Morgunblaðið - 22.02.1981, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1981 7

'Ð

A
LJ
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
88. þáttur
Stafsetningarvilla laumað-
ist inn í síðasta þátt. Lýs-
ingarorðið þiður í merking-
unni frostlaus var á einum
stað prentað með ý, en ann-
arstaðar rétt.
Lýsingarorð það, sem að
réttu lagi er ritað þýður,
merkir hins vegar blíður eða
vingjarnlegur um menn, en
vakur eða ganggóður um
hesta. Þetta lýsingarorð hef-
ur vafalaust haft mjög
sterka góða merkingu fyrr
meir. Baugalína Stefáns
Ólafssonar í Vallanesi var
margsinnis auðkennd því
orði í frægu kvæði:
þýð, teit
þakin dyggðasafni,
fótsmá
fagurhent og þýð,
þýtt fljóð
þarflegt kunni flest.
Þetta kemur heim við
gotnesku. í biblíuþýðingu,
sem biskupinn Wulfila (Ylf-
ill) gerði, eru sams konar orð
sínotuð um hið góða og
blessaða. Hið góða heitir
þiuþ, góður er þiuþeigs (þýð-
igr) og þiuþjan (þýða)
merkir að gera gott, blessa
eða lofsyngja.
Þessu skylt mun vera for-
skeytið þjóð- í okkar máli,
það er að segja það forskeyti
sem ekki kemur af nafnorð-
inu þjóð = fólkið allt. Þjóð-
legur er til í merkingunni
viðfeldinn, þægilegur, og
mun þá fyrri hlutinn merkja
sama og þýður hjá sr. Stef-
áni Ólafssyni. Svo hef ég
einnig skilið, að þjóðráð
merkti gott ráð. Fræðilega er
reyndar ekkert á móti því að
slíkt ráð gæti þjóðin öll
tekið.
Ef við hnýsumst í uppruna
orðsins þjóð í merkingunni
fólk, kemur í ljós að það orð
er af sama stofni og latneska
orðið totus = allur og þekkja
margir samsvarandi orð tot-
al (lat. totalis) t.d. úr ensku.
Agúst Karlsson í Vest-
mannaeyjum sendir mér hið
greinarbesta bréf, og fer
meginefni þess hér á eftir:
„Leyfi mér að senda þér
með þessu tilskrifi tvö ljósrit
úr bílablaðinu Ökuþór, 3. tbl.
1980, en þar eru nokkrir
vegfarendur spurðir: Á að
lögleiða notkun bílbelta?"
Ágúst undirstrikar síðan
úr svari afgreiðslustúlku og
framkvæmdastjóra: „Ég tel
það víst og marg sannað að
þau fækka slysum og þá tel
ég að takmarkinu sé náð,“ og
hins vegar: „Engu að síður
held ég að ég sé því andfall-
inn.“ Hann segir síðan:
„Mér finnst örla á „tauto-
logiu" í svari afgreiðslustúlk-
unnar, þar sem hún „telur
það víst og marg sannað".
Auk þess held ég að hæpið sé
að telja sannað að bílbeltin,
sem slík, fækki slysum. Þá
kannast ég ekki við að menn
séu „andfallnir" einhverju.
Ég tala um að ég sé and-
snúinn hinu og þessu, og
fyrir kemur að ég er mótfall-
inn einhverju. Virðist mér
því um samruna að ræða hjá
framkvæmdastj óranum."
Gerum nú hlé á máli
bréfritara. Hér verður ekki
lagður dómur á notagildi
bílbelta, en allt annað, sem
Ágúst segir í þessum bréf-
kafla, er rétt. Það er heppi-
lega orðað, að örli á tátólógíu
(óþarfri tvítekningu) í fyrra
svarinu, því að blæmunur og
jafnvel merkingar- er á orð-
unum víst annars vegar og
marg sannað (= margsann-
að) hins vegar. Andfallinn er
dæmigerður samruni og
nýmyndin ekki girnileg að
mínum smekk. En Agúst
hafði fleira í pokahorninu:
„Annars var nú aðalerind-
ið hjá mér að upplýsa þig um
að ég þekki stúlku, sem heitir
Katrín Frigg. í þætti þínum
um íslenzkt mál í Morgun-
blaðinu spurðir þú eitthvað á
þessa leið: „Hvers vegna
skírum við börnin okkar ekki
nöfnum eins og ... Gæs ...
Hrútur ... Frigg?"
Þessi stúlka, Katrín Frigg,
er fædd hér í Eyjum 1.7. ’62,
en er nú búsett í Grindavík.
Friggjar-nafnið er þannig
tilkomið, að faðir stúlkunnar
átti og gerði út vélbát héðan
frá Eyjum, sem hét Frigg
VE-316, og er hún skírð í
„höfuðið" á bátnum."
Gott er að eiga ræktar-
sama nemendur víða um
land og sendi ég Ágústi bestu
kveðjur og þakkir. Vænt þyk-
ir mér um að hann notar
eignarfallsmyndina Friggj-
ar. Eins og Halldór Hall-
dórsson, meistari minn, drap
á í ágætu sunnudagserindi
fyrir skömmu, hljótum við að
halda hinu gamla og sígilda
eignarfalli í slíkum gyðju-
nöfnum, segja til Friggjar,
Sifjar og Sjafnar. Hitt þykir
mér jafnsjálfsagt og Hall-
dóri að sleppa hinni gömlu
þágufallsendingu af Frigg og
Sif, segja ekki frá Friggju
t.d., enda hljómar leiðinlega
að segja um mann að hann
væri giftur Sifju.
Þarna er komið að merki-
legu atriði málsins. Orð-
myndir verða ónothæfar
vegna annarra orðmynda
sem hljóma eins. Þágufall af
Reginn ætti hljóðrétt að -
verða Regni, en við segjum
frá Regin.
Hvernig ætti nokkur kona
að giftast Regni? Forskeytið
hund- (samstofna hundrað)
er stundum ónothæft vegna
orðsins hundur. Hundvís =
margfróður er varla unnt að
nota, og bágt eigum við með
að segja um ömmu okkar að
hún sé hundgömul, jafnvel
þó að hún væri orðin hundr-
að ára. Til var í fornu máli
orðið drasill, sama sem drös-
ull eða hestur. í þágufalli var
þetta orð að réttu lagi drasli.
Þetta orð dæmir þar með
sjálft sig úr leik, því að
vandfundinn mun sá maður
sem ríða vill á drasli.
Fáksfélagar
og aörir
Hestaunnendur
Fundur veröur haldinn fimmtudaginn 26. febrúar kl.
20.30 á Loftleiöum, Víkingasal, um hrossarækt,
stööu hennar og stefnu. Pallborösumræöur.
Framsögumenn: Gunnar Bjarnason, fyrrverandi
hrossaræktarráöunautur, Siguröur Haraldsson,
Kirkjubæ, Skúli Kristjónsson, Svignaskaröi, Sveinn
Guömundsson, Sauöárkróki, Þorkell Bjarnason,
hrossaræktarráöunautur.
Fræðslunefnd Fáks.
Höfum kaupendur aö eftirtöldum verðbréfum:
VERÐTRYGGÐ 22.febrúar 1981
SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJOÐS:
1969 1. flokkur
1970 1. flokkur
1970 2. flokkur
1971 1. flokkur
1972 1. flokkur
1972 2. flokkur
1973 1. flokkur A
1973 2. flokkur
1974 1. flokkur
1975 1. flokkur
1975 2. flokkur
1976 1. flokkur
1976 2. flokkur
1977 1. flokkur
1977 2. flokkur
1978 1. flokkur
1978 2. flokkur
1979 1. flokkur
1979 2. flokkur
1980 1. flokkur
1980 2. flokkur
1981 1. flokkur nýtt útboö
Kaupgongi
pr. kr. 100.-
5.766.86
5.280.46
3.835,41
3.485,50
3.025,90
2.590,10
1.930.90
1.778,52
1.227,88
1.003,13
756.17
717,40
582.17
540,70
452,92
369,11
291,31
246,33
191,14
145,90
115,10
100,00 ♦ dv.
VERDTRYGGÐ
HAPPDRÆTTISLÁN
RIKISSJOÐS Kaupgungi pr. kr. 100.-
A — 1972 2.011,42
B — 1973 1.656,51
C — 1973 1.415,60
D — 1974 1.205,81
E — 1974 830,30
F — 1974 830,30
G — 1975 556,12
H — 1976 531,55
I — 1976 407,05
J — 1977 379,94
Ofanskréð gangi ar m.v. 4% ávöxtun
pi. umfram varötryggingu auk vlnn-
ingtvonar. Happdraattiabréfin aru gaf-
in út á handhafa.
HLUTABRÉF
V.rzlunarbanki Kauptilboð
íalanda hf. óakaat
Ávöxtun spariskírteina
síöustu 12 mén. = 62—71%
VEDSKULDA- Kaupgangl m.v. nafnvaxti Ávöxtunar-
BHEr. 12% 14% 16% 18% 20% 38% krafa
1 &r 65 66 67 69 70 81 70—71%
2 ár 54 56 57 59 60 75 71—74%
3 ár 46 48 49 51 53 70 72—76%
4 ár 40 42 43 45 47 66 73—78%
5 ár 35 37 39 41 43 63 74—80%
*) Miðað ar við auósaljanlega faat.ign.
NkV8TIMMVáM ÍflAflDf HP.
VERÐBRÉFAMARKAOUR, LÆKJARGÖTU 12 R.
lönaöarbankahúsinu. Sími 28566.
Opið alla virka daga frá kl. 9.30—16.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 75., 79. og 82. tölublaöi
Lögbirtingablaösins 1979, á Furugrund 30 — hluta —,
þinglýstri eign Guöjóns Agnarssonar, fer fram á
eigninni sjálfri mánudaginn 2. mars 1981 kl. 11.00.
Bæjarfógetinn í Kópavogi.
Fkrðu eftír veðurspanni
ogf fáðu j^ér framclrifimi Citatíon
Það sakar ekki aó líta einnig á bensínspána
J)ví Ckevrolet Citation eyðir aðeins
lOlítrum á kundraðið, ameriskur auðvitað
Fljót afgreiðsla
Greiðsluskilmálar
VÉUDEILD9^
SAMBANDSINS
Ármúla 3 Reyk/avik Simi 38900