Morgunblaðið - 17.05.1981, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. MAÍ1981
ÁRANGUR Ronald
Reagans fyrstu sjö-
tíu dagana í embætti
var rýr: þrjár stór-
ræður, þar á meðal
embættistökuræðan,
undirritun eins laga-
frumvarps, sem þýð-
ingu hafði fyrir þjóð-
ina í heild, tæplega
sólarhrings ferð til
Kanada. Sjötugasta
dag hans í embætti
reyndi einhver síðan
að myrða hann. Og
þegar 100 dagar
voru liðnir frá emb-
ættistöku Reagans,
29. apríl, var það
banatilræðið 30.
marz sem bar hæst
frá því forsetatíð
hans hófst.
Reagan rabbar við Caspar Weinberger varnarmálaróðherra (t.h.) og helztu ráðunauta
sína í Hvíta húsinu.
Ronald Reagan
Fýrstu 100 dagar
Reagans
Illllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllll IIIHIIHIIIUHIIIHIIIIIIIIIUIIIIIIIIIHIIHH lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
IIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIHIIIIillllllllll
Helztu aðstoðarmenn forsetans
hafa reynt af fremsta megni að
sjá svo um að venjuleg störf Hvíta
hússins haldi áfram eins og ekkert
hafi í skorizt, en þar sem forsetinn
þarf tíma til að ná sér eftir
tilræðið hefur vinna tafizt við það
mál sem hann leggur megin
áherzlu á: efnahagsstefnuna. En
þótt barátta hans hafi ekki skilað
áþreifanlegum árangri og sam-
þykki þingsins hafi ekki fengizt
má það ekki skyggja á mikilvæg-
asta þátt fyrstu eitt hundrað
daganna. Frá 20. janúar til 29.
apríl, hundraðasta dagsins, hefur
Ronald Reagan reynt að koma til
leiðar róttækustu stefnubreytingu
í Hvíta húsinu síðan Franklin D.
Roosevelt tók við stjórnartaumun-
um þegar heimskreppan mikla
stóð sem hæst.
I fyrsta skipti síðan á dögum
FDR er það yfirlýst stefna banda-
rísku ríkisstjórnarinnar að skera
niður ríkisbáknið. Reagan
hneykslaði frjálslynda með tillög-
um um róttækan niðurskurð á
útgjöldum til húsnæðismála, hús-
næðisstyrkjum og matargjöfum,
og útgjöldum til velferðarmála,
máltíða í skólum og endurmennt-
unaráætlana. Auk þess kvaðst
hann m.a. mundu leggja niður
opinbera lögfræðiþjónustu, sjálf-
boðaliðsstarf í þjóðfélagsmálum,
sérstaka safnaþjónustu, efna-
hagsstofnunina, atvinnuöryggis-
stofnunina og áætlun um heilsu-
rækt. Reglur um öryggi bifreiða —
sem bílaframleiðendur hafa beitt
sér gegn þar sem þær auki fram-
leiðslukostnað — hafa verið mild-
aðar.
Kaldur veruleiki
Og, eins og ráðunautur forset-
ans í þjóðaröryggismálum, Rich-
ard V. Allen, komst að orði þegar
hann ræddi hvort forsetinn legði
meiri áherzlu en fyrri forsetar á
samskipti austurs og vesturs,
„hefur hinn kaldi veruleiki sam-
búðar Bandaríkjanna og Sovét-
Reagan og Bush varaforseti raeöa viö Haig utanríkisráðherra um nýlega ferð
hans til Miðausturlanda.
Reagan við skrifborð sitt, en ekki í forsetaskrifstofunni.
ríkjanna verið vandlega útfærður
í stuttri embættistíð þessarar
ríkisstjórnar". Allen mótmælti því
að ríkisstjórnin hefði endurskoðað
áherzlu Carter-stjórnarinnar á
mannréttindi og lýsti því yfir að
þessar meginreglur væru sem fyrr
„kjarni bandarískrar utanríkis-
stefnu". „Við höfum kjarnorku-
máttinn til þess að vernda mann-
réttindi ...“ sagði hann.
Það var ætlun ríkisstjórnarinn-
ar frá byrjun að nota fyrstu 100
dagana til að „gefa tóninn", að
gera heildarafstöðu sína til efna-
hagsvandans ljósa og lýsa ugg.
Forsetinn vildi umbylta stjórn-
kerfinu og breyta tóntegund þess.
Stuðningsmenij og gagnrýnendur
Reagans eru sammála um að
honum hafi tekizt að beina þunga-
miðju umræðnanna um efna-
hagstillögur hans frá vangavelt-
um um hvort niðurskurður verður
á fjáriögum og sköttum að vanga-
veltum um hve mikill hann verð-
ur. „Árangurinn fram til þessa
hefur vissulega valdið okkur von-
brigðum," sagði starfsmanp^cjóri
Hvíta hússins, James Baker III
sem spáði því að Reagan mundi fá
samþykki þingsins við 75—80 af
hundraði tillagna sinna um niður-
skurð á fjárlögum.
Þann stutta tíma sem Reagan
hefur setið í embætti, og jafnvel
áður en hann særðist í banatil-
ræðinu, hefur hann gert verulegar
breytingar á vinnutilhögun forset-
ans. Breytingin hefur vakið spurn-
ingar um hvað hann geri allan
daginn. Áður en hann særðist
mætti hann í forsetaskrifstofunni
á fund kl. 8.45 með „þríeyki" sínu,
þ.e. valdamestu aðstoðarmönnun-
um: Edwin Meese III ráðgjafa,
Baker og Michael K. Deaver,
varastarfsmannastjóra. Þeir þrír
voru einnig hinir síðustu sem
ræddu við Reaganí vinnunni á
hverjum degi, þegar þeir áttu fund
með honum áður en hánii fór tií
fjölskylduálmu Hvíta hússins —
þar sem hann „býr fyrir ofa^
búðina" eins og han7l sjálfur
komst að orði 'Kj g
, ^eí<" á milli hitti Reagan ráð-
nerra úr ríkisstjórninni og ræddi
við þá um stefnumál stjórnarinn-
ar eða hlýddi á þá gefa skýrslur,
rabbaði við verkalýðsleiðtoga, tók
á móti þingmönnum sem komu í
„kurteisisheimsókn" eða fagnaði
erlendum stjórnarerindrekum.
(Sjónvarpsáhorfendur fengu fá-
gæta innsýn í störf Reagans í
febrúar þegar fylgzt var með
honum dagsstund í sjónvarpi og
hann sást gera að gamni sínu við
gesti á einkafundi og segja þeim
sögur.) Á kvöldin kannaði Reagan
skýrslur og greinargerðir um at-
burði næsta dags, snæddi kvöld-
verð kl. 7.30 og eyddi kvöldinu í
leikhúsinu eða á frönskum veit-
ingastað. Hann og kona hans voru
jafnan samkvæmisklædd.
Þríeykið ræður
Nú þegar forsetinn er smátt og
smátt að ná sér, yfirleitt hulinn
sjónum í einkaíbúð sinni, hugsar
þríeykið Meesebakerdeaver —
starfsfólk Hvíta hússins slengir
þannig saman nöfnum þriggja
helztu ráðgjafanna — um búðina
fyrir Reagan. Þeir segjast fá
fyrirmæli frá forsetanum á stutt-
am fundum með honum í íbúð
hans. Frá he!^ J)"mur fá aðrir
starfsmenn Hvíta hússins sín
fyrirmæli. Þessir þrír menn bera
aðalábyrgðina á því að halda uppi
röð og reglu í ríkisstjórninni.
Og við erfiðleika er að stríða í
starfsmannahaldinu. Óskipað er í
margar valdamiklar ráðuneytis-
stöður, þótt heimildir í Hvíta
húsinu hermi að tekizt hafi að
skipa „pólitíska kommissara" í öll
helztu ráðuneyti. George Bush
varaforseti, sigurvegarinn í viður-
eigninni við Alexander M. Haig
utanríkisráðherra um stöðu for-
stöðumanns stjórnarnefndar, sem
fjallar um hættulegar deilur er
upp kunna að koma í utanríkis-
málum, sagði í viðtali: „Ef við
hefðum verið tilbúnir fyrr með (að
kynna þinginu) tilnefningar í
margar þessar stöður hefði allt
gengið betur." Fjaðrafokið út af
Bush og Haig var áfall og ónefnd-
ur embættismaður sagði að „illa
hefði verið haldið á“ málinu og
hann hefði orðið „forviða og ekki
getað varizt brosi".
Skotárásin tafði Reagan í miðj-
um klíðum þegar hann var að
reyna að beita þingið þrýstingi til
þess að fá það til að samþykkja
fjárlagatillögur þær sem hann
lagði fram í marz, margþættar
tillögur er mundu skera niður
síðasta fjárlagafrumvarp Jimmy
Carters fyrir fjárhagsárið 1982
um 44 milljarða dollara og lækka
tekjuskatt einstaklinga um 30 af
<»oi a þremur árum. „Skot-
árásin var svo þýðingarmikill at-
burður að hún skyggði á allt
annað, svo að allar breytingar
virðast skipta sáralitlu máli,“
sagði Lýn Nofziger, aðstoðarmað-
ur forsetans í stjórnmálum. En
hafi skotárásin hægt 6 1
Reágans í v' . - - oarattu
pinginu hefur hun