Morgunblaðið - 22.02.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1981
17
Birgir ísl. Gunnarsson:
Afreksverk tíunduð
Fyrir nokkru birtust í Dagblaðinu úrslit
skoðanakönnunar um viðhorf borgarbúa
til vinstri meirihlutans í borgarstjórn. Sú
skoðanakönnun sýndi, að meirihlutinn
hefur misst fótfestuna meðal borgarbúa.
Auðvitað verður að taka slík úrslit með
fyrirvara bæði vegna þess hve úrtakið var
lítið og hve mergir vildu ekki taka
afstöðu. Við sjálfstæðismenn erum að
sjálfsögðu ánægðir með þessi úrslit, en
það sem mikla athygli hlýtur þó að vekja
eru viðbrögð forystumanna vinstri flokk-
anna.
Fyrstu viðbrögðin voru að kenna hver
öðrum um. Næstu viðbrögð voru að láta í
ljós undrun og vonbrigði og til að leggja
frekari áherzlu á, hvað þetta kæmi þeim á
óvart vildu þeir tíunda þau helztu mál,
sem þeir hefðu beitt sér fyrir og vildu þeir
með því sýna, hversu mikið óréttlæti
þetta væri og hve borgarbúar væru
vanþakklátir í þeirra garð.
Sigurjón og
stjórnkerfið
Mjög er fróðlegt að athuga þennan
afreksverkalista og er það megineír.i
þessarar greinar. Sigyrjón Pétursson
nefnir þriú ir.ái í Þjóðviljanum 3. febrúar
Si. Fyrst er opnara stjórnkerfi og til
marks um það nefnir Sigurjón tvennt, þ.e.
fulltrúa starfsmanna í stjórnun ýmissa
borgarstofnana og að fulltrúar flokkanna
hafi nú tekið sæti í ráðum og nefndum í
stað embættismanna áður. Um þessi
afreksverk er það að segja, að við
sjálfstæðismenn höfðum undirbúið að
setja á stofn samstarfsnefndir starfs-
manna og stjórnenda borgarfyrirtækja,
þar sem taka mætti upp mál á breiðari
grundvelli en gert er í stjórn fyrirtækja.
Frá þessu hurfu vinstri flokkarnir en
veittu starfsmönnum aðgang að stjórnun
fyrirtækjanna án atkvæðisréttar. Hitt
málið er furðulegt að Sigurjón skuli nefna
sem eitt af afreksverkum vinstri meiri-
hlutans. Borgarstjórn samþykkti nefni-
lega þegar á árinu 1974 að draga embætt-
ismenn út úr ráðum og nefndum og setja
kjörna fulltrúa í staðinn. Það hafði því
verið í framkvæmd í fjögur ár, áður en
skipt var um meirihluta.
Dagheimilin
Næst nefnir Sigurjón framkvæmdir við
byggingu dagheimila, sem aldrei hafi
verið jafnmiklar og í tíð núverandi
meirihluta. Hver er nú sannleikur þessar-
ar fullyrðingar. Samkvæmt fjárhagsáætl-
un þessa árs, þ.e. síðasta heila ársins á
þessu kjörtímabili er gert ráð fyrir að
taka í notkun 150 ný pláss á dagheimilum
og leikskóium. Það er nákvæmlega sami
fjðldi og var meðaltal á hverju ári
1968—1979. Þessi meirihluti gerir því ekki
meir en að halda í horfinu í þessum
svokallaða uppáhaldsmálaflokki þeirra.
Skattarnir
Þriðja atriðið, sem Sigurjón nefnir, er
að fasteignagjöld í Reykjavík séu ekki
hærri hér en annarsstaðar á landinu, 11
kaupstaðir hafi hærri fasteignagjöld, 8
með jafnhá og 2 með lægri. Nú segir þetta
að sjálfsögðu ekki nema hálfa söguna.
Allir vita að fasteignagjöld í Reykjavík
eru þau hæstu á landinu vegna hins háa
fasteignamats í Reykjavík. Þð vita einnig
allir að í heild eru skattar í Reykjavík
undir stjórn vinstri meirihlutans hærri en
nokkurs staðar annars staðar á landinu.
Nýleg könnun á heildarmeðaltölum opin-
berra gjalda í Reykjavík 1980 sýnir, að
skattar í Reykjavík á hvern íbúa eru gkr.
411,546 og eru þeir langhæstir hér, en
lægstir eru þeir í Keflavík, þ.e. kr.
271,786,- á hvern íbúa. Öll nágrannasveit-
arfélögin eru mun lægri.
Björgvin og BÚR
Björgvin Guðmundsson nefnir einnig
nokkur mál, sem vinstri meirihlutanum
hafi gengið bezt með. Fyrst nefnir hann
Bæjarútgerðina. Satt er það að Bæjarút-
gerðin kom fjárhagslega vel út síðustu tvö
ár. Ástæða þess er hinsvegar sú, að nú er
orðið hagkvæmt að reka togara þá, sem
við sjálfstæðismenn beittum okkur fyrir
að keyptir væru til BÚR og voru teknir i
notkun árin 1972—74. Þá hefur sú bætta
aðstaða í landi, sem hafin var framkvæmd
við 1976, skilað sér í hagkvæmari rekstri
frystihúsanna.
Málefni aldraðra
Þá nefnir Björgvin dagvistunarmálin,
en um þau hef ég þegar fjallað. Síðan
nefnir hann málefni aldraðra og langlegu-
sjúklinga. í þeim efnum hefur ekki annað
verið gert en að fylgja áætlun, sem gerð
var í kjölfar tillögu Alberts Guðmunds-
sonar frá 1973 um að verja l'k% álagðra
útsvara til stofnana í þágu aldraðra.
Hinsvegar stöðvaði vinstri meirihlutinn
byggingu B-álmu Borgarspítalans, sem
hafin var framkvæmd við haustið 1977.
Samkvæmt framkvæmdaáætlun, sem rík-
isstjórnin hafði samþykkt áttu 90 rúm að
vera komin í notkun í lok þessa árs.
Grunnurinn hefur hinsvegar staðið
óhreyfður síðan sumarið 1978, eins og ég
gerði nánar grein fyrir hér í Mbl. þ. 11.
febr. sl.
Ekki er af
miklu að státa
Þá nefnir Björgvin íbúðarbyggingar
fyrir láglaunafóik. Á þessu kjörtímabili
hefur ekkert annað verið gert en það, sem
gert hefur verið undanfarandi kjörtíma-
bil, þ.e. borgin hefur greitt rífleg framlög
til Verkamannabústaða. Allt annað er
ennþá ekkert nema orðin tóm, tillögur á
pappír, sem enginn veit hvort eða hvenær
komast í framkvæmd.
Ég hef hér gert að umtalsefni þau mál,
sem helztu forsvarsmenn vinstri meiri-
hlutans telja nú stærstu afreksverk á
þessu kjörtímabili. Allir sjá að ekki er af
miklu að státa. Engum þarf því að koma á
óvart að vinstri meirihlutinn er að missa
fótfestuna meðal borgarbúa.
leiðir til þess, að þing situr allt
kjörtímabilið án tillits til þess
með hverjum hætti ríkisstjórn er
mynduð. Ríkisstjórn situr þó ekki
nema þingið styðji hana með
einum eða öðrum hætti. Bannið
við þingrofi leggur þyngri ábyrgð
á hendur norskum þingmönnum
en ríkir til dæmis hér, að því leyti
að í Noregi er ekki unnt að slíta
stjórnarsamstarfi og vísa vanda-
málum beint til kjósenda. Þar
hefði Alþýðuflokkurinn aldrei get-
að leikið þann leik, sem hann lék
haustið 1979, þegar hann rauf
stjórnarsamstarf án þess að vilja
axla þá ábyrgð að mynda nýja
ríkisstjórn, er starfaði út kjör-
tímabilið eða til vorsins 1982.
Með því að banna ráðherrum að
gegna þingmennsku er í Noregi
verið að undirstrika aðgreining-
una milli framkvæmdavaldsins og
löggjafarvaldsins. Hið eðlilega
jafnvægi í stjórn ríkisins er talið
myndast með því að nokkur
spenna ríki milli þessara aðila.
Annað leiðir einnig af þessari
skipan, sem hlýtur að vera íhug-
unarvert fyrir fámennt þjóðfélag
eins og okkar, þar sem brýnt er að
nota alla krafta til hins ýtrasta og
það er sá siður Norðmanna að
velja menn til ráðherrastarfa, sem
ekki hafa verið kjörnir á þing.
Þetta leiðir tvímælalaust til meiri
breiddar og gefur mönnum færi á
stjórnmálaþátttöku á öðrum for-
sendum en hér tíðkast. Vafalaust
eru alþingismenn hér á landi
tregir til að ræða slíka möguleika.
Upplýsinga-
miðlun frá
Alþingi
Þegar rætt er um störf Alþingis,
er rétt að íhuga nokkuð, hvernig
staðið er að því að fræða menn um
það, sem þar gerist. Líklega eiga
lesendur Morgunblaðsins greið-
astan aðgang að upplýsingum um
það, vegna þess hve mikla áherslu
blaðið leggur á þingfréttir. Þó er
einsýnt, að aldrei kemst þar allt
til skila svo tæmandi sé, enda
óvinnandi vegur. Á öðrum Norður-
löndum hafa verið um það nokkr-
ar umræður, hvernig þjóðþingin
gætu komið upplýsingum á fram-
færi og gripið hefur verið til
ýmissa ráða í því sambandi, sem
ekki verða rakin hér.
Öll mál, sem lögð eru fram á
Alþingi eru prentuð og einnig
nefndarálit og breytingartillögur.
Unnt er að nálgast þau skjöl í
þinginu sjáifu auk þéss sem þau
eru gefin út í heftum með reglu-
bundnum hætti. Vorið 1972 var
samþykkt breyting á þingsköpum
Alþingis og ákveðið, að umræður
þingdeildanna og sameinaðs þings
ásamt þingskjölum og atkvæða-
greiðslum skuli prenta jafnóðum
og gefa síðan út í Alþingistíðind-
um. Kom þessi nýbreytni til fram-
kvæmda, þegar þing hófst haustið
1972. Enn hafa umræður fram til
þess tíma ekki allar verið gefnar
út með efnisyfirliti en frá 1972 er
hægt að fá umræður á Alþingi í
heftum, sem skiptast eftir þing-
dögum og ná þau hvert um sig
venjulega yfir eina viku.
Þessi nýbreytni stuðlaði að því,
að miklu auðveldara var að fylgj-
ast af nákvæmni með því, sem á
Alþingi gerðist og kemur það sér
vel fyrir marga aðila. Hitt er
verra, að ekki hafa verið gefin út
nein heildarefnisyfirlit yfir þessi
hefti, þannig að menn verða að
leita í hverju þeirra um sig, vilji
þeir fylgjast með framgangi máls
á þingtíma. Er brýnt, að úr þessu
verði bætt, því að án efnisyfirlits,
sem nær yfir hvert þing fyrir sig,
hafa lesendur tæplega fullt gagn
af heftunum, enda hefur vafalaust
ekki vakað fyrir þeim, sem að
nýbreytninni stóðu, að efnisyfirlit
og atriðisorðaskrár féllu niður.
Fyrstu árin var þó nokkur regla
á útkomu heftanna og birtust þau
tiltölulega fljótt eftir lok hverrar
þingviku. Því miður hefur ekki
reynst unnt að halda þessari
reglu, þrátt fyrir miklar framfarir
í prenttækni, sem auðvelda allt
útgáfustarf. I þessari viku komu
til dæmis út 7. og 8. hefti umræðu-
hluta Alþingistíðinda á þessu
þingi og ná þau yfir síðustu
dagana í nóvember og fyrstu daga
desember síðasta árs. Við þetta
verður ekki unað og væri æskilegt
að fá skýringar á þeim drætti, sem
hér er á orðinn.
Málgiedi
um togara
Ef til vill hafa starfsmenn
þingsins og prentarar ekki undan
vegna málgleði þingmanna. Til
dæmis voru á miðvikudaginn
fluttar 25 ræður utan dagskrár í
báðum þingdeildum um einn nýj-
an togara fyrir Þórshafnarbúa og
var umræðunni þó ekki lokið.
Væri fróðlegt að sjá útreikninga á
því, hvað togari þessi myndi kosta,
ef með í verð hans yrði tekið allt
vafstrið í kringum hann. Nú ætti
það í sjálfu sér að vera einfalt mál
að komast í eitt skipti fyrir öll að
raun um það, hver hefur tekið
ákvarðanir um þetta sögufræga
skip. Tveir ráðherrar hafa þar
úrslitavald, sj ávarútvegsráðherra,
sem veitir leyfi til innflutnings á
fiskiskipum í samráði við ríkis-
stjórn og fjármálaráðherra, sem
tekur ákvörðun um ábyrgð ríkis-
sjóðs í tilvikum eins og þessum.
Án atbeina þessara tveggja
manna, væri ekki til umræðu að
flytja inn nýjan togara til Þórs-
hafnar.
Þetta hlýtur þingmönnum að
vera ljóst. Engu að síður þarf að
flytja allar þessar ræður. Raunar
þarf það ekki að koma á óvart, því
að þessi skipakaup hafa beint
athygli manna að þeim hráskinna-
leik, sem tíðkaður er við endurnýj-
un og fjölgun fiskiskipa i landinu.
Það er sannast sagna mjög
óheppilegt, að ekki skuli vera unnt
að fylgja fastmótuðum reglum um
þetta efni. I stjórnartíð Geirs
Hallgrímssonar voru slíkar reglur
mótaðar og þeim fylgt svo lengi
sem menn höfðu þrek til. Þrýst-
ingurinn er hins vegar mikill og
samkeppnin um hráefnið hörð.
Byggðarlög telja framtíð sína í
húfi, séu þau ekki samkeppnisfær
í togaraeign. Hitt er einnig hættu-
legt, ef of langt hlé verður á
eðlilegri endurnýjun, en reynslan
sýnir svo sannarlega, að meðal-
hófið í þessu efni er vandratað.
Alls kyns ráðum hefur verið beitt
til dæmis til að komast í kringum
það skilyrði, sem sett var á sínum
tíma, að fyrir hvert nýtt skip
skyldi annað selt úr landi.
Þegar þingsköpum Alþingis var
breytt 1972, var bætt í þau nýju
ákvæði þess efnis, að níu þing-
menn gætu óskað skýrslu ráð-
herra um opinbert málefni. Sam-
þykki sameinað þing að leyfa slíka
beiðni skal ráðherra semja
skýrslu og henni dreift prentaðri
meðal þingmanna á fundi. I tilefni
af skýrsiunni geta síðan farið
fram umræður um hana. Nú hefur
nægilegur fjöldi þingmanna óskað
eftir skýrsiu frá forsætisráðherra
um Þórshafnartogarann, þannig
að enn mun haldið áfram umræð-
um um það mál eftir sennu
þessarar viku.