Morgunblaðið - 22.03.1981, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MARZ 1981
26. flokksþingi sovéska kommúnistaflokksins í Moskvu er nýlokið. Flokksþingið, sem haldið er á
fimm ára fresti, er mesti viðburðurinn í sovésku stjórnmálalífi. I>á leggur flokksformaðurinn línuna
fyrir næstu fimm árin og hin nýja stétt fær gott tækifæri til að óska sjálfri sér til hamingju með
unnin afrek. Flokksþingið í Moskvu á ekkert skylt við pólitískar samkomur á Vesturlöndum. Þar
eystra er allt undirbúið í þaula og skipulagt fyrirfram, engar óvæntar uppákomur, og ef marka má af
fyrri þingum, mun allt fara fram í sátt og samlyndi að þessu sinni og engra stórtíðinda að vænta.
Aðeins einróma samþykkis við stefnumörkun flokksformannsins.
Æðstipresturinn
Sá maður, sem ber megin-
ábyrgðina á því að helgisiðirnir
séu haldnir og engum skriki fótur
á flokkslínunni, er ekki mikið
þekktur á Vesturlöndum. Hann
mun þó ekki vanta á flokksþingið
fremur en Brezhnev sjálfan,
horaður maður og strangur á svip,
með þykk gleraugu. Mikhail Sus-
lov heitir hann og í skrifum
erlendra fréttamanna frá Moskvu
er honum gjarna lýst sem „helsta
hugmyndafræðingi" Kremlverja
eða „manninum á bak við tjöldin".
Suslov, sem nú er 78 ára gamall,
er fyrir utan Brezhnev elstur
þeirra 13 manna, sem sitja í
stjórnmálanefndinni og fram-
kvæmdanefnd flokksins og ráða í
raun öllum málum í Rússlandi. I
fjarveru Brezhnevs er það Suslov,
sem stjórnar fundum stjórnmála-
nefndarinnar, og þó að hann sé
ekki væntanlegur sem arftaki
flokksleiðtogans, mun hann láta
verulega að sér kveða í valdabar-
áttunni, sem framundan er, og
kannski hafa úrslitaáhrif.
Hin miklu völd Suslovs stafa
ekki af mikilli þekkingu hans á
kenningum Marx og Lenins og
ekki af töfrandi persónuleika eða
vinsældum innan flokksins. (Sov-
éskir ráðamenn þurfa raunar ekk-
ert á almenningshylli að halda og
sækjast því ekki eftir henni.)
Suslov er maður fráhrindandi og
hlédrægur, kreddufastur í skoðun-
um, einstefnumaður í samskiptum
við aðrar þjóðir og helgar sig
MIKHAIL
SUSLOV
gekk í kommúnistaflokkinn, sem
var „afdrifaríkasta ákvörðun lífs
rníns" eins og hann segir sjálfur í
formála fyrir safnriti með ræðum
og greinum (alveg ótrúlega leiðin-
legum), sem út kom í fyrra.
„Mér skildist, að kommúnista-
flokkurinn einn gæti leitt alþýð-
una í átt til frelsisins, komið á
þjóðfélagi jafnaðar — þjóðfélagi
þar sem enginn maður arðrændi
annan, án kúgunar og misréttis,
án fátæktar og atvinnuleysis."
Upptendraður af þessari hug-
sjón sinni lagði Suslov stund á
hagfræðinám við Hagfræðistofn-
un Rauðu prófessoranna og fyrr
en varði var hann farinn að
predika hina einu, sönnu kenningu
við háskólann í Moskvu. Áður en
Maðurinn
ábak
við
tjöldin
í Kreml
algerlega „marxismanum-lenin-
ismanum" eins og hann skilgreinir
hann.
Suslov er eins konar samsuða af
háttsettum embættismanni, her:
ráðsforingja og æðstapresti. I
stuttu máli sá maður, sem allir,
sem heyra til hinni rússnesku
ráðastétt, ættu að taka sér til
fyrirmyndar. Hann hefur einnig
til að bera þá pólitísku útsjónar-
semi og kænsku, sem er lífsnauð-
syn öllum þeim, sem komist hafa
til metorða innan sovéska valda-
kerfisins. Því er þó eins farið með
Suslov og aðra valdamenn í Rúss-
landi, að fátt er vitað um einkalíf
hans, utan þess, að hann er
ekkjumaður og á eina dóttur
barna.
Mikhail Suslov reis fyrst til
metorða innan kommúnista-
flokksins árið 1941, á dögum
Stalíns. Vegur hans jókst enn á
hinum stormasama valdatíma
Krúsjeffs, 1953—1964, og síðan
hefur hann stöðugt styrkt stöðu
sína. Og hver sem eftirmaður
Brezhnevs verður, þá er það eitt
víst, að Suslov verður aldrei langt
undan til að gæta þess, að hann
hviki í engu frá réttri stefnu.
Naut velþókn-
unar Stalíns
Það var árið 1921 sem Suslov
þriðji áratugurinn var á enda, var
hann orðinn áróðursmaður fyrir
flokkinn í fullu starfi og hann leit
aldrei um öxl.
„Á árunum fyrir stríð fól flokk-
urinn mér pólitísk störf, sem urðu
sjálfur tilgangur lífs míns,“ segir
Suslov.
Þessi „pólitísku störf“ voru fólg-
in í því að uppræta alla þá, sem
taldir voru „óvinir alþýðunnar".
1931 fékk hann „ábyrgðarmikið
starf" í eftirlitsnefnd flokksins,
stofnun, sem nátengd var leyni-
lögreglunni og hafði það á sinni
könnu að hreinsa flokkinn af
öllum þeim, sem ekki voru sam-
mála Stalín. Því starfi gegndi
hann til 1937, þann tíma sem
grimmdaræði Stalíns var í há-
marki, og lét hendur standa fram
úr ermum við að „útrýma" and-
stæðingum Stalíns í Úkraínu og í
Úral-héruðunum. Ekki er þó vitað
nákvæmlega, hve marga menn
Suslov sendi í dauðann eða í
þrælkunarbúðir í Síberíu.
1941 var Suslov enn hækkaður í
tign og gerður að fulltrúa í
miðstjórn sovéska kommúnista-
flokksins, enda hafði Stalín mikla
velþóknun á verkum hans. Hann
hafði sýnt það og sannað, að hann
var ekkert að víla fyrir sér að
afmá þá, sem stóðu í vegi hans eða
Stalíns.
Útrýmdi
heilli þjóð
Á dögum síðari heimsstyrjald-
arinnar og þegar framsókn Þjóð-
verja var hvað áköfust, var Suslov
héraðsstjóri í Stavropol fyrir
norðan Kákasusfjöll og stjórnaði
þaðan skæruliðabaráttunni gegn
Þjóðverjum. Hans helsta afreks-
verk á þessum tíma virðist þó hafa
verið það að smala saman heilli
þjóð, 120.000 Kalmykum, sem voru
af mongólskum uppruna og játuðu
Búddhatrú, og senda hana í fanga-
búðir í Mið-Asíu. Kalmykar höfðu
raunar barist af hreysti með
Rauða hernum, en Stalín ákvað að
refsa allri þjóðinni fyrir meint
samstarf sumra þeirra við Þjóð-
verja. Suslov framkvæmdi skipan-
ir yfirboðara síns af sama dugnað-
inum og ávallt áður og Kalmyk-
arnir og „sjálfstjórnarsvæðið"
þeirra hvarf einfaldlega af yfir-
borði jarðar.
Augljóst var nú orðið, að óbil-
andi tryggð Suslovs við kenningar
Marx og Lenins var verð enn
frekari viðurkenningar og í árslok
1944 var hann sendur til Eystra-
saltslandanna til að taka enn eina
þjóðina af órússneskum uppruna í
kennslustund. Hann varð formað-
ur stjórnmálaráðs flokksins í Lit-
háen og áður en yfir lauk hafði
hann sent 400.000 manns, þ.á m.
alla helstu stjórnmálamennina,
rithöfunda og menntamenn, til
Síberíu og hinn blómlegi landbún-
aður var lagður undir samyrkju-
búskap af mikilli harðýðgi.
Enn einu sinni hafði „hug-
myndafræðingurinn" í Kreml sýnt
hvers hugsjónin var megnug og
hollustu sína við málstaðinn.
Árið 1947 varð Suslov ritari
miðstjórnar sovéska kommúnista-
flokksins og yfirmaður áróðurs-
máladeildarinnar. Aðeins 45 ára
gamall var hann sem sagt kominn
til æðstu metorða innan múra
Kremlar og síðan hefur ekkert
fararsnið verið á honum. Að vísu
virtist sem vegur hans minnkaði
nokkuð við dauða Stalíns 1953, en
það var aðeins um stundarsakir og
1955 varð hann meðlimur hinnar
valdamiklu stjórnmálanefndar
flokksins.
Óhamingju-
samur í
tíð Krúsjeffs
Valdadagar Krúsjeffs voru ekki
hamingjusamur tími í ævi Sus-
lovs, sem hafði enga samúð með
herferðinni á hendur Stalín og
hentistefnunni í pólitískum mál-
efnum. En hann varð þó að huga
að eigin skinni, svo að hann
forðaðist bein átök við Krúsjeff og