Morgunblaðið - 22.10.1981, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 1981
Alþingismannatal og
margar, hlýjar hendur
Bárður Jakohsson
Eftir Bárö Jakobsson
Ættfræðirit, fa(jmanna-, félaga-
o(í hændatöl seljast sjaldan hratt,
en jafnt o); stöðudt. Upplag er oft
(irotið eftir ár eða tvö, o« má af
því marka að margir vilja hafa
slíkar hækur handhærar. Þær ei«a
að vera traustar heimildir on þess
sérstaklega it*tt að þær séu hent-
ugar til uppsláttar. Þetta er alger
látímarkskrafa, en sjaldgæft að
henni sé sinnt svo sem vera ætti.
Með fáum undantekningum hafa
Íslendin(;ar ekki nennin«u til þess
að (íera fræðibækur svo úr (?arði,
að sæmilegt neti kallast.
AlþinKÍsmannatal 1845 —1975
kom út í Reykjavík 1978, en útgef-
andi Skrifstofa Alþingis. Þegar
1973 hafði verið safnað þó nokkru
til verksins. Þá eru ráðnir sérstak-
ir afkasta- 0(? fræðimenn til þess
að reka á þetta endahnútinn. Gekk
sú hnýtinK heldur hægt, o« tók um
5 ár, enda var þess beðið með eft-
irvæntinnu að (jripurinn sæi dags-
ins ljós, o(» margl rætt um að mik-
ils væri að vænta.
„Fjöllin tóku jóðsótt og fæddist
lítil mús“, 0); í þessu tilfelli vant-
aði ekki að Ijósmóðirin væri
virkjamikil oj; virðulej;. „Lítil" er
orð, sem varla á við hér, því að
Alþin(;ismannatalið er í stóru
broti, þykkt oj; þungt, enda 531
blaðsíða. Það væri alltof lanj;t mál
að ræða hér einstök atriði um efn-
ismeðferð þessa rits, hvað þá að
eltast við villur, sem næstum
óhjákvæmile(;a slæðast með þar
sem jafn mikið er af ártölum og
dagsetningum, en tvennt má
nefna, sem skilmálalaust átti að
vera í þessu Alþingismannatali,
en fyrirfinnst þar ekki.
Hið fyrra er það að ekki er getið
stjórnmálaafstöðu alþingismanna.
Eru stjórnmálaskoðanir þó jafn-
mikil forsenda fyrir þingsetu og
guðfræðipróf fyrir prestsembætti.
Af Alþingismannatalinu mætti
helst ætla að þeim herrum, sem
þar eru taldir, hafi hrímað inn á
Alþingi eins og manna af himnum.
Það vita allir að ákveðin þjóðfé-
lagsöfl, stjórnmálahreyfingar,
flokkar, standa að baki setu
manna á Alþingi. Upplýsingar um
þetta eru því bæði eðlilegar og
sjálfsagðar, auðvelt að koma því
fyrir og ekkert feimnismál nema
síður sé.
Hið síðara er það að með öllu er
ótækt að nefna ekki börn alþing-
ismanna. Þingmenn eru tengdir
fortíð og nútíð með því að telja
foreldri og eiginkonur, en tengsl
við nútíð og framtíð eru rofin með
því að geta ekki barna.
„Greind og ættfróð kona
sagði um þetta í hálfkæringi
og þó með nokkrum þunga:
“Ég vissi að það hafa verið og
eru margir sauðir á Alþingi,
en aldrei datt mér í hug, að
allir alþingismenn hefðu verið
skoðanalausir geldingar.“
Efnislega er þetta gagnrýni,
sem jafnan heyrist um þetta
Alþingismannatal og þó einatt
hvassari. Tveir alþingismenn
og hvor í sínu lagi viðhöfðu
ummæli um bókina m.fl. sem
varða við meiðyrðalöggjöf og
eru ekki prenthæf.“
Alþingismannatal var gefið út
1930, aðeins 118 blaðsíður og
frumsmíð að gerð og formi. I
formála er umbúðalaust gerð
grein fyrir því hvernig að verki
var staðið, gert ráð fyrir göllum og
boðið heim gagnrýni. Um það bil
áratug síðar fóru að koma á mark-
að bækur um ættir og stéttir o.fl.
Þá var yfirleitt farið að vanda
verkin betur, og það má heita und-
antekningalaust, enda óhjá-
kvæmilegt, að í þessum ritum sé
getið afkomenda þeirra, sem um
er að ræða, a.m.k. einn ættliður.
Hversvegna þessi háttur hefur
ekki verið hafður í Alþingis-
mannatalinu 1845—1975 er ekki
aðeins afleitur galli, það er með
öllu óskiljanlegt.
Greind og ættfróð kona sagði
um þetta í hálfkæringi og þó með
nokkrum þunga:
„Eg vissi að það hafa verið og
eru margir sauðir á Alþingi, en
aldrei datt mér í hug að ailir al-
þingismenn hefðu verið skoðana-
lausir geldingar."
Efnislega er þetta gagnrýni,
sem jafnan heyrist um þetta Al-
þingismannatal, og þó einatt
hvassari. Tveir alþingismenn og
hvor í sínu lagi, viðhöfðu ummæli
um bókina m.fl., sem varða við
meiðyrðalöggjöf og eru ekki
prenthæf.
í stuttum formála þessa Alþing-
ismannatals frá 1978 er afsökun-
artónn, og hefur höfundur ekki
verið allskostar ánægður með rit-
ið. Hann segir að í bókinni kunni
að gæta „ósamræmis", og er þetta
þinglegt orðfæri en nokkuð loðið.
Þá segir að „... heimildaskráin er
engan veginn tæmandi ...“ Vera
má að ég hafi fengið gallað eintak
Alþingismannatalsins, en heim-
ildaskrá finn ég ekki. Hugsanlega
er þarna átt við heimildir, sem
getið er við hvern einstakan þing-
mann. Eru þær stundum heldur
óaðgengilegar, svo sem blaða-
greinar, sem hvergi fást nema á
lestrarsal Landsbókasafns. Eina
heimildin um mann, sem sat á
þingi þegar Þingmannatalið var í
smíðum, er tímarit sem heitir
Nordisk kontakt. Naumara gat
það varla verið.
Almennt er talið að það hafi
tekið óhæfilegan tíma að ekki sé
talað um kostnað að koma þessu
Alþingismannatali saman. Sjálft
Alþingi og kunnir fræðimenn
stóðu að útgáfu og samantekt en
þjóðin borgaði brúsann. Þegar af-
rakstur af þessu öllu er með
greinilegum vanköntum, þá er
hætt við að það þurfi gildar afsak-
anir til þess að menn sætti sig við
þær — ef það er þá hægt.
Þegar litið er á Alþingismanna-
tölin 1930 og 1978 kemur í hug
gamall húsgangur:
„Lítið í þeim vitið vex, þótt verði
limir stórir."
„Margar, hlýjar hendur" heitir
bók, sem kom út fyrir skömmu.
Skal þetta vera saga Kvenfélaga-
sambands íslands, enda er það út-
gefandinn. Þessari bók var hælt af
sérkennilegum áhuga og mikilli
orðgnótt í blaðagrein, sem lauk
þannig:
„En við höfum í höndum ótrúl-
egt þrekvirki, unnið af smekkvísi,
kunnáttu og frábærum dugnaði.
Við lestur þessarar bókar hljóta
menn að skiljast með þökk og að-
dáun.“
Ég tók til fótanna og keypti bók-
ina. Skemmst er að segja að ég
hefi sjaldan orðið fyrir meiri
vonbrigðum með bók. Ég er höf-
undi nefndrar blaðagreinar, sem
hann nefnir „umsögn", algerlega
ósammála, nema kannski um
„dugnaðinn."
í gamalli, danskri bókmennta-
sögu var oft getið um presta, sem
höfðu sett saman bók eða bækur.
Lífshlaup þeirra mátti næstum
setja í formúlu: „Han fik udmærk-
et godt ved Examen, saa fik han
Stipendium (styrk), rejste til Itali-
en, kom hjem og blev Præst og saa
döde han.“ Mér kom þessi gamla
skólaskrítla í hug þegar ég blaðaði
í þessum kvennadoðranti, sem er
2000 grömm á eldhúsvigt. Blaðsíðu
eftir blaðsíðu er inntak þetta:
„Kvenfélag var stofnað, það hef-
ur unnið að líknar- og menning-
armálum, og aðalfjáröflunarleiðir
verið að halda dansleiki." Auðvit-
að er þetta sett upp með nokkuð
mismunandi hætti, en þó er orða-
lag stundum furðu áþekkt. Efnis-
lega má heita að þetta sé allt sama
..tyggjóið",
Látum svo vera. Það gat verið
fróðlegt að vita hvort í ákveðnu
byggðarlagi hefði starfað kvenfé-
lag, hvenær það hefði verið stofn-
að og hvaða mætiskonur hefðu
verið þarna í fararbroddi. A þessu
er sá hængur, að það vantar efnis-
yfirlit, kaflaskiptingu, skrá um
kvennanöfn og staða- og atriðis-
orð. Bókin er tæpast nothæf til
uppflettingar, og lesandi verður að
hafa sérstakan áhuga á kvenna-
samtökum út um allar þorpa-
grundir, og kynna sér vel þær 550
blaðsíður, sem eru milli spjalda, ef
Laxveiðarnar við Fær-
eyjar verða að stór-
minnka hið bráðasta
Eftir Vigfús B.
Jónsson, Laxamýri
Eitt af því sem mjög hefur
verið rætt upp á síðkastið og
valdið mörgum áhyggjum, er
hin síminnkandi laxveiði í ís-
lenskum ám sl. þrjú ár. Margt
bendir til þess að hér sé um
stórfellda náttúrusveiflu að
ræða, en fleira getur verið
áhrifaríkt í þessu sambandi og
á ég þar við hinar gróflegu sjó-
laxveiðar Færeyinga.
Mér finnst það of mikil ein-
földun að slá því föstu að þessi
óheillaþróun stafi annað hvort
af óhagsæðum náttúruskilyrð-
um eða veiðum Færeyinga, því
hvort tveggja getur verið og
gert vandamálið ennþá stærra.
Laxarækt og laxveiði hefur á
síðari árum verið ein styrkasta
stoðin í landbúnaðinum, sem
þarf á öllu sínu að halda. Ótrú-
lega stór hluti bænda í landinu
hefur meiri og minni tekjur af
laxveiði og margar jarðir eru
svo kostarýrar, að þær væru
óbyggilegar án þeirra tekna
sem laxveiðin veitir.
Fari svo að laxarækt og lax-
veiði verði óarðbær hér á landi,
þá missa fleiri spón úr askinum
sínum en bændur. í því sam-
bandi má nefna hinar ýmsu
fiskræktar- og hafbeitarstöðv-
ar, stangveiðimenn og einnig
alla þá, sem meiri og minni
tekjur hafa af komu erlendra
\ igfús B. Jónsson
laxveiðimanna hingað til lands.
Allir ættu að geta verið sam-
mála um það, að hér er um stór
alvarlegt vandamál að ræða,
sem krefst skjótra og ákveó-
inna aðgerða.
Varðandi laxveiðar Færey-
inga, þá vitum við allt of lítið
um þær. Við vitum að vísu, að
þeir veiða laxa af íslenskum
stofni, en hversu mikið vitum
við ekki og getum ekki — vitað
nema með kostnaðarsömu vís-
indastarfi um árabil. Þá fara af
því ófagrar sögur, að Færey-
ingar hendi svo og svo miklu af
dauðum ómarkaðshæfum smá-
laxi í sjóinn.
Sé það satt, þá kynni að mega
margfalda tölu veiddra laxa við
Færeyjar með einhverri þeirri
„Margar jarðir eru svo
kostarýrar, að þær eru
óbyggilegar án þeirra
tekna sem laxveiðin
veitir.“
tölu, sem við vitum ekki hver er
og er e.t.v. ósannanleg með öllu.
Landbúnaðarráðherra hefur
skipað 3ja manna nefnd til út-
tektar og umsagnar á laxveið-
um Færeyinga og er gott eitt
um það að segja.
Vonandi skilar þessi nefnd
niðurstöðum sínum innan tíðar.
Það breytir þó ekki þeirri stað-
reynd, að hlutastærð okkar í
laxveiðum Færeyinga verður
ekki sönnuð nema með áralöng-
um rannsóknum.
Því tel ég einboðið að stjórn-
völd taki upp viðræður við Fær-
eyinga og aðrar hlutaðeigandi
þjóðir um téðar laxveiðar með
það fyrir augum, að þær verði
þegar í stað stór minnkaðar,
hvað svo sem síðar verður.
Óvíst er að Færeyingar geri
sér fulla grein fyrir alvöru
þessa máls og þótt þeir séu alls
góðs maklegir, þá ber að hafa
það í huga að við íslendingar
veitum þeim ýmis konar hlunn-
indi hvað fiskveiðar snertir.
Það má og minna á það, að ölm-
usumenn eru Færeyingar ekki
og óþarft að umgangast þá eins
og niðursetninga.
Hú.snæði Þroskahjálpar að Suðurvöllum í Keflavík.
Húsnæði Þroskahjálpar
í Keflavík tekið í
notkun fyrir áramót
FÉLAGIO Þroskahjálp á Suður-
nesjum hefur nú komið sér upp
húsnæði að Suðurvöllum í Kefla-
vík. Húsið sem er einingahús er nú
fullfrágengíð að utan og er áætlað
að flytja inn fyrir áramót og verður
leikfangasafn og sjúkraþjálfun á
vegum félagsins þar til húsa, og
þar verður einnig aðstaða til fé-
lagsstarfsemi.
F'élagið sótti um tvær lóðir í
Keflavik sl. haust og fékk þær.
Lóðirnar eru við Suðurvelli 7 og
9. Hafist var handa við gerð
grunnsins á sl. vori og var hon-
um lokið um miðjan ágúst. Byrj-
að var að reisa húsið, sem er frá
Húseiningum á Siglufirði, 21.
sept., og er því nú nær lokið, eft-
ir er að einangra loft, leggja
hitakerfi, setja upp innveggja-
einingar og ganga frá lóðinni.
Kostnaðaráætlun hljóðar upp
á 1,1 milljón króna og er fjár-
magnað af félaginu og framlagi
úr Framkvæmdasjóði öryrkja og
þroskaheftra.
Þegar er farið að huga að
byggingu seinna hússins, þar
sem verður skammtíma fóstur-
heimili, afþreyingarheimili og
mögulegan vísi að skóladag-
heimili.