Morgunblaðið - 24.10.1981, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1981
11
Höfuðmál landbúnaðar
ins og hagur neytenda
eftir Þorvald Garðar
Kristjánsson
Á sl. sumri var óþurrkatíð mikil
víða um land. Þetta minnir enn
áþreifanlega á, hve bændur eru al-
mennt háðir veðurfarinu um hey-
öflun. Þó mætti ætla að í allri
þeirri tækniþróun, sem í landbún-
aði hefur orðið á síðari árum,
stæðu bændur betur að vígi í
þessu efni en áður var. En það er
síður en svo. Fjárhagsleg skakka-
föll bænda af völdum óþurrka ger-
ast nú stórum alvarlegri en áður
var, þar sem nú er miklu kostað til
áburðar og heyvinnslutækja. Er
því ekki að ófyrirsynju að talað er
_um hvernig bæta megi tjón, sem
þeir verða fyrir í óþurrkasumrum.
En mest er um vert að forða frá
tjóni með því að gera fóðuröflun-
ina óháðari veðurfarinu.
Með votheysverkun fá bændur
öryggi svo sem frekast er unnt
gegn duttlungum tíðarfarsins.
Votheysverkun tryggir fóðuröfl-
unina í óþurrkatíð. Votheysverkun
firrir bændur áföllum og fjár-
hagstjóni, sem þeir verða fyrir í
óþurrkasumrum, sem ekki hag-
nýta þessa aðferð.
En votheysverkunin er ekkert
neyðarúrræði til að mæta óþurrk-
um, þvert á móti. Auk öryggisins,
sem þessi heyverkun veitir um
fóðuröflunina, fylgja aðrir hinir
mikilvægustu kostir.
Votheysverkun tryggir fóður-
gildi heyfengsins hvað sem líður
tíðarfarinu. Þroskastig gróðurs er
afgerandi fyrir næringargildið í
grasinu og þá að sjálfsögðu í vot-
heyinu. Eftir því sem jurtin þros-
kast verður trénið meira og fóð-
urgildið minna. Við votheysgerð
þarf ekki að bíða þurrks til að slá
þar til grasið er úr sér vaxið, en
mikilvægi þess fyrir fóðurgildið
verður ekki ofmetið. Og ekki er
hætta á því, að slegið gras hrekist
og missi þannig fóðurgildi sitt, því
hey er hirt í vothey um leið og það
er slegið. Með votheysverkun kom-
ast bændur hjá notkun fóðurbætis
til að bæta hið lélega fóðurgildi,
sem fylgir úr sér vöxnu og hröktu
þurrheyi vegna óþurrka. Er því
hér um stórkostlegan fjárhagsleg-
an hagnað fyrir bændur að ræða,
svo mjög sem fóðurbætiskaupin
vega mikið í útgjöldum búsins,
þegar byggt er á þurrheysverkun.
Auk þess ber að hafa í huga hina
miklu gjaldeyrisnotkun, sem inn-
flutningi fóðurbætis fylgir, og
þjóðhagslegan óhag.
Þá krefst votheysverkun miklu
minni vélakosts en þurrheysverk-
unin. Hér munar svo miklu, að það
mun láta nærri að um a.m.k.
helmingsmismun sé að ræðá.
Þetta varðar ekki iitlu, þegar
hafður er í huga hinn mikli véla-
kostur, sem fylgir nútímabútækni.
Hér er þá ekki einungis um að
ræða, að votheysverkun fylgi
miklu minni stofnkostnaður vegna
tækjakaupa, heldur og miklu
minni rekstrarkostnaður véla.
Kostnaður verður minni vegna að-
keyptrar viðgerðarvinnu, vara-
hluta, bensíns, díselolíu o.s.frv.,
sem rekstri slíkra véla fylgir. Er
hér um að ræða atriði, sem hafa
veruleg áhrif á framleiðslukostn-
að landbúnaðarvara.
Enn kemur til sá kostur vot-
heysgerðar, sem eigi varðar litlu.
Þurrheysverkun fylgir miklu
meiri umferð um túnin, auk þess
sem galtar sitja tímunum saman á
túnunum og valda skemmdum.
Það er auðvelt að stórspilla gróðri
með mikilli umferð. Á undanförn-
um árum hafa verið gerðar til-
raunir til að fá úr því skorið,
hvaða áhrif mikil þjöppun hefur á
uppskeruna. Þessar tilraunir hafa
gefið til kynna, að tún með eðli-
legri umferð, sem svo er kallað,
gefi einum þriðja meiri uppskeru
en tún með mikilli umferð. Þetta
sýnir ótvírætt, hver hagur fylgir
„Med votheysverkun
fá bændur öryggi svo
sem frekast er unnt
gegn duttlungum tíðar
farsins. Votheysverkun
tryggir fóðuröflunina í
óþurrkatíð. Votheys-
verkun firrir bændur á-
föllum og fjárhagstjóni,
sem þeir verða fyrir í
óþurrkasumrum, sem
ekki hagnýta þessa að-
ferð.“
votheysverkun einnig í þessu til-
viki.
Ekki er lítils um vert, hvað
votheysverkun krefst minni vinnu
en þurrheysverkun. Vinnsluþörf
votheys er fremur lítil, en stöðug,
og fóðuröflunin er einfalt verk og
að mestu fyrirfram afmarkað í
tíma og fyrirhöfn.
Eitt er það og, sem hafa ber í
huga, að votheysverkun tryggir
ekki einungis búpeningi hollt fóð-
ur, heldur eru og þeir menn, sem
vinna við fóðrunina, firrtir óholl-
ustu þeirri, sem fylgir þurrheys-
fóðrun. Bægt er frá atvinnusjúk-
dómi þeim, sem herjað hefur á ís-
lenska bændur, heymæðinni.
En votheysverkun er ekki skil-
yrðislaust öruggasta, ódýrasta og
fyrirhafnarminnsta heyverkunar-
aðferðin. Til þess að svo megi
verða, þurfa bændur að sérhæfa
sig og aðstöðu sína í vélakosti og
byggingum til votheysverkunar.
Það þarf nægar haganlegar vot-
heysgeymslur, réttan tækjabúnað
og rétta meðhöndlun. Þegar svo er
um búið, er leið fóðursins greið frá
túni og fram á jötu. Það stoðar
ekki fyrir bændur að grípa til
votheysgerðar við ófullkomnar að-
stæður, þegar í óefni er komið. Úr
sér vaxið og hrakið hey getur
aldrei orðið gott fóður. Það gengur
ekki að grípa til votheysverkunar
sem neyðarúrræðis í óþurrkatíð.
Svo furðulegt sem það má vera, þá
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
virðist, að mistök fyrir hálfkák í
votheysgerð hafi mótað frekar al-
mennt viðhorf til þessarar hey-
verkunaraðferðar en árangur
þeirra, sem alfarið hafa haldið sig
við votheysverkun.
Það er ekki ámælislaust, hversu
treglega hefur gengið að útbreiða
votheysverkun í landinu. Ekki
eiga þó allir bændur landsins sam-
merkt í þessu efni. Um langt ára-
bil hafa sumir bændur verið svo
óháðir veðurfarinu um heyfeng
sem verða má. Öll eða nær öll hey-
verkun þeirra hefur verið í vothey.
Þeir bændur, sem beitt hafa þess-
ari heyverkunaraðferð alfarið, eru
samt allt of fáir. Þeir teljast frek-
ar til undantekninga, þegar litið
er á bændastétt landsins í heild.
Þó eru þess dæmi, að allir bændur
í heilum byggðalögum verki hey
sín í vothey, svo sem í Stranda-
sýslu og á Ingjaldssandi í Vestur-
Isafjarðarsýslu, en árið 1980 verk-
uðu Strandamenn 77,3% af hey-
feng sínum í vothey. Samt sem áð-
ur er ástand þessara mála með
öllu óviðunandi, þegar litið er á-
landið í heild. Á árinu 1980 nam
vothey 8,6% af heildarheyfeng
landsmanna.
Hér er of mikið í húfi til þess að
við svo búið sé látið standa. Hér
eiga ekki hlut að máli bændur ein-
ir, heldur og neytendur almennt.
Hagkvæm fóðuröflun er ekki ein-
ungis höfuðmál landbúnaðarins,
heldur kemur minni framleiðslu-
kostnaður neytendum í hag í
lægra verði landbúnaðarafurða.
Þjóðarbúið hefur ekki efni á öðru
en tekið sé til hendi í þessu máli.
Ekki telja aðrar þjóðir sig hafa
efni á viðlíka slóðaskap og hér
hefur viðgengist. í Noregi hefur
hlutdeild votheys í heyfóðri aukist
frá því að vera 29% árið 1965 í tæp
70% árið 1979. í Svíþjóð og Finn-
landi er votheysverkun svipuð og í
Noregi.
Við sjálfstæðismenn höfum nú
hreyft máli þessu á Alþingi.
Þorv. Garðar Kristjánsson
Lonclon cr...b
þérnæstumþví
Allt sem þú hefur heyrt um London er satt.
Tveggja hæða, rauðir strætisvagnar lulla
niður götur fullar af heimsfrægum verslun-
um. Verðir drottningarinnar skipta um vakt
á vélrænan hátt framan við Buckingham
höllina og á hverju horni virðist vera eitthvað
sem allir kannast við. Westminster Abtx:y er
rétt hjá Big Ben, sem er aðeins steinsnar frá
styttunni af Nelson og hinum megin við
homið er Piccadilly Circus.þú röltir bara
ámilli.
Og London er ennþá aðal verslunarmið-
stöð Evrópu, uppfull af alls konar tilboð-
um. Þú færð t.d. gallabuxur í skemmunni
hjá Dickie Dirts í Fulham fyrir 130 krónur
og hljómplötur á spottprís í plötubúð-
unum við King’s Road.
London er.... full af
ókeypis fjársjóðum
í London eru yfir 400 söfn og listasalir og
að þeim er yfirleitt ókeypis aðgangur. Ef
þú kaupir farmiða, sem heitir London
Transport Red Rover, geturþú ferðast um
borgina í heilan dag og skoðað London af
efri hæðinni á stórum rauðum strætó.
Miðinn kostar aðeins um 33 krónur.
London er... ódýr,
vinalegur pub
Þegar þú verður svangur skaltu gera eins
og Bretar gera, bregða þér inn á næsta
pub. Þótt þeir séu ólíkir, segja þeir hver
Iiondon
=1=
sembýóur
tfyrirsáralítíð
Ef þú ert hrifinn af knattspyrnu mætti
minna á að í London eru 3 fyrstudeildar
lið. Þú kemst á leik fyrir 30 krónur.
Það er fallegt að virða London fyrir sér ffá
ánni. Þess vegna er upplagt að sigla frá
Westminster Pier til Greenwich, - en þar
er National Maritime safnið. Þeim 30
krónunum er vel varið - og svo er ókeypis
inn á safnið.
London er .... hótel við
þitt hæfi
London er full af hótelum. Þar em lítil
hótel þar sem þú færð herbergi fyrir 180
krónur og enskan morgunverð fyrir 25
krónur, stærri hótel á meðalverði og luxus
hótel í hæsta gæðaflokki.
London er alltof stór í eina auglýsingu.
Það er því gott að geta gengið að bækling-
um og bókum BTA hjá bókaverslun Snæ-
bjamar. En það er ekki nóg. Þú verður að
sjá London sjálfa. Þú kemur aftur hlaðinn
ómetanlegum minningum og líklegast með
afgang af gjaldeyrinum.
um sig heilmikið um breskan lífsmáta. Glas af
bjór og k jötkaka með salati kostar ekki nema svo
sem 25 krónur og vingjamlegt andrúmsloftið
kostar hreint ekki neitt.
London er.... full af fjóri
Það er alveg sama á hverju þú hefur áhuga -
leiklist eða tónlist, þú finnur það í London. Þar
eru yfir 50 leikhús, 3 ópemhús, 5 sinfóníuhljóm-
sveitir, og engin poppstjama hefur „meikaða”
almennilega fyrr en hún hefur spilað í London.
Nú er líka hægt að kaupa leikhúsmiða á sýningar
samdægurs í miðasölunni á Leicester Square fyrir
hálfviröi.
FLUGLEIDIR
lækka ferðakostnaðinn
Þú getur notfært þér ódým sérfargjöldin
og hagstæða samninga Flugleiða við
Grand Metropolitan hótelkeðjuna og
keypt flugfar og gistingu á einu bretti!
Einnig hafa ferðaskrifstofumar á boðstól-
um stuttar helgarferðir með flugferð, gist-
ingu og morgunverði inniföldum í verðinu.
Athugaðu málið, - úrvalið er gott.
BRITISH TOURIST AUTHORITY
veitir ókeypis upplýsmgar
Ef þú hefur samband við söluskrifstofur
Flugleiða, umboðsmenn þeirra eða ferða-
skrifstofumar, getur þú fengið sendan
bækling frá British Tourist Authority með
nánari upplýsingum um London, ásamt
verðskrá og ferðaáætlun Flugleiða. f
Komdu sem fyrst
í heimsókn!
nóg að sjá, nóg að gera! rfí