Morgunblaðið - 13.02.1982, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1982
Pétur Sæmundsen
bankastjóri - Minning
sögðu reyndi ég að afla mér upp-
lýsinga um væntanlegan hús-
bónda. .Upplýsingarnar sem ég
fékk voru eitthvað á þann veg að
maðurinn væri ákveðinn og kröfu-
harður, en með stórt hjarta. Sú
varð og reyndin. Tókst með okkur
hið besta samstarf sem leiddi til
vináttu, sem skuggi féll aldrei á.
Það atvikaðist síðan þannig, að
innan nokkurra mánaða var ég
sestur í hans stól og hann tekinn
við starfi bankastjóra við Iðnað-
arbanka Islands hf. Var það mikið
lán fyrir mig lítt reyndan, að geta
síðan leitað til hans þegar leysa
þurfti úr vandasömum málum.
Reyndist hann ávallt hollráður,
hvort heldur var um að ræða mál-
efni sem að starfinu lutu eða per-
sónuleg málefni.
Pétur hafði til að bera góða
greind, sérstaklega gott minni og
mikla skapfestu. Hann var rök-
fastur í skoðanaskiptum og mikill
málafylgjumaður, tamdi sér mikla
nákvæmni í vinnubrögðum og var
gagnrýninn, en ávallt með já-
kvæðu hugarfari. Hann átti auð-
velt með að greina aðalatriði frá
aukaatriðum og því jafnan fljótur
að mynda sér skoðun og taka
ákvarðanir. Skapgerð hans var
þannig, að hann gat virst hrjúfur
á yfirborðinu, enda fór hann ekki
dult með skoðanir sínar og lét þær
í Ijós með hispurslausum hætti.
Hann átti það til að segja manni
ærlega til syndanna. Það var þó
jafnan gert með þeim hætti, að
slíkt olli ekki sárindum. Góð
greind hans var hins vegar þess
valdandi, að hann var ávallt reiðu-
búinn til að hlusta á rök annarra
og taka fullt tillit til þeirra.
A góðri stund í hópi vina og
kunningja var Pétur hrókur alls
fagnaðar. Hann hafði einstaklega
skemmtilega frásagnarhæfileika
og átti auðvelt með að sjá spaugi-
legar hliðar mála. Gamansemi
hans gat verið leiftrandi.
Sagt er að hver sé sinnar gæfu
smiður. Ekki skiptir það þó litlu
máli hverjir verða á vegi manns á
lífsleiðinni. Oft er það tilviljunum
háð. Einn þeirra manna sem hvað
jákvæðust áhrif hafði á minn eig-
inn lífsferil var Pétur. Fyrir það
skað nú þakkað að leiðarlokum.
Kona mín og ég vottum Guð-
rúnu, börnum og fjölskyldum
þeirra og öðrum ættingjum ein-
læga samúð.
Þorvarður Alfonsson
Við fráfall Péturs Sæmundsen
bankastjóra, minnumst við í
stjórn Sögufélags góðs sam-
starfsmanns, félaga og vinar.
Hann var kjörinn í stjórn félags-
ins árið 1973, og gjaldkeri þess var
hann frá árinu 1978 til dauðadags.
Pétur Sæmundsen sameinaði þá
ákjósanlegu eðliskosti að hafa til
að bera í senn ríkan áhuga á sögu-
legum fróðleik, varðveizlu hans og
útgáfu, sem og þau hyggindi, er í
hag koma, en þar vil ég telja ör-
ugga þekkingu í hagnýtum málum
eins og fjárhagslegum rekstri. I
þeim efnum var ekki hægt að
hugsa sér betri mann en Pétur og
þess naut félag okkar í ríkum
mæli. Hann vann hinu áttræða
fræðafélagi af miklum áhuga og
dugnaði, sem honum var í blóð
borinn, hvort sem var með setu á
stjórnarfundum, umsjón með fjár-
qjálum og bókhaldi eða hann brá
sef í vinnufötin með okkur til
flutninga á bókum félagsins.
Pétur Sæmundsen var einlægt
hollráður, skjótráður og hreinskil-
inn í skoðanaskiptum, svo að
okkur í Sögufélagi þótti sem ekki
gæti verið betur fyrir hlutum séð
en þar sem hann lagði hönd að
verki. Hér kom og til hressilegt
viðmót hans og einstaklega hýr
lund, ekki sízt á þeim stundum,
þegar hann gladdist yfir velferð
félags okkar og sá, að mál þokuð-
ust í rétta átt.
Þegar undirritaður léði máls á
því að taka við forsetastarfi í
Sögufélagi fyrir nær fjórum árum,
réð þeirri ákvörðun fyrst og
fremst sú vissa, að félagið átti
slíkan mann að sem Pétur Sæ-
mundsen til að gegna þar mikil-
vægu trúnaðarstarfi og hafa reiðu
á hlutunum. Og hann reyndist mér
og okkur öllum í stjórn Sögufélags
traustur og hreinskiptinn dreng-
skaparmaður, sem ómetanlegt var
að fá að starfa með. Hann var
hreinn og beinn, og allt, sem hann
sagði, stóð sem stafur á bók. Að
honum er mikil eftirsjá og skarð
fyrir skildi, er hann fellur frá
langt um aldur fram.
Að leiðarlokum þakkar stjórn
Sögufélags Pétri Sæmundsen fyrir
allt, sem hann vann félaginu, og
við minnumst ætíð góðs drengs,
sem starfaði með okkur um árabil
að sameiginlegu hugðarefni í þágu
íslenzkrar menningar.
Við sendum eftirlifandi konu
hans, frú Guðrúnu, sonum þeirra
og fjölskyldum, innilegar samúð-
arkveðjur.
Einar Laxness
Fáein kveðjuorð, þakklætisorð.
Ég get ekki, svo sem vert væri,
fjallað um hin margháttuðu trún-
aðarstörf vinar míns Péturs Sæ-
mundsen, sem hann gegndi á sviði
iðnaðarmála, bankamála, félags-
mála og sagnfræði. Þau ár, sem ég
hef verið formaður Iðnlánasjóðs,
var Pétur annar framkvæmda-
stjóri sjóðsins með Braga Hann-
essyni. Þeim störfum sinnti hann
af sérstakri natni og starfsgleði,
ótrúlegri atorku og glöggskyggni,
en málefni Iðnlánasjóðs voru
Pétri heilög mál. Ég vil fyrir hönd
stjórnar Iðnlánasjóðs og alls
starfsfólks sjóðsins flytja við frá-
fall Péturs sérstakar þakkir fyrir
samstarfið og hin ómetanlegu og
heilladrjúgu störf hans í þágu
sjóðsins alla tíð er hans naut við.
Ég starfaði með Pétri í stjórn
Norræna iðnþróunarsjóðsins og
var hann formaður framkvæmda-
stjórn hans hin síðustu ár. Einnig
sátum við mörg ár saman í banka-
ráði Seðlabanka íslands. Á þess-
um starfsvettvangi var unun að
vinna með Pétri, og þar fengum
við samstarfsmennirnir notið
mannkosta hans og starfshæfni.
Mat hans á aðstæðum var hlut-
lægt og ákvarðanatakan ætíð í
samræmi við það. Hann var fylg-
inn sér en tók rökum, hann var
raunsær og sérstaklega fljótur að
átta sig á aðalatriðum hvers máls,
en hafnaði umsvifalaust öllum
óraunhæfum málalengingum.
Framsækin öfl í uppbyggingu
iðnaðar á Islandi og þeir aðilar,
sem í alvöru láta sig varða iðn-
þróun og hagsmuni iðnaðar, hafa
við fráfall Péturs Sæmundsen
misst mikilhæfan forustumann og
liðsmann. Þar er nú stórt skarð
fyrir skildi.
Ég hef misst mikinn og góðan
vin.
Við Pétur kynntumst fyrst í
gagnfræðaskóla. Eftir það skildi
leiðir, þar til Magnús Kjartansson
varð iðnaðarráðherra 1971 og ég
fór að sinna ýmsum iðnaðarpóli-
tískum verkefnum og hitti þá Pét-
ur aftur í miðjum forystuhópnum.
Tókst með okkur mikið og náið
samstarf, sem fljótlega þróaðist í
einlæga vináttu. Samstarfið við
Pétur var mér mikil þroskalind,
ráðleggingar hans til heilla og vin-
arþel til sífelldrar uppörvunar. Ég
hef margs að minnast og mikið að
þakka.
Við Pétur vorum ekki sammála í
pólitík. Aldrei skyggði það á vin-
áttu okkar. Á hinum pólitíska
leikvangi lékum við á hvor sínum
kanti, en sóttum þó báðir að sama
markinu. Við gáfum oft góða bolta
inn til miðframherjanna, sem við
ætluðumst til mikils af, en það fór
eftir atvikum, eins og gengur,
hvort skotið var fram hjá eða hæft
í mark.
Ég átti oft með Pétri einum
samverustundir, sem mér eru
ógleymanlegar. Þá ræddum við
gjarnan um menn og málefni um-
búðalaust og lífið og tilveruna. Á
þeim stundum fann ég, hvað Pétur
Sæmundsen var stórbrotinn per-
sónuleiki, hvað hugarheimur hans
spannaði yfir miklar víðáttur og
hvað hann var raunsær og rétt-
sýnn á sjálfan sig og umhverfi
sitt.
Eitt var það í fari Péturs, sem
við nánari kynni vakti sérstaka
athygli mína. Það var hin tak-
markalausa virðing hans fyrir
þjóðlegum verðmætum og hversu
mjög hann unni öllum þjóðlegum
fróðleik, ekki síst um heimabyggð
sína. Á þessu sviði var bankamað-
urinn sístarfandi, þótt ekki færi
það hátt, og þekkja sveitungar
hans verkin hans þar svo og með-
stjórnendur hans í Sögufélaginu.
Samofin áhuga hans á sögu þjóð-
arinnar var ást hans og lotning
fyrir landinu og var Pétur hinn
raunsanni náttúruverndarmaður.
Einu sinni leitaði ég til Péturs
með mikinn vanda í máli, sem
varðaði miklu í mínu lífi. Á svip-
stundu sá hann lausn málsins og
það beinlínis lýsti af ráðsnilld
hans og gjörhygli, að maður tali
nú ekki um vináttuna og umhyggj-
una, sem undir bjó.
Pétur verður jarðsettur á af-
mælisdaginn sinn, 13. febrúar, og
auðvitað í Húnaþingi. Pétur var
lengi búinn að vera mikið veikur,
en sýndi þá ekki síður en endra-
nær mikinn kjark og karlmennsku
uns yfir lauk. Guðrún, kona hans,
sem í hvívetna stóð við hlið manns
síns af mikilli reisn gegnum tíð-
ina, lét ekki sitt eftir liggja síð-
asta spölinn.
Guðrún og synir. Við Ragna
vottum ykkur dýpstu samúð og
hluttekningu en í hugum okkar er
þyngri harmur en tárum taki.
Ingi R. Helgason
Kveðja frá Húnvetninga*
félaginu í Reykjavík
Húnavatnsþing hefur misst
einn af sínum góðu sonum en nafn
hans og minning eru geymd en
ekki gleymd. Á bakkanum við ósa
Blöndu voru fyrstu sporin stigin
og þar var einnig fyrsti leikvöllur-
inn hans.
Það eru stórkostleg og hrikaleg
átök þegar úthafsaldan brotnar
við brimbarinn sandinn og stór-
fljótið kveður við raust. En um-
hverfið á einnig annað gervi þegar
flóinn getur minnt á fljótandi silf-
ur og kvöldroðinn breytt honum í
glóandi gull og Blanda sjálf orðið
hugljúf og seiðandi jafnvel minnt
á ljóðandi læk.
Að námi loknu lá leiðin burt úr
heimabyggðinni, því menntun og
góðir hæfileikar leiddu hann til
forystustarfa hér í höfuðborginni.
Það leyndi sér ekki eftir að hann
flutti hingaö suður hvað hann
hafði mikinn áhuga fyrir starfs-
emi Húnvetningafélagsins, því
hann var heill og sannur Húnvetn-
ingur og tengdur sterkum og
traustum böndum við sína heima-
byggð. Hann sóttist ekki eftir
völdum í félaginu okkar, en lá ekki
á liði sínu að veita góðum málefn-
um brautargengi. Hann starfaði í
mörgum nefndum og reyndist
ráðhollur og framkvæmdasamur.
Pétur vann kappsamlega að
byggðasafnsmálum félagsins og
átti stóran þátt í því hvað vel
tókst til þegar byggt var sameig-
inlegt byggðasafn að Reykjum,
Hrútafirði fyrir Stranda- og
Húnavatnssýslu. Skógræktin í
Þórdísarlundi var honum ekki
óviðkomandi fremur en margt
annað. Draumar um skógrækt
hafa ekki alltaf ræst sem skyldi,
en það er ómetanlegt fyrir félagið
að eiga þennan unaðsr^it.
Síðustu árin hefur Húnvetn-
ingafélagið gefið út ársritið Hún-
vetning við þröngan fjárhag. Pét-
ur hafði mikinn áhuga fyrir ritinu
og styrkti útgáfu þess ásamt fleiri
góðum Húnvetningum. Á aðal-
fundum félagsins átti hann létt
með að móta sínar skoðanir og
túlka þær í snjöllum og vel flutt-
um ræðum. Þau ár sem ég var
formaður félagsins fann ég það
best hvað hann var traustur og
mikill velunnari þess. Góður
drengur er kvaddur. Það var and-
stætt vilja hans að hrinda þeim
sem hrasa heldur styðja þá sem
minna máttu sín. Slíkir menn
skilja eftir sig leiðarljós að lokinni
jarðlífsgöngu. Því minningin lifir
þótt maðurinn hverfi, moldin
heimtar sitt en andinn flyst til
hæða. Húnvetningafélagið saknar
látins vinar og félaga og kveður
hann að síðustu með ljóðlínum
„listaskáldsins góða“:
Krjúptu ad fótum friðarboóans
og djúgóu á vængjum morgunroóans
meira aó starfa guðs um geim.
Jakob Þorsteinsson
Pétur vinur minn hefir nú lokið
stríði sínu við manninn með ljá-
inn. Hátt í tvö ár barðist hann
eins og hetja, en varð að láta und-
an síga að lokum. Sem fyrr var
Guðrún, kona hans, stoð hans og
stytta og létti honum baráttuna
með ástúð sinni og þolinmæði.
Fékk hann uppfyllta þá ósk sína
að fá að deyja heima og stundaði
Guðrún hann nótt og dag í fleiri
vikur og aldrei heyrðist æðruorð.
Það er óskiljanlegt hve mikið þrek
sumum er gefið.
Á svona stundu rifjast margt
upp frá æskudögunum á Blöndu-
ósi. Við Pétur vorum á svipuðum
aldri og systur hans, Þorgerður og
Magdalena, sem voru fáum árum
eldri, voru vinkonur mínar.
Æskuheimili Péturs var sér-
stætt, meðal annars vegna þess að
móðir hans, frú Þuríður Sæ-
mundsen, vann úti sem kennari.
Þetta var óþekkt fyrirbrigði þar.
Þuríður hafði misst mann sinn úr
berklum frá þremur ungum börn-
um, Pétur var þá tæplega árs-
gamall. Þuríður, sem var systir
Sigurðar Sigurðssonar, fyrrv.
landlæknis, var gáfuð kona og góð,
sterkur persónuleiki, og ef einhver
hefur verið börnum sínum bæði
faðir og móðir þá var það hún.
Heimilið var stórt, fjölskyldan,
tveir kostgangarar, eldri kona,
Sigurlaug, sem sinnti húsverkum í
fjarveru húsmóður og var sem ein
af fjölskyldunni, oft einhverjir
ættingjar og svo gestir og gang-
andi. Glaðværð og gestrisni sátu í
fyrirrúmi. Mér þótti vænt um
þetta heimili og var þar jafnan
eins og grár köttur.
Þarna ólst Pétur upp umvafinn
ástríki móður sinnar og systra og
þar sem umhverfi í æsku hlýtur
alltaf að móta fólk, gekk Pétur út
í lífið bjartsýnn og duglegur.
Hann tók stúdentspróf úr Versl-
unarskólanum og lauk síðan námi
í viðskiptafræðum við Háskóla ís-
lands. Þegar að loknu námi biðu
hans ábyrgðarstöður. Síðustu 19
árin var hann bankastjóri Iðnað-
arbanka Islands.
Snemma á háskólaárunum
kynntist hann og giftist eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Guðrúnu
Guðmundsdóttur frá Isafirði. Var
það hans mesta gæfa í lífinu. Ég
man þegar hann kom með hana
norður á Blönduós í fyrsta sinn,
sérkennilega fallega stúlku, dálít-
ið austurlenska í andliti og frekar
feimna. Var hún á heimili tengda-
móður sinnar í um það bil tvö ár
þar til Pétur hafði lokið námi og
þau gátu stofnað eigið heimili í
Reykjavík. Við Gunna urðum
fljótt vinkonur og fáa met ég meir
en hana.
Þau hjónin eignuðust þrjá
mannvænlega syni, Evald, sál-
fræðing og stundakennara við Há-
skóla Islands, Ara Kristján, sem
er langt kominn með að ljúka
doktorsnámi í veirufræði, og
Grím, knattspyrnumann, sem
lauk embættisprófi í læknisfræði
á síðasta vori. Þeir eru allir
kvæntir og eiga syni, lífið heldur
áfram.
Pétur var litríkur persónuleiki,
sjór af fróðleik, átti enda stórt
bókasafn og gott. Hann var
manna skemmtilegastur í vina-
hópi og einkar hláturmildur.
Vinmargur var hann og vinfastur
og ávallt voru vinirnir velkomnir
á hið myndarlega heimili þeirra
Guðrúnar.
Söfnun örnefna úr Húnavatns-
sýslum var tómstundaiðja Péturs
um langt skeið, vann hann þar
mikið starf og gott, fékk ýmsar
upplýsingar frá gömlu fólki, sem
ókunnugum kynni að hafa reynst
erfitt að fá. Safn þetta mun hann
hafa látið ganga til Örnefnastofn-
unar Þjóðminjasafns. Þá safnaði
hann einnig gömlum myndum frá
Blönduósi, bæði af mönnum og
húsum. Margar þessara mynda
hefðu áreiðanlega glatast hefði
Péturs ekki notið við. Kona hans
hjálpaði honum við skrásetningu
og röðun safnanna. Eins og sjá má
af þessu var Pétur mikill Hún-
vetningur og fóru þau hjónin oft
norður á heimaslóðir þegar frí-
stundir gáfust, enda var alla tíð
mjög kært með þeim og systrum
hans, sem báðar búa á Blönduósi.
Nú er komin kveðjustund, um
leið og ég þakka Pétri allt gott, bið
ég þá, sem eru farnir á undan
okkur yfir um að taka vel á móti
honum og ég veit að það verður
gert.
Elsku Gunna mín, allri fjöl-
skyldu ykkar Péturs og Kidda
frænda mínum, vini hans, sendi ég
innilegar samúðarkveðjur.
Perla Kolka
Látinn er langt um aldur fram
Pétur Sæmundsen bankastjóri
Iðnaðarbanka Islands. Hann hefði
orðið 57 ára gamall 13. febrúar.
Hér er ekki meiningin að skrifa
eftirmæli í venjulegum skilningi
heldur einungis minnast á eitt
þeirra fjölda trúnaðarstarfa sem
Pétur tók að sér fyrir iðnaðinn í
iandinu, formennsku hans í Út-
flutningsmiðstöð iðnaðarins.
Það var á miðju ári 1975 að for-
vígismenn í Félagi íslenskra iðn-
rekenda fóru þess á leit við hann
að hann gerðist formaður í stjórn
Útflutningsmiðstöðvar iðnaðar-
ins. Varð hann við þessari ósk og
hóf formennsku sína þegar þáver-
andi iðnaðarráðherra skipaði
stjórnina 11. ágúst 1975.
Pétur gekk að þessu starfi sínu
með þeirri einurð og þeim krafti
sem honum var lagið. Á örskömm-
um tíma hafði hann sett sig inn í
öll aðalmál í þessari stofnun og
um leið óskaði hann að kynnast
öllu starfsfólki sem þá voru 7—8
manns.
Það kom í hlut Péturs að berjast
fyrir auknum fjárframlögum til
handa Útflutningsmiðstöðinni. Sá
róður var æði þungur framan af
en sóttist betur síðari árin. Þannig
voru starfsmenn aftur orðnir 10
1979, en sá hafði starfsmanna-
fjöldinn verið á fyrstu árum henn-
ar. Á stjórnarárum Péturs var
mikil gróska í útflutningi iðn-
aðarvara og útflutningsfyrirtækin
voru ötul að leggja í nýja og víð-
tækari markaðsstarfsemi. Um leið
jókst starfsemi Útflutningsmið-
stöðvarinnar og aðstæður bötnuðu
þannig að hægt var að bæta þjón-
ustuna og gera hana sérhæfðari.
Pétur var gæddur afburða
skipulagshæfileikum og áttaði sig
á svipstundu á öllu sem var að
gerast. Var það afar mikils virði
fyrir Útflutningsmiðstöðina að
verða þessum hæfileika hans að-
njótandi. Þótt hann væri hlaðinn
öðrum störfum bar hann ætíð hag
þessarar stofnunar fyrir brjósti og
vildi hlut hennar sem mestan.
Fyrir þann sem þessar línur rit-
ar var samstarfið við Pétur bæði
lærdómsríkt og ánægjulegt. Sem
reyndur stjórnandi fór ekki hjá
því að hann sæi að mörgu mætti
breyta og margt bæta í stjórnun
Úí og kom það í hlut minn að
framkvæma þessar óskir í sam-
ráði við hann. Er margs að minn-
ast úr þessu samstarfi þó ekki
verði það gert hér.
En fyrir þetta samstarf og þær
samverustundir sem því fylgdu
vildi ég þakka um leið og ég votta
aðstandendum Péturs fyrir hönd
stjórnar og starfsfólks Útflutn-
ingsmiðstöðvar iðnaðarins dýpstu
samúð okkar.
Úlfur Sigurmundsson