Morgunblaðið - 23.01.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr.
eintakiö.
Boðskapur Reagans
Ræða Ronald Reagans Bandaríkjaforseta, er hann tók við
embætti á þriðjudaginn, endurspeglar með skýrum hætti þá
áherslu, sem hann leggur á endurreisn bandarísks efnahagslífs.
Meginhluti ræðunnar snýst um innanríkismál. Þar er byggt á
þeirri grundvallarhugsun, að ríkið sé til fyrir fólkið en fólkið sé
ekki til fyrir ríkið. Hugmyndafræðilegi þátturinn kemur til dæmis
glögglega fram í þessum setningum:
„Eins og nú háttar verða mál ekki leyst með afskiptum ríkisins,
vandann má rekja til slíkra afskipta. Af og til höfum vér fallið í þá
freistni að halda, að þjóðfélagið væri orðið of flókið til að
sjálfsstjórn einstaklinganna ætti rétt á sér. Stjórn í höndum
úrvalshóps væri betri en stjórn fólksins í þágu fólksins. Sé þannig
komið, að enginn meðal vor geti haft stjórn á eigin málum, hver
meðal vor getur þá stjórnað málum annarra?"
Þessi orð eiga erindi víðar en í Bandaríkjunum. Þau ættu að vera
okkur íslendingum ærið umhugsunarefni, því að með hverju skrefi,
sem stigið er til meiri ríkisafskipta og millifærslna rýrna lífskjör
þjóðarinnar og dregur úr athafnaþrá og frumkvæði. Hinn nýi
Bandaríkjaforseti er ómyrkur í máli um vantrú sína á íhlutunar-
semi ríkisvaldsins í stóru og smáu. I ræðu sinni komst hann svo að
orði: „Það er engin tilviljun, að samhliða þeim vanda, sem nú
steðjar að oss, hefur farið íhlutunarsemi og afskiptasemi af högum
vorum, sem rekja má til ofvaxtar ríkisvaldsins."
Ronald Reagan taldi endurnýjun kraftanna heima fyrir og
endurreisn efnahagslífsins mundu leiða til þess, að afl þjóðar
sinnar yrði talið meira um allan heim. Hann hét bandamönnum
Bandaríkjanna stuðningi og óbifaðri staðfestu gagnvart skuldbind-
ingum við þá. „Vér munum gjalda hollustu með hollustu," sagði
hann og bætti við: „Vér munum beita oss fyrir samskiptum með
gagnkvæma hagsmuni í huga. Vér munum ekki nota vináttu til að
skerða sjálfsákvörðunarrétt þeirra (bandamannanna), því vér
höfum ekki boðið eigin sjálfsákvörðunarrétt til sölu.“
Ekki er lítils virði fyrir smáríki í bandalagi við Bandaríkin og
með varnarsamning við þau, eins og Island, að hafa setningu eins
og þá, sem síðast var vitnað til, í pokahorninu frá Bandaríkjafor-
seta sjálfum. Þótt ólíku sé saman að jafna, mættu menn leiða
hugann að því, hve mikils virði slík setning af vörum Leonid
Brezhnevs væri Pólverjum, eins og málum er nú háttað, eða þá
Afgönum. Hitt er einnig rétt að hugleiða, þegar forsetinn segir, að
sjálfsákvörðunarréttur Bandaríkjanna sé ekki til sölu. í því ljósi er
unnt að meta rök kommúnista, sem telja olíuviðskipti Islands við
Sovétríkin „líftaug", og hinna, sem vilja verðleggja öryggi íslensku
þjóðarinnar og nota það til að afla ríkissjóði tekna. Sjálfsákvörðun-
arréttur þjóða ræðst af sæmd þeirra, vilja til að leysa eigin mál og
þeim ráðstöfunum, sem þær gera til að verja landamæri sín,
þjóðlegan menningararf og uppruna. Er íslenska þjóðin ekki hætt
komin, þegar einn ráðherra og formaður Alþýðubandalagsins lýsir
því yfir um síðustu áramót, að eftir tveggja ára stjórnarsetu sína sé
nauðsynlegt að ráðast gegn verðbólgunni, því að annars muni
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn taka af honum ráðin?
Óvitaháttur
ríkisstjórnarinnar
Viðhorf almennings til efnahagsráðstafana ríkisstjórnarinnar
hafa verið til umræðu ekki síst vegna skoðanakönnunar
Dagblaðsins, en niðurstöður hennar eru dregnar mjög í efa af
mörgum og nægir í því efni að vitna til viðhorfa leiðarahöfunda
Alþýðublaðsins og Vísis. í Alþýðublaðinu var meðal annárs komist
svo að orði: „Þessi skoðanakönnun er reyndar skólabókardæmi um
félagsfræðifúsk. Villandi spurningar, ranglega fram bornar,
framkalla villandi svör. Túlkun blaðsins sjálfs á svörunum veldur
því síðan, að niðurstaðan er ómarktæk."
Halldór I. Elíasson, prófessor, kveður sér hljóðs í Morgunblaðinu
í gær um ráðstafanir ríkisstjórnarinnar og segir: „Bráðabirgðalög-
in gera ráð fyrir hertri vísitölutryggingu eftir mitt ár og
fyrirgreiðslan við atvinnuvegina mun valda mun meiri verðbólgu
en gengisfall megnar. Við höfum orðið mikla og dýrkeypta reynslu
af svona barnaskap, þannig að réttara er að tala um óvitahátt og
óþarfi að hafa þar um fleiri orð.
Margir vilja fallast á bráðabirgðalögin á þeirri forsendu, að
ríkisstjórnin hafi ekki getu til þess að vinna eftir skynsamlegri
efnahagsstefnu og þá sé það eitt eftir að tefja fyrir verðbólgunni
með vísitöluskerðingu. Sjálfsagt sé að notfæra sér það, þegar
launþegasamtökin vilja láta slíkt yfir sig ganga. Þetta getur svo
sem verið rétt, ef svona hugsun tefur þá ekki fyrir því að
ríkisstjórnin fari frá. Má ég þá heldur biðja um enga ríkisstjórn en
þessa.“
Á kaffistofunni eftir fund starfsfólks Coca-Colaverksmiðjunnar i gær; f.v; Stefán Magnússon, Ágúst
ÁsgeÍrS80n Og Einar Gunnarsson. Ljósm: Kristján Einarsson.
Það verður erfitt fyrir
þetta fólk að fá vinnu
- Rætt við þrjá starfsmenn Coca-Cola
„ÞAÐ verður öruggiega erfitt
fyrir þetta fólk að finna vinnu,
eftir því sem okkur sýnist,“
sögðu þeir Stefán Magnússon,
Ágúst Ásgeirsson og Einar
Gunnarsson, er blaðamaður
Morgunblaðsins hitti þá að
máli eftir fund starfsfólks
Coca-Cola-verksmiðjunnar i
gær. Þeir Stefán og Einar eru
verkstjórar, en Ágúst vélamað-
ur hjá verksmiðjunni.
Kváðust j>eir draga þessa
ályktun sína af því, að mjög
mikið væri nú spurt, um vinnu
hjá fyrirtækinu, sem benti til
þess að margt fólk væri nú í
atvinnuleit. Reynslan hefði enda
verið sú í gegnum tíðina, að fólk
hjá Vífilfelli hefði haldið sinni
vinnu, þótt kreppu gætti annars
staðar í þjóðlífinu. Nú kæmi hið
nýja vörugjald ríkisstjórnarinn-
ar hins vegar til, og fólk missti
vinnu sína í stórhópum.
Sem dæmi um það, hve gos-
drykkjaiðnaðurinn hefði staðið
vel, nefndu þeir, að í fyrra hefði
fólk mikið leitað í þessa iðngrein
úr fiskiðnaðinum, og í haust
hefði komið fólk úr sælgætisiðn-
aðinum, og ekki gott að vita hvað
tæki við.
Flest það fólk, sem nú hefði
fengið uppsagnir, sögðu þeir
vera einhleypinga, og væri það ef
til vill lán í óláni. Kaup i þessum
starfsgreinum væri hins vegar
svo lágt, að ótrúlegt væri að
nokkur ætti fúlgur undir kodda,
hvað þá í banka. Peningaleysis
hlyti því óhjákvæmilega að fara
að gæta þegar atvinnunnar nyti
ekki lengur við.
Þá sögðu þeir erfitt að skilja,
hvers vegna lagst væri á eina
atvinnugrein með þessum hætti.
Vitað væri að alltaf vantaði fé i
ríkissjóð, og því væri ekki út í
hött að spyrja, hvar ætti næst að
höggva niður. Það virtust al-
þingismenn og stjórnvöld ekki
hugsa út í, ráðherrar hækkuðu
laun sín og þingmenn stunduðu
hrossakaup, um fólkið eða at-
vinnuöryggi þess væri hins veg-
ar ekki spurt.
Oskemmtileg reynsla
að missa vinnuna
með þessum hætti
- segir Eva Guðmundsdóttir
„NEI, ég hef ekki áður lent i þvi
að missa vinnuna á þennan
hátt, og það er vægast sagt
heldur óskemmtileg reynsla,“
sagði Eva Guðmundsdóttir, en
hún fékk uppsagnarbréf i gær
eins og svo margir aðrir starfs-
menn i gosdrykkjaiðnaðinum.
„Nú er ekki annað að gera en
fara að leita sér að annarri
vinnu" sagði Eva ennfremur,
„hvernig nú sem það gengur.
Nei, ég hef ekkert ákveðið í
huga,“ bætti hún við er við
spurðum hvort hún hefði þegar
einhverja von, „maður verður
bara að leita alls staðar."
Ég hef þegar fengið
aðra vinmi, en það verð-
ur erfitt fyrir marga
- segir Guðrún Halldórsdóttir
„Það er mjög leiðinlegt að fá
svona uppsögn i vinnu, en ég
hef ekki lent i slíku áður“ sagði
Guðrún Ilalldórsdóttir, 17 ára
starfsstúlka i Coca-Colaverk-
smiðjunni. „Ég er að visu svo
heppin að ég hef þegar fengið
aðra vinnu, i soluturni, en varla
verða aðrir svo heppnir“ sagði
Guðrún ennfremur.
Sagist hún halda, að erfiðleik-
um yrði bundið fyrir alla þá sem
nú misstu vinnuna, að finna sér
ný störf, en það gæti þó enginn
sagt til um fyrirfram.