Morgunblaðið - 31.01.1982, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. JANUAR 1982
35
tölvunám í Bandaríkjunum
i
Hér eru ferðalangarnir ad virða fyrir sér gagn mála hjá Martin Marietta-fyrirtækinu í New Orleans, en það framleiddi m.a. eldsneytisgeyma geimskutlunnar. I‘ar kynntu
iðnrekendur sér hvernig gæðahringir eru starfræktir.
Haukur
Björnsson:
Otrúlegt
hve ná má langt
í sjálfvirkni
FERÐIN öll var skipulöKÖ fyrir iðnrekend-
ur on með þarfir hóps okkar í huga og það
er ljóst að við hefðum ekki fengið svo mikla
fyrirgreiðslu ef við hefðum komið þarna
sem einstaklingar. Sérfræðingar fyrirtækj-
anna eyddu hálfum og heilum vinnudögum
með okkur, fluttu fyrirlestra og svöruðu
fyrirspurnum, sagði Haukur Björnsson,
framkvæmdastjóri hjá Karnabæ.
— Gagnið af ferð sem þessari er helst
það, að það opnar augu manna fyrir þeim
gífurlegu miklu möguleikum sem eru nú
þegar fyrir hendi í hvers kyns tæknivæð-
ingu. Það eru greinilega ónotaðir möguleik-
ar fyrir íslensk iðnfyrirtæki, því notkun
talva hjá okkur er rétt á byrjunarstigi.
Stórstígar framfarir eiga eftir að verða,
hraði þróunarinnar er sífellt að aukast og
það er enginn vafi á því að tölvuvæðing á
eftir að hefja göngu sína hjá íslenskum
iðnfyrirtækjum mjög fljótlega.
En þegar þróun er svona ör er stundum
sagt að við verðum að doka við og bíða eftir
því sem hentugast sé fyrir okkar aðstæður.
Við bíðum þó ekki alltaf eftir því nýjasta
og segja má að þróunin sé nú í þá átt að
hlutirnir minnka og verða ódýrari, en jafn-
framt fjölhæfari og margt er nú á viðráð-
anlegu verði og heppilegt til notkunar hjá
íslenskum fyrirtækjum.
Virðist þér mikill munur á stærð banda-
rískra fyrirtækja og íslenskra?
— Við sáum ekki svo mörg fyrirtæki að
hægt sé að draga ályktanir, en þó er mikill
fjöldi smáfyrirtækja í Bandaríkjunum,
fyrirtæki, sem eru á margan hátt sambæri-
leg við þau íslensku. Við megum ekki
gleyma því að þau sem eru á borð við bíla-
fyrirtækið General Motors eru undantekn-
ing, yfirleitt er um mun minni einingar að
ræða. Má nefna að eitt fyrirtækið sem við
heimsóttum framleiðir ýmis konar raftæki
og viðvörunarbúnað. Er það í 200 ára
gömlu og hrörlegu húsnæði, framleiðsla
þcss er margþætt og hlutir til hennar
fengnir úr mörgum áttum. Þetta fyrirtæki
glímir við svipuð vandamál og íslensk
fyrirtæki gera mörg.
Þá greindi Haukur Björnsson frá því að
Karnabær hefur í nokkur ár notað tölvu
við bókhald og á þessu ári verður tekin upp
tölvustjórn á framleiðslu á saumastofunni
og ýmis konar sjálfvirkni er beitt þar. T.d.
er verið að taka í notkun vél, sem hefur það
hlutverk að sauma lykkjur í buxnastreng
og afkastar á því sviði mun meira en fyrri
búnaður getur. Haukur er spurður hvort
fyrirtæki vélvæðist eingöngu vegna sparn-
aðar í mannhaldi.
— Þetta er alls ekki alltaf eða eingöngu
spurning um mannskap eða hraða, því iðu-
lega skipta gæðin lika miklu máli. Aukin
afköst, aukin gæði og lægra framleiðslu-
verð eru stöðug viðfangsefni fyrirtækja í
samkeppnisiðnaði.
Ilaukur Björnsson.
En þegar áhrifin af þessari ferð fjara út,
þarf þá ekki að fara aftur?
— Þótt ferðin væri skipulögð fyrir okkur
þá held ég að eftir hana hafi enginn tekið
beinar ákvarðanir um hvaða vélakaup
fyrirtæki hans geti ráðist í, en hins vegar
búum við nú betur yfir margs konar vitn-
eskju um hvað er til. Við hér förum yfir-
leitt á einhverja vélasýningu á hverju ári
og skoðum tæki og búnað fyrir fataiðnað.
Þá má nefna að íslensk umboð tölvufyrir-
tækja halda margs konar námskeið og sýn-
ingar, svo það er mikið um að vera á þess-
um sviðum og ætti að vera auðvelt að fylgj-
ast með.
En annað sem við kynntumst í ferðinni
voru gæðahringir, japönsk uppfinning á
því hvernig leiða á starfsmenn fyrirtækja
saman í hóp til að fjalla um ýmis málefni
fyrirtækja, t.d. bætt atvinnuöryggi, slysa-
varnir, bætt gæði og afköst o.fl. Ymislegt í
þessum gæðahringjum er gamalkunnugt,
en annað nýtt, oft er þetta rétt eins og
hvers kyns starfsmannafundir um hin
ýmsu vandamál. En þarna er starfað eftir
ákveðnu kerfi og menn bjóða sig fram til
starfa í þessum hópum. Hópurinn velur sér
viðfangsefni og síðan færir hann fram til-
lögur til lausnar, sem forráðamenn fyrir-
tækisins verða að fjalla um. Séu þeir ekki
sammála geta þeir hafnað hugmyndum
hópsins, en verða að gera það með rökum
og standa fyrir máli sínu frammi fyrir full-
trúum hópsins.
Með þessu hefur reynsla margra orðið sú
að betri starfsandi fáist í fyrirtækjunum
og menn sjái betur tilgang vinnu sinnar og
eru áhrifin iðulega þau að mörmum líður
betur í vinnunni og starfsgleðin eykst. í
febrúar er ráðgert að halda hérlendis nám-
skeið til að kenna stjórnun þessara hópa og
geri ég ráð fyrir að þetta fyrirkomuleg geti
einnig reynst vel hjá okkur, en það getur
átt við í hvers kyns fyrirtækjum og stofn-
unum.
Eg held að í þessum tæknimálum al-
mennt sé margt, sem er á færi íslenskra
fyrirtækja að ráðst í og það er ótrúlegt hve
hægt er að ná langt í sjálfvirkni. Vélmenni
eru í stöðugri þróun og þótt við sæum ekki
karla með hendur og fætur þá er smám
saman verið að gera vélmennin hæfari í
ýmis fjölþætt störf og m.a. sáum við einn, í
Carnegie Mellon háskólanum í Pittsburg,
sem getur talað.
Víglundur
Þorsteinsson:
Tæknibylting
hliðstæð
iðnbyltingunni
— Segja má, að það sem við helst kynnt-
um okkur voru nýjar aðferðir og hvern-
ig ný tækni gæti e.t.v. aukið framleiðni í
íslenskum iðnaði. Við kynntum okkur
tölvur framtíðarinnar og hvaða mögu-
leikar eru á því að nota þær við alhliða
stjórnun og framleiðslueftirlit, sagði
Víglundur Þorsteinsson, framkvæmda-
stjóri Steypustöðvar B.M. Vallá, er Mbl.
ræddi við hann.
Víglundur Þorsteinsson
— Varðandi tölvurnar var einkum
skoðaður ýmiss konar stýribúnaður,
sem hefur það hlutverk að stjórna fram-
leiðslunni og þessu skylt er notkun á
vélmennum, en vélmenni hafa verið
þróuð til að gegna ýmsum einföldum
störfum í verksmiðjuiðnaði. Ég álít að í
þessum tæknimálum almennt sé gengin
í garð tæknibylting sem hliðstæð sé
iðnbyltingunni og tel ég það eiga eftir
að koma í ljós smám saman. Annað sem
við kynntumst í þessari heimsókn, sem
var óskylt tæknibúnaði, er svokallaðir
gæðahringir, sem nú ryðja sér mjög til
rúms.
Eru bandarísk fyrirtæki mun lengra
komin en íslensk í tækníþróun?
— Það er ekkert hægt að alhæfa í því
sambandi, sum eru komin miklu lengra,
önnur standa í svipuðum sporum og við,
en vegna nálægðar við alla tækniþróun
eru bandarísku fyrirtækin betur í stakk
búin til að fylgjast með möguleikunum.
Eftir þessa ferð er mín tilfinning sú,
að tölvur, tölvustýring og vélmenni við
hvers kyns framleiðslufyrirtæki séu
innan seilingar íslenskra fyrirtækja á
næstu árum og eru notkunarmöguleik-
unum lítil takmörk sett. Öll tækniþekk-
ing er fyrir hendi, en það er e.t.v. aðeins
hugvit mannsins sjálfs, sem segir til um
hvernig gengur að hagnýta þessa tækni.
Getur steypustöð tölvuvæðst og notað
vélmenni?
— Vélmenni kemur aldrei í stað bíl-
stjóra okkar, en þó sögðu okkur menn
hjá IBM að við færum ekki langt inn í
21. öldina áður en við reyndum tölvu-
stýrðan þjóðvegaakstur! En vélmenni,
ekki þau sem við kynnumst í vísinda-
skáldsögunum þó, munu örugglega
ryðja sér til rúms hér sem annars stað-
ar við einföld framleiðslustörf. Verð vél-
menna fer eftir því hversu flókinn
hugbúnaður þeirra er og rekstrarkostn-
aður er ekki mjög mikill.
I þessu sambandi er athyglisvert að
hugsa um afstöðu bandarísku verka-
lýðshreyfingarinnar. Búast hefði mátt
við að hún væri andvíg þessari tækni-
þróun, en leiðtogar hennar hafa sýnt þá
framsýni að vera henni fylgjandi. Við
megum ekki líta svo á að vélar ógni
tilteknu starfi eða atvinnugrein, ný
tækni er aðeins einn þáttur í breyti-
legum grundvelli allrar atvinnustarf-
semi á hverjum tíma, hún skapar betri
lífskjör og betra mannlíf. Bandarískir
verkalýðsleiðtogar virðast líta svona á
málið, ekki er spurt hvort menn vilji
tæknivæðingu eða ekki, ef framleiðslan
verður ekki tæknivædd og tölvuvædd og
notuð vélmenni þar sem það á við, munu
aðrir taka þá framleiðslu að sér.
Hvað okkur snertir þá mun skyndi-
lega aukin tölvuvæðing ekki koma í
kjölfar þessarar ferðar okkar, en hún
mun koma smám saman í næstu fram-
tíð. Okkur er nauðsynlegt að gera notk-
un tölvunnar víðtækari en verið hefur
fram til þessa, við þurfum að nota hana
við stjórnun og framleiðslueftirlit, tölva
gerir stjórnendum fyrirtækja kleift að
samhæfa alla framleiðsluna betur en
með eldri aðferðum, hægt er að láta
hana áætla hversu mikið þarf af vera til
af hverju hráefni í hæfilegu magni, hún
þarf að skipuleggja með tilliti til sölu og
afhendingartíma o.s.frv. og allt þetta
gera tölvur betur og af meiri nákvæmni
en maðurinn.
Steypustöðin hefur að nokkru tölvu-
va»ðst, við notum eigin tölvu við allt
bókhald og við vonumst til að taka nýj-
an hugbúnað í notkun innan tíðar, en
hann mun sjá unt blöndun og útskrift
reikninga og ýmislegt fleira, sem mikið
hagræði er í fyrir okkur.
Þá greindi Víglundur Þorsteinsson
frá gæðahringjunum, sem einnig kemur
fram í spjallinu við Gunnar Svavarsson
og verður því ekki farið frekar út í það
hér, en meðal kosta við gæðahringi
sagði hann vera eftirfarandi;
— Það sem sérstaklega vakti athygli
var samdóma álit allra um að fyrirtæk-
in hefðu við þetta eignast mun ánægð-
ara starfsfólk, það hefði við þetta nýja
kerfi fengið nýjan tilgang með starfi
sínu.