til nóvember
verið nokkru skárri en ráð var
fyrir gert í áætlunum, en jafn-
framt er búizt við, að desember
verði mun lakari en áætlað var
vegna lítillar framleiðslu og sölu
og lækkaðs markaðsverðs fyrir
kísiljárn.
Fram kom, að markaðsþróun
síðari hluta árs 1980 hefur verið
kísiljárniðnaðinum óhagstæð,
að því er tekur til sölumagns,
sölukjara og markaðsverðs.
Verðlækkunin á markaðnum
hefur að vísu ekki verið meiri en
sem svarar 10—15%, en er engu
að síður tilfinnanleg þar eð ýmis
aðföng þessa iðnaðar, ekki síst
kol og kox, hafa hækkað mjög
verulega undanfarin misseri
með verði annarra orkugjafa.
Sama máli gegnir um flutnings-
gjöld. Elkem, hinn norski
minnihlutaaðili að járnblendifé-
laginu, hefur eins og flestir
aðrir kísiljárnframleiðendur
gripið til þess ráðs að minnka
framleiðslu sína til að ná jafn-
vægi í framboð og eftirspurn í
því skyni að geta haldið verðlagi
óbreyttu eða hækkað það til
samræmis við tilkostnaðar-
hækkanir. Samdráttur fram-
leiðslu hér á landi vegna orku-
skorts hefur fallið vel að þessari
þörf. Enn er þó ekki séð, hvenær
þessar ráðstafanir byrja að
skila árangri.
A fundinum var lögð fram
fjárhagsáætlun fyrir 1981 og
lauslegar spár um árin 1982 og
1983. Aætlanir þessar eru gagn-
gert ætlaðar til að sýna lökustu
afkomu sem búast má við, ef
hagþróun og markaðsþróun
sýna óverulegan bata á þessum
tíma, í því skyni að fyrirtækið sé
viðbúið slíkri þróun, ef til kæmi.
Skv. þessum áætlunum gæti
rekstrarhalli 1981 orðið 4800 m
kr. við núverandi gengi.
Greiðsluhalli væri þó ekki meiri
en 1200 m kr. þar eð lán falla
ekki til endurgreiðslu að marki
á árinu 1981. Við hinar gefnu
forsendur yrði minnkandi
rekstrarhalli 1982 og ’83.
Rekstrarhalli af þessu tagi í
upphafi rekstrar á nýju fyrir-
tæki er mjög algengur og er
raunar í þessu tilfelli ekki meiri
en svo, að hann er vel viðráðan-
legur. Þessum upplýsingum til
skýringar er vert að geta þess,
að afkoma fyrirtækisins er mjög
næm fyrir verðlagi söluvörunn-
ar þannig að tiltölulega lítil
breyting á verði hennar breytir
mjög miklu um afkomuna. Sé
litið til lengri tíma með eðli-
legra verðlagi og markaðsþróun
má fullyrða, að félagið eigi
öruggan starfsgrundvöll til
frambúðar.
Rætt var á fundinum um
áætlanir um byggingu ofns 3 við
verksmiðjuna, sem gerðar höfðu
verið af framkvæmdastjórn skv.
ákvörðun stjórnarinnar fyrr á
árinu.
Var ákveðið að fresta ákvörð-
un um málið a.m.k. eitt ár. Fyrir
lá, að hinn íslenski hluthafi,
iðnaðarráðherra f.h. íslenska
ríkisins taldi stækkun verk-
smiðjunnar ekki tímabæra ekki
síst vegna þess að markaðshorf-
ur séu slæmar og óvenju mikil
óvissa ríkjandi á því sviði. Einn-
ig voru af ráðherra tilgreind
önnur atriði, s.s. raforkuverð,
tæknileg atriði við gerð ofnsins,
hugsanlegur skortur á raforku á
næstu árum og þröng í leyfilegri
erlendri lántöku. Af hálfu Elk-
em var frestun á ákvörðun talin
eðlileg, en á nokkuð öðrum
forsendum. Dregið var í efa, að
rými yrði fyrir efni frá slíkum
ofni á markaðnum á næstunni,
auk þess sem bent var á, að
framleiðsla héðan gæti mætt
erfiðleikum í samkeppni við
hagkvæmar framleiðsluaðstæð-
ur, þ. á m. raforkuverð, í öðrum
löndum næstu árin.
Málið verður því tekið til
umræðu að nýju eftir eitt ár.
Karl Helgason lögfræðingur:
Opið ÞAÐ HVARFLAÐI AÐ MÉR VI
bréfkorn
til
ykkar
Sælnú! Gott hefur blessað
veðrið verið lengi. Er það
kannski enn er þið fáið bréfið.
En ég ætiaði að segja ykkur
frá að ég var að fletta blöðum
hér um daginn. Og þá hvarflaði
að mér:
Magnaðar eru auglýsingar.
Mikill máttur þeirra. Og margt
eitt auglýst. T.d. þetta:
„Eins og áður bjóða „Út-
smognir sf.“ þræðilega og þétt-
holda aflamaðka í veiðiskapinn."
Mér fannst þessi svo góð að ég
var nærri því búinn að hringja
og biðja um ánamaðka þó að ég
stundi alls ekki veiðiskap. „íbúð
óskast. Er hvorki barnlaus né
háskólagenginn ...“(?) Ég las
hana þrisvar. Kannski var það
einmitt ætlunin.
Og þá auglýsa menn nú líka
áfengið. Erlendis beint — þó æ
víðar sé rætt um nauðsyn þess
að banna auglýsingar á efni sem
hefur þvílíkt tjón í för með sér,
m.a. er rætt um það í Frakk-
landi.
Hérlendis á að heita að áfeng-
isauglýsingar séu bannaðar.
En ... þið vitið allt um það:
Framleiðendurnir eru ekki á því
að láta slíkt hindra sig. Og hafa
lag á að kynna vöru sína,
vínandann.
Og við látum okkur vel líka.
Hvað, hugsum við, þetta er
auglýst í erlendum ritum sem
hvarvetna eru á boðstólum — í
íslenskum ritum fyrir erlendan
markað — hvaða máli skiptir þó
að innkaupapokar séu með fal-
legu merki áfengisframleiðenda
og er nokkur skynsemi í að
amast við bökkum, bollum,
hylkjum, húfum, mottum, munn-
þurrkum, glösum og glófum með
áletrun og kærri kveðju frá
umboðsmanni einhvers ákveðins
vökva?
Það liggur á milli hluta í
þessum auglýsingum að rann-
sóknir á innihaldi hafa oft sýnt
hinar merkilegustu niðurstöður:
Efnasamsetningar sem ekki
þættu par góðar almennt.
Og það er á hreinu til hvers
auglýsingunum er oftast ætlað
að ná. Það á vissulega við á fleiri
sviðum. — Spurði einhver til
hverra? Til unga fólksins eins og
þig grunaði. Það er opinbert
leyndarmál og hafðist aukin
heldur upp úr sölumanni ekki
alls fyrir löngu: „Ungmennin eru
móttækilegust. Við gerum aug-
lýsingar með hliðsjón af því.“
Vinsælt hefur verið að vísa til
þess hve ástarsæla aukist ef
bergt er á alkóhóli á réttum stað
og tíma. Það má nú segja að þær
auglýsingar hitti á réttan stað.
En eins og margt annað er
þetta ekki alveg rétt fram reitt.
Heilsufræðsluráði (Health Edu-
cation Council) í Englandi
ofbauð. Það kom á framfæri
auglýsingu sem studdist alfarið
við staðreyndir. Svofelldri:
Ef þú drekkur of mikið þá er
það einn líkamshluti sem sér-
hver sopi nær til ...
Heilsa þín er ekki það eina
sem mikil áfengisneysla skerðir.
Veruleg ölvun getur gert þér
ómögulegt að njóta ásta. Og
jafnvel þótt þér finnist að ölvun-
in hafi ekki þau áhrif á þig —
hefur þú þá hugleitt hvernig hún
kemur við hinn aðilann? Við
getum líka orðað það á þennan
veg:
Hvernig fyndist þér að njóta
ásta með útúrdrukknum félaga?
Og þetta kom við kaunin ...
Áfengisframleiðendur kröfðust
þess að hætt yrði að auglýsa á
þennan hátt — með ofuráherslu
á kynlífið! Það er nú að nefna
snöru ...!
En þau ítök höfðu þeir ekki að
gætu komið í veg fyrir miðlun
staðreynda þó að færi þvert í
gegn áróðursbrögðum sem þeir
höfðu lengi verið einkar ánægðir
með.
Og kalla þeir þó ekki allt
ömmu sína í þeim efnum að villa
um fyrir mönnum.
Það eru sosum engin ný sann-
indi sem greinir í auglýsingunni.
Shakspeare orðaði það svo í
Macbeth að áfengi yki á löngun
en drægi úr getu.
Það verður kannski bið á að
áfengissölumenn gylli getuaukn-
ingu á þessu sviði. Að minnsta
kosti hvarvetna þar sem menn
bekkjast til við þá með þeirra
eigin tækni — en ábendingum
um staðreyndir í stað blekkinga.
Góðar og gleðilegar nætur!
Kalli