Morgunblaðið - 21.12.1980, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 1980
43
Óli Valur Hansson:
Jólablómin og
umhirða þeirra
Nú eru aðeins fáir dagar til jóla
og jólaundirbúningur á heimilum í
fullum gangi. I því sambandi hafa
ýmsar venjur fest hér rætur, sem
gegna því að gera hátíðahaldið
sem eftirminnilegast.
Hér er nærtækast að nefna hið
hefðbundna jólatré með kertaljós-
um og tilheyrandi skrauti.
Mörgum þykir einnig ómissandi
að hafa ekki einhverjar skreyt-
ingar á borðum til augnayndis og
hátíðarbrigða.
Slíkar skreytingar geta í sjálfu
sér verið margs konar og á
margvíslegan hátt gerðar.
Aðaluppistaðan í sumum jóla-
skreytingum er kertaljós umvafið
greni, mosa, könglum og öðru
litríku skrauti. I öðrum skreyting-
um eru það lifandi blóm sem leysa
kertaljósin af hólmi.
Jólaannir
í þingsölum:
Mörg lög
samþykkt
daglega
Miklar annir hafa verið
á Alþinjíi undanfarna
daga og fundir staðið fram
á nætur. Meðal la^a sem
afgreidd hafa verið á Al-
þinjfi má nefna:
• Lök um sparisjóði: Með
samþykki sparisjóðs-
stjórna geta sparisjóðir nú
gengið í ábyrgð fyrir við-
skiptaaðila, gegn öruggum
tryggingum. Heildarupp-
hæð ábyrgða má þó ekki
fara fram úr 20% af
heildarinnlánum spari-
sjóðs, nema samþykki
bankaeftirlits Seðlabanka
Islands komi til.
• Lög um stimpilgjöld:
Stimpilgjald skal, eftir
myntbreytingu, hækka
eða lækka í heila krónu, ef
það stendur á aurum;
hækka ef stendur á 50
aurum eða hærri upphæð
ella lækka.
• Lög um hráðabirgðalán-
tökur: Heimilað er að
taka 4750 m.kr. viðbótar-
lán vegna 1980, eftir nán-
ari sundurliðun, og 25000
m.kr. bráðabirgðalán 1981,
enda verði ráðstöfun í
samræmi við enn óaf-
greidda lánsfjáráætlun
næsta árs.
• Lög um skráningu lífeyr-
isréttinda: Skrá skal í
eina heildarskrá lífeyris-
réttindi allra landsmanna.
Pramkvæmd skráningar
skal vera hjá fjármála-
ráðuneyti. Árlega skal
gefa út yfirlit um lífeyris-
réttindi og iðgjalda-
greiðslur landsmanna.
• Lög um Lífeyrissjóð
bænda.
• Lög um verðjöfnunar-
gjald af raforku.
• Lög um Söfnunarsjóð líf-
eyrisréttinda.
Á jólahátíðinni, þegar mesta
skammdegið grúfir yfir, kjósa
mörg heimili að njóta lifandi
blóma.
í þessu sambandi er um sitthvað
að velja að þessu sinni eins og
undanfarin jól, þótt úrvalið sé
ætíð takmarkaðra en á öðrum
árstímum.
Það er þá fyrst að nefna hýas-
intur sem smám saman eru að
verða aðal-jólablómin. Svo bundin
eru þessi litmildu og ilmsætu blóm
við jólin, að utan þess tíma sjást
þær lítið í blómabúðum hérlendis.
Mörgum þykir sem snotur hýas-
intuskreyting setji meiri hátíða-
svip á jólahaldið en aðrar skreyt-
ingar megna og laði betur fram
jólastemmninguna. Hvort sem
slík skreyting hefur verið gerð
með eigin höndum eða unnin af
fagfólki, þá skilur hún ætíð góðar
minningar eftir sig.
Það gera reyndar öll lifandi
blóm. Þau minna á hina undur-
samlegu og fjölbreytilegu náttúru,
sem nærir og fóstrar mannveruna
og er uppspretta lífsins.
Fyrir utan hýasintu sem einnig
nefnist goðalilja. eru oftast fáan-
legir litríkir afskornir túlípanar,
ilmandi margblóma hátíðaliljur,
tilkomumiklar riddarástjörnur
auk hins fágæta kóralviðar.
En allt eru þetta afskorin blóm
sem eiga það sameiginlegt með
öllum blómum, að varpa ætíð
hátíðarljóma á vistarverur
manna.
Ymsar pottaplöntur sem á þess-
um tíma eru í blóma, eru einnig
glaðleg jólablóm. Þar ber hæst hin
tígulega jólastjarna, en ekkert
síðri eru í sjálfu sér nóvem-
berkaktus og jólakaktus eða þá
kóraltoppur (ástareldur) og stofu-
alparós, sem án þess að vera
raunveruleg rós er þegar byrjað að
skarta sinum rauðu og rauðbleiku
blómum og mun reyndar halda því
áfram fram eftir vetri.
Hvernig á svo að hirða um
jólablómin svo þeirra verði notið
sem lengst?
Um öll afskorin blóm gildir, að
þau lifa lengst ef þau búa ekki við
allt of mikinn hita. Sérstaklega er
það atriði, að geyma þau á svölum
stað á næturnar. Gildir þetta
einnig um hýasintuskreytingar.
Hýasintur standa á lauk, en rætur
hans eru stundum svo takmarkað-
ar, að þær eiga erfitt með að ná
miklu vatni. Vökvið þær því aldrei
mjög mikið í senn svo laukurinn
komi ekki til með að standa í
vatni. Hins vegar er nauðsynlegt
að jafn raki haldist ávallt um-
hverfis laukinn. Fylgist með þessu
daglega. Sama gildir um vatnið í
vösum með afskornum blómum.
Fyrir laukblóm er ekki æskilegt
að hafa mjög mikið vatn í blóma-
vösum. Ágætt er að setja Chrysal
plöntufæðu í vatnið, en í hennar
stað má nota 1 teskeið af sykri og
annað eins af ediki í hvern Ví>
lítra. Hvoru tveggja lengir líf
afskorinna blóma.
Síðan má bæta i þetta vatni
eftir þörfum, en sé engin plötnu-
fæða notuð, er best að endurnýja
vatnið með öllu annan hvern dag.
Um pottablóm er það að segja,
að þau þarf að vökva með gætni.
Jólastjarnan þolir ekki ofþornun
því þá skrælna blöðin. Moldin má
þó heldur ekki vera að staðaldri
blaut, því þá fá ræturnar ekki
nægilegt súrefni. Blöðin falla þá
af. Alparósin stendur oftast í
mjög torfkenndum jarðvegi, sem
þolir aldrei að þorna alveg. Skal
daglega aðgæta með vökvun, en
samt forðast ofvökvun. Einkum
ber að forðast að láta vatn standa
að staðaldri í undirskálum undir
plöntum.
Það sem einnig þarf að aðgæta
með jólablómin er, að þau njóti
sem best þeirrar naumu birtu sem
fyrir hendi er á þessum tíma.
. Gleðileg jól,
óli Valur Hansson.
Island á 18. öld er listaverkabók með gömlum
Islandsmyndum. Þær eru allar úr tveimur vísinda-
leiðöngrum sem hingað voru farnir frá Bretlandi á 18.
öld — leiðangri Banks 1772 og leiðangri Stanleys
1789.
Flestar þessara mynda eru nú í fyrsta sinn
prentaðar beint eftir frummyndunum.
Sumar hafa aldrei birzt áður í neinni bók. Þessar
gömlu íslandsmyndir eru merkileg listaverk. En þær
eru einnig ómetanlegar heimildir um löngu horfna tíð,
sem rís ljóslifandi upp af síðum bókarinnar.
ra
listfræðingur hefur haft allan veg og
vanda af bókinni og ritar formála um
þessa tvo íslandsleiðangra og þá lista-
menn, sem myndirnar gerðu.
Almenna bókafélagid
Austurstræti 18 — Sími 255-11
Skemmuvrgi 36. Kóp. sími 73055.