Morgunblaðið - 13.02.1982, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1982
31
tJtflutningiir íslendinga
dróst saman um 11% 1981
Iðnaðarvöruútflutningur dróst saman um 5% - Þangmjölsútflutningur jókst um 258%
Hcildarútflutningur íslendinga
dróst saman um 11% í magni talið á
síðasta ári, en alls voru flutt út
675.466 tonn, samanborið við
754.238 tonn árið 1980. Verðmæta-
aukningin milli ára var um 46%, en
heildarverðmæti útflutnings á síð-
asta ári var liðlega 6,536 milljarðar
króna, samanborið við liðlega 4,459
milljarða árið 1980. l’essar upplýs-
ingar koma fram, í samantekt Ut-
flutningsmiðstöðvar iðnaðarins.
Útflutningur iðnaðarvara dróst
saman á síðasta ári um 5% í
magni talið, en alls voru flutt út
163.903,4 tonn á síðasta ári sam-
anborið við 172.666,6 tonn árið
1980. Verðmætaaukningin milli
ára var um 30%, en heildarverð-
mæti iðnaðarvöruútflutnings á
síðasta ári var liðlega 1,269 millj-
arður króna, samanborið við lið-
lega 976 milljónir króna árið 1980.
Útflutningur á álmelmi og áli
dróst saman um 6% á síðasta ári í
magni talið, en alls voru flutt út
63.187,5 tonn á árinu 1981, sam-
anborið við 67.318 tonn árið 1980.
Verðmætaaukningin milli ára var
aðeins 17%, en verðmæti ál- og
álmelmisútflutnings á árinu 1981
var liðlega 634 milljónir króna,
samanborið við 541,7 milljónir
króna árið 1980.
Um 8% aukning varð í útflutn-
ingi á ullarvörum á síðasta ári,
þegar alls voru flutt út 1.574,5
tonn, samanborið við 1.454,3 tonn
á árinu 1980. Verðmætaaukningin
milli ára var liðlega 54%, en heild-
arverðmætið á síðasta ári var lið-
lega 246,4 milljónir króna, sam-
anborið við liðlega 160 milljónir
króna árið 1980.
Kísiljárnsútflutningur jókst á
síðasta ári um 27% í magni talið,
þegar út voru flutt 32.081,7 tonn,
samanborið við 25.309,1 tonn á ár-
inu 1980. Verðmætaaukningin
milli ára var liðlega 53%, en heild-
arverðmætið á síðasta ári var lið-
lega 123,4 milljónir króna, sam-
anborið við liðlega 80,5 milljónir
króna á árinu 1980.
Skinnavöruútflutningurinn
dróst saman um 18% í magni tal-
ið, þegar út voru flutt 602,4 tonn
árið 1981, samanborið við 737 tonn
á árinu 1981. Verðmætaaukningin
milli ára var hins vegar um 28%.
Heildarverðmætið á síðasta ári
var tæplega 93 milljónir króna,
samanborið við liðlega 72 milljón-
ir króna á árinu 1980.
Þá má geta þess, að útflutning-
ur á þangmjöli jókst um 289% í
magni talið á síðasta ári, þegar út
voru flutt 2.698,1 tonn, samanbor-
ið við 691,9 tonn á árinu 1980.
Verðmætaaukningin milli ára var
hins vegar um 358% milli ára, en
heildarverðmæti útflutningsins
var á síðasta ári um 7,7 milljónir
króna, samanborið við tæplega 1,7
milljónir króna á árinu 1980.
Mikill samdráttur í brezkum fiskiðnaði
Miklir erfiðleikar steðja nú að
brezkri útgerð og fiskvinnslu og
hefur skipum í eigu Breta, sem
notuð hafa verið til úthafsveiða,
fækkað ur 500 á árinu 1974 í um
90. Nú nýlega voru tvö mestu
vciðiskip Breta, Arctic Buccaneer
og Arctic Galliard seld til Nýja
Sjálands. Þorskafli Breta hefur
minnkað úr 345 þús. tonnum ári.)
1970 í 104 þús. tonn árið 1980 of
heildarfiskafli Breta hefur á sam
tíma lækkað úr 975 þús. tonnum i
759 þús. tonn.
Astæðan fyrir þessu hruni í
brezkum fiskiðnaði er að sjálf-
sögðu útfærsla í 200 sjómílur við
Island og Noreg, en þar voru
helztu veiðisvæði brezku fiski-
skipanna, en því til viðbótar
hafa Bandaríkjamenn aukið
fiskveiðar sínar verulega og þar
með hefur dregið úr fiskútflutn-
ingi ýmissa þjóða til Bandaríkj-
anna. Mikið af þeim fiski, sem
áður var fluttur til Bandaríkj-
anna, er nú seldur í löndum
Efnahagsbandalagsins og þá
sérstaklega í Bretlandi og veldur
þetta mikla fiskframboð lækk-
andi verði. A fyrstu níu mánuð-
um ársins 1981 fengu brezkir
fiskimenn að meðaltali 522 pund
fyrir tonnið af þorski og var það
9% lækkun frá sama tíma á ár-
inu 1980. Sömu sögu er að segja
um aðrar fisktegundir og þessi
þróun i verðlagi hefur haldið
áfram. Að mati Austen Laing er
verð á fiski í Bretlandi nú
25—30% lægra en það þyrfti að
vera til þess að brezkur fisk-
iðnaður gæti staðið undir sér.
Þá eru ný áhyggjuefni fram-
undan fyrir brezka útgerð og
fiskvinnslu. Enn hefur ekki
náðst samstaða um sameiginlega
fiskveiðistefnu Efnahagsbanda-
lagsríkjanna. Þegar Bretland
gerðist aðili að Efnahagsbanda-
laginu var veittur 10 ára um-
þóttunartími vegna fiskveiði-
mála og rennur hann út í upp-
hafi næsta árs. Bretar halda fast
við það, að brezkir fiskimenn
hafi einkarétt til veiða innan 12
mílna fiskveiðilögsögu, en
Frakkar leggja áherzlu á, að að-
ildarríki Efnahagsbandalagsins
hafi rétt til fiskveiða upp að
ströndum hvers aðildarríkis,
eins og gert var ráð fyrir í upp-
haflegum tillögum að fiskveiði-
stefnu bandalagsins, sem lagðar
voru fram áður en Bretland
gerðist aðili að EBE.
Brezki sjávarútvegsráðherr-
ann, Alick Buchanan Smith, hef-
ur lýst því yfir, að engin brezk
ríkisstjórn muni leyfa erlendum
fiskimönnum fiskveiðar uppi í
fjöru, en ef engin niðurstaða
fæst og málið verður lagt fyrir
Evrópudómstólinn er búizt við
að dómurinn falli Bretum í óhag.
Bretar hafa yfirleitt hlýtt slík-
um dómsúrskurði Evrópudóm-
stólsins, þótt aðrar aðildarþjóðir
EBE hafi ekki gert það og eru
brezkir fiskimenn ekki bjartsýn-
ir um, að gengið verði gegn
þeirri hefð til þess að verja
þeirra hagsmuni.
Curt Nicolin, formaður sænska vinnuveitendasambandsins, gestur á aðalfundi Verzlunarráðs íslands:
Þjódsagnapersóna
í lifanda lífi
Curt Nicolin, formaður sænska vinnuveitendasambands-
ins, verður gestur á aðalfundi VerzlunarráÖs Islands 25.
febrúar næstkomandi. Hann flytur þar erindi, sem nefnist:
Efnahagslífið á tímamótum, — vandi velferðarríkisins, hvað
tekur við?
Nafn Nicolins hefur unnið sér
sess í sænskri tungu sem tákn
fyrir hagræðingu og árangursríka
stjórnun. Þegar menn standa
frammi fyrir stirðbusahætti,
skrifræði, slæmri stjórnun og
skorti á hagræðingu hjá því
opinbera eða í sæn^kum iðnaði, er
viðkvæðið þetta: „Náið í Nicolin."
Nicolin er orðin þjóðsagnaper-
sóna í lifanda lífi. Magir gæti
haldið, að þessi ummæli um hann
væru ýkjukennd en staðreyndirn-
ar tala öðru máli.
Curt René Nicolin er fæddur í
Stokkhólmi árið 1921. Hann lauk
verkfræðiprófi árið 1945 og sama
ár hóf hann störf hjá fyrirtækinu
STAL. Tíu árum seinna varð hann
tæknilegur framkvæmdastjóri
þess. Á þeim árum hannaði hann
ásamt samstarfshópi fyrsta
sænska þotuhreyfilinn. Fyrir það
afrek veitti sænska vísindaaka-
demian honum gullverðlaun árið
1953.
Endurskipulagði tvö
stórfyrirtæki
Á árinu 1961 var Cert Nicolin
ráðinn framkvæmdastjóri ASEA,
stærsta rafvélafyrirtækisins í
Skandinavíu.
ASEA var tæknilega mjög há-
þróað og sérfræðingar fyrirtækis-
Curt Nicolin, formaður Sænska
vinnuveitendasanibandsin.s.
ins höfðu getið sér góðan orðstír
um allan heim. En stjórnun fyrir-
tækisins var ábótavant. Yfirbygg-
ingin var orðin allt of mikil og
þung í vöfum. Nicolin hófst strax
handa við að endurskipuleggja
fyrirtækið og koma á hagræðingu
í rekstri. Hann gerði arðbærari
þáttum starfseminnar hærra und-
ir höfði, breytti yfirstjórninni og
kom á nýrri og virkari deildaskip-
an í fyrirtækinu, minnkaði kostn-
að við birgðahald og dró úr ráðn-
ingu skrifstofufólks. Sú saga er
sögð til marks um lagni hans við
þessa endurskipulagninu, að hann
fækkað störfum án þess að til
árekstra kæmi.
En Nicolin var varla byrjaður á
þessu umfangsmikla uppbygg-
ingarstarfi, þegar hann var lánað-
ur til SAS-flugfélagsins, til þess
að bjarga fyrirtækinu, sem þá rið-
aði til falls. Það tóks svo vel til, að
á nokkrum mánuðum rétti hann
fyrirtækið við og lagði grunninn
að þeirri hagstæðu fjárhagslegu
stöðu, sem SAS býr við í dag.
Um 40 þúsund manna
fyrirtæki
Undir stjórn Nicolins hefur
framleiðni á starfsmann hjá
ASEA aukizt stórlega. Hún er nú
hærri en þekkist nokkrs staðar
annars staðar í Evrópu. Aðal-
ástæður fyrir þessari hagstæðu
þróun eru nútímalegar vinnslu-
rásir, tölvuvæðing í framleiðslu og
stjórnun og auknar rannsóknir.
1981:
Afkoma í
alþjóða-
siglingum
léleg
AFKOMA alþjóðasiglinga var léleg
á árinu 1981 og er þar fyrst og
fremst um að kenna almennum sam-
drætti í efnahagslífi heimsins.
Greinarmun verður þó að gera á,
hvort um er að ræða áætlanasigl-
ingar eða stórflutninga.
Sveiflan í áætlanasiglingum er
minni og afkoma þar mismunandi
eftir markaðssvæðum. I alþjóðleg-
um línusiglingum ríkir mjög mis-
munandi samkeppni, og hefur t.d.
geisað verðstríð á Norður-
Atlantshafinu, líkt og í fluginu.
Hvað varðar stórflutningana,
var árið 1981 harla lélegt og víða
alvarlegur samdráttur. Leiguverð
hefur almennt lækkað svo og sölu-
verðmæti skipa. Skip hafa verið
höggvin upp í stórum stíl og öðr-
um lagt.Sem dæmi má nefna.að
vegna mikillar minnkunar í olíu-
neyzlu í heiminum, hefur orðið
mikill samdráttur í olíuflutning-
um. Var olíuframleiðsla síðustu
mánuði ársins 1981 sérstaklega
hæg, eða um tveir þriðju hlutar af
meðaltali ársins 1979. í desember
sl. lágu í Persaflóa olíuskip með 10
milljónir tonna flutningsgetu og
biðu verkefna.
Hjá ASEA vinna nú um 40 þús-
und starfsmenn og fyrirtækið hef-
ur útibú í 36 löndum. Hlutafé þess
er 225 milljónir dollara, sem er í
eigu 80 þúsund handhafa. ASEA
hefur komið mikið við sögu raf-
væðingar hér á landi. Flestar
virkjanir okkar eru búnar vélum
frá þeim, svo sem virkjanir í Sogi,
Laxá, Andakílsá, Fljótsá og nú
síðast í Hrauneyjafossvirkjun.
Þess má einnig geta að ASEA
stendur framarlega í framleiðslu
og sölu á vélmennum. Umboðsaðili
ASEA á Islandi er Johan Rönning
hf.
lleiðursdoktor í verkfræði
Nicolin var gerður að heiðurs-
doktor í verkfræði árið 1974. Hann
er nú stjórnarformaður í ASEA
AB og í nokkrum fleiri tengdum
fyrirtækjum. Þá hefur hann verið
formaður sænska vinnuveitenda-
sambandsins frá árinu 1976. Hann
tekur virkan þátt í viðræðum um
kjarasamninga við sænsku verka-
lýðshreyfinguna og nýtur þar mik-
illar virðingar.
Nicolin stendur nú á sextugu.
Hann er kvæntur og fimm barna
faðir. Áhugamál hans eru tennis
og siglingar.