Morgunblaðið - 12.04.1981, Qupperneq 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. APRÍL 1981
Kosningabaráttan i Frakk-
landi hefst formleKa um heltcina
ok á sama tíma hefur Francois
Mitterand, forsetaframbjóðandi
jafnaðarmanna, orðiA fyrir al-
varlegasta áfallinu siðan hann
ííaf kost á sér. Mitterand hefur
haldið þvi fram, að ef hann sigri
i kosningunum muni jafnt
stuðningsmenn hans sem áhyrtc
ir ok þjóðhoiiir andstœðinKar
sjá til þess, að hann «eti tekið
við voldunum án þess að það
þurfi að valda nokkru þjóðfé-
ÍaKsleKU umróti. En nú hefur
Georttes Marchais, frambjóðandi
kommúnista, kynnt áætlun, sem
miðar fyrst og fremst að þvi að
koma í veit fyrir siitur jafnað-
armanna, og staða Valery Gisc-
ard d'Estainifs forseta hefur
styrkzt.
Ef Mitterand sigrar í kosning-
unum er gert ráð fyrir því
samkvæmt áætlun Marchais, sem
hann kynnti í sjónvarpi, að mikil
alda verkfalla hefjist, verkamenn
leggi undir sig verksmiðjur og
kommúnistaflokkurinn krefjist
ráðherraembætta í ríkisstjórn,
sem skuli stjórna með tilskipun-
um og leggja grundvöll að nýju
þjóðfélagsskipulagi. Mitterand
veit, að hann getur aðeins sigrað
með stuðningi miðjukjósenda,
sem vilja breytingar eftir sjö ára
stjórn Giscard d’Estaings for-
seta, en fælast fljótt í burtu,
þegar þeir sjá fram á þjóðfélags-
ólgu á tímum efnahagskreppu.
Lítill fylgismunur
Öllum skoðanakönnunum hefur
borið saman um, að Giscard og
Mitterand muni hafa forystuna í
fyrri umferð kosninganna 26.
apríl, en Marchais og Jacques
Chirac, borgarstjóri gaullista í
París, berjast um þriðja sætið.
Samkvæmt síðustu skoðanakönn-
un fengi Mitterand 52,5% at-
kvæða en Giscard 47,5% ef kosn-
ingarnar færu fram nú og sam-
kvæmt því er Mitterand kominn
fram úr forsetanum. Næsta
könnun á undan sýndi, að Giscard
d’Estaing mundi fá 29 af hundr-
aði atkvæða í fyrri umferðinni,
Mitterand 24, Marchais 16,5 og
Chirac 16 (en önnur atkvæði
dreifast milli annarra frambjóð-
enda, fyrst og fremst Michel
Debr’e, fyrrverandi forsætisráð-
herra gaullista, og Marie-France
Garaud, fyrrverandi gaullista er
býður sig fram utanflokka). Skoð-
anakannanirnar sýna, að í síðari
umferðinni verður lítill munur á
fylgi Giscards og Mitterands,
þeirra tveggja frambjóðenda er
munu fá flest atkvæði í fyrri
umferð og halda áfram, kannski
álíka lítill og fyrir sjö árum þegar
Giscard sigraði með aðeins
300.000 atkvæða mun.
En staða Mitterands er veikari
á vinstri væng stjórnmálanna en
hún var fyrir sjö árum. Þá voru
jafnaðarmennn og kommúnistar í
bandalagi og það var sú sam-
vinna, sem tryggði hina góðu
frammistöðu Mitterands 1974. En
þetta bandalag leystist upp fyrir
þremur árum í kjölfar hat-
rammra illdeilna og síðan hafa
kommúnistar einskis látið
ófreistað til að klekkja á jafnað-
armönnum og valda þeim erfið-
leikum. Ástæðan er sú, að komm-
únistar hafa aldrei getað fyrir-
gefið jafnaðarmönnum að hafa
náð úr höndum þeirra forystu-
hlutverkinu á vinstri vængnum.
Aðalmarkmið Marchais í kosn-
ingunum er að ná góðum árangri
í fyrri umferð til að sanna að
flokkurinn styðji forystu hans.
Hann vill fá yfir 20 af hundraði
atkvæða (í stað 16 af hundraði
eins og skoðanakannanir benda
til að hann fái) og litlu minna
fylgi en Mitterand. Hann heldur
því fram að hafa verði „stöðugt
eftirlit” með jafnaðarmönnum og
eina leiðin til þess að koma í veg
fyrir að jafnaðarmenn sveigi
langt til hægri eftir að þeir
komist til valda sé að efla komm-
únistaflokkinn. Marchais gefur
einnig í skyn, að jafnaðarmenn
ættu að styðja hann, þar sem
hann mundi ekki standa nógu vel
að vígi til að lýsa yfir afdráttar-
meira en það var þegar hann kom
til valda. Margir Frakkar kenna
stjórninni um efnahagsvanda-
málin, en forsetinn sagði nýlega:
„Engin töfralausn er til á at-
vinnuleysi, því að ef hún væri til
væri eitthvert land búið að beita
henni.“
Hagvöxturinn hefur eigi að
síður verið 21% í sjö ára stjórn-
artíð Giscards, meiri en í nokkru
öðru vestrænu iðnríki nema Jap-
an, en það er honum lítil huggun
nú. Efnahags- og framfarastofn-
unin spáir því, að hagvöxturinn
verði aðeins rúmlega 1% á þessu
ári, þótt Giscard telji að hann
verði eitthvað meiri. Til þess að
auka atvinnu vill Giscard auka
innlenda orkuframleiðslu úr 24%
1973 í 45% 1990 og minnka
olíuinnflutning um helming.
Hann vill einnig frjálsa verðlagn-
ingu, að fylgt verði skynsamlegri
fjármálastefnu, að vextir verði
innan hóflegra marka og fjárlög
verði endurskoðuð til að létta
undir með fyrirtækjum. Auk þess
vill hann að stefnan í mennta-
málum miðist meira við þarfir
þjóðfélagsins og eftirlaunaaldur
verði lækkaður í 58 ár til bráða-
birgða, þannig að atvinna fáist
handa einni milljón manna fyrir
1985, auk þeirra sem eðlilegur
hagvöxtur muni tryggja atvinnu.
Mitterand leggur aðaláherzlu á
að útvega 210.000 manns atvinnu
hjá hinu opinbera, auka opinber-
ar framkvæmdir, mennta 100.000
ófaglærða verkamenn og greiða
gistiverkamönnum þóknun fyrir
að fara heim frá Frakklandi.
Jafnaðarmenn — og kommúnist-
ar — berjast fyrir 35 stunda
vinnuviku, þjóðnýtingu stórfyr-
irtækja og hækkun skatta á
tekjuháum þjóðfélagsþegnum.
Mitterand er gagnrýndur fyrir
hugmyndina um aukna atvinnu
hjá ríkinu á þeirri forsendu, að
framleiðni aukist ekki við það að
fjölga ríkisstarfsmönnum, sem
fái greidd laun með peningum
skattborgara. En hann telur höf-
uðmáli skipta að vinna bug á
atvinnuleysi.
Lokabaráttan í kosningunum í
Frakklandi mun standa milli
„frjálslyndrar byltingar" Gisc-
ards, sem vill frjálsara mark-
aðskerfi, og áætlunar Mitterands
um að breyta Frakklandi í vel-
ferðarríki að skandinaviskri
fyrirmynd. Teljandi ágreiningur
er ekki um utanríkisstefnuna,
þrátt fyrir stór orð í kosninga-
baráttunni.
Marchais
umferð í stað Giscards, en Figaro
hefur varað þá við því, að þar
með muni þeir stuðla að kosningu
frambjóðanda, sem þegar hafi
ofurselt sig kommúnistum og sé
þeim háður í einu og öllu.
Giscard hefur tamið sér opnari
og frjálslegri framkomu í kosn-
ingabaráttunni og lagt á hilluna
þann konungsstíl, sem áður þótti
einkenna hann. Hann hefur einn-
ig reynt að skýra margumrædda
demantagjöf frá Bokassa, fyrrum
keisara í Mið-Afríku, þótt skýr-
ingar hans hafi þótt orka tvímæl-
is, einkum vegna nýrra uppljóstr-
ana í bók eftir Roger Delpey.
Giscard segir, að gimsteinarnir
hafi verið seldir og andvirðið
látið renna til góðgerðarstarf-
semi í Mið-Afríku. En stjórnin í
Mið-Afríku segir, að sú upphæð
hafi aðeins numið átta þúsund
dollurum og fyrir þá upphæð fæst
kannski lítið meira en aðeins einn
gimsteinn. Delpey staðhæfir aft-
ur á móti, að Bokassa hafi gefið
Giscard um 200 steina alls, allt
frá því hann var fjármálaráð-
herra.
Umtalaðasta málið
En gimsteinarnir eru ekki
lengur umtalaðasta mál kosn-
ingabaráttunnar, heldur atvinnu-
leysi og ástand efnahagsmála.
AÍlir frambjóðendurnir eru sam-
mála um, að atvinnuleysi sé
alvarlegasti vandinn, sem Frakk-
ar eigi við að glima, og bezta
leiðin til að leysa hann sé að auka
hagvöxtinn. Forsetinn hefur við-
urkennt, að mestu mistökin í
stjórnartíð hans hafi verið þau,
að ekki hafi tekizt að vinna bug á
atvinnuleysinu, sem nú er 7,3%,
eða næstum því þrisvar sinnum
í %
G©org«*
lausum stuðningi kommúnista
við Mitterand í síðari umferð, ef
hann stæði sig illa í fyrri umferð.
Pravda hrósar
Giscard
Það olli Marchais verulegum
vandkvæðum, að Pravda, mál-
gagn sovézka kommúnistaflokks-
ins, hrósaði Giscard nýlega, því
að óbreyttir flokksmenn komm-
únista líta á Giscard sem höfuð-
óvin sinn. Þeim mun meiri
ástæða var til að veikja Mitter-
and með óbeinni aðferðum, m.a.
kröfunni um ráðherrastóla handa
kommúnistum.
Mitterand hafnaði strax kröfu
kommúnista um ráðherrastóla og
sagði að engin samsteypustjórn
væri möguleg meöan kommún-
istaflokkurinn styddi
stefnu Rússa í
Afghanistan og
Póllandi. Jafnframt
hefur Mitterand lýst
sig fúsan til samvinnu
við miðflokkana.
Mitterand hefur einnig
ráðizt á Giscard forseta
fyrir fylgispekt við Moskvu-
stjórnina og kallað hann „hinn
litla bréfbera" Rússa. Með því á
hann við ásökun um, aö Giscard hafi
komið á framfæri upplognum
skilaboðum frá Leonid Brezhnev
forseta í fyrra um brottflutning
frá Afghanistan. Hann heldur því
einnig fram, að Pravda hafi
raunverulega stutt Giscard síðan
forsetinn átti leynifund með
Brezhnev í maí í fyrra.
Giscard hefur hins vegar stað-
hæft, að Mitterand muni fyrr eða
síðar neyðast til að semja við
kommúnista, eða að hann geti,
með öðrum orðum, ekki náð
kosningu eða stjórnað án stuðn-
ings kommúnista. Að vonum eru
stuðningsmenn Giscards sigri
hrósandi vegna verkfallshótunar
kommúnista. íhaldsblaðið Figaro
hefur notað tækifærið til að
hvetja til vopnahlés í rimmu
Giscards og Chiracs, en hún er
nánast spegilmynd af togstreitu
jafnaðarmanna og kommúnista.
Ýmsir stuðningsmenn Chiracs
hafa látið að því liggja,
að þeir muni kjósa
Mitterand í síðari
,*"i Skopmynd af
j Giscard
% forsota.
Jacques Chirac
Hótanir
veikja
Mitterand