Morgunblaðið - 23.02.1982, Blaðsíða 22

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1982
Geir Hallgrímsson:
Meginreglu breytt í undanþágu
Innflutningsverzlunin ómagi á þjóðinni, sagði Svavar Gestsson
Á árinu 1978 fékk þáverandi ríkisstjórn samþykkt lög, sem m.a. fólu í sér þá meginreglu, að verðlagning skyldi
vera frjáls þar sem samkeppni er næg, eins og víðast tíðkast á Vesturlöndum, sagði Geir Hallgrímsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, í umræðu um stjórnarfrumvarp um verðlag, samkcppnishömlur og ólögmæta verzlunarhætti
á Alþingi í gær. Viðtakandi vinstri stjórn frestaði framkvæmd þessara laga en breytti síðan, hvað þetta
grundvallaratriði varðar. Hérlendis hefur verðstöðvun verið í lögum allar götur síðan haustið 1970, en þessi ár
hafa reynzt tími meiri verðhækkana og verðbólgu en nokkur annar í íslandssögunni. Mál er að færa verðlagseft-
irlitið frá opinberri „forsjá" í hendur fólksins sjálfs, en samkeppnislönd, sem búa að frjálsri verðlagningu, hafa
tryggt þegnum sínum mun stöðugra verðlag er hér hefur tíðkazt um langt árabil, sagði hann ennfremur.
Stefnt f sveigjan-
legri verðmyndun
Tómas Arnason, viðskiptaráð-
herra, mælti fyrir frumvarpinu,
sem hann sagði spor í frjálsræðis-
átt. Það hafi reynzt erfiðleikum
bundið að hrinda samkeppnis-
ákvæði laga frá 1978 í framkvæmd
vegna beinnar andstöðu ýmissa
aðila, er hann skilgreindi ekki
freka'r. Ráðherra vék að því að
Norðurlönd og helztu viðskipta-
lönd okkar hefðu horfið frá verð-
lagshöftum upp úr 1950, en ekki
væri um það deilt að frjáls sam-
keppni væri líklegasta leiðin til
sanngjarns verðlags. Nú væri
meiningin að stíga spor í frjáls-
ræðisátt, sem stuðla myndi að
sanngjarnara verði, bættu vöru-
framboði og þjónustu.
Ráðherra vék að nauðsyn verð-
gæzlu, upplýsingasöfnunar og
-miðlunar, og nýjum reglum er
skylduðu verzlunarfyrirtæki til að
senda Verðlagsráði verðútreikn-
inga, ella kæmu til viðurlög. Ekki
yrði heldur hlífzt við nafnbirting-
um fyrirtækja, sem stæðu fyrir
óhóflegum verðhækkunum.
Meginregla eda
undantekning
Geir Hallgrímsson (S) sagði að í
samkeppnisákvæðum laganna frá
1978, sem því miður komu aldrei
til framkvæmda, hafi meginreglan
verið sú, að frjáls verðlagning
skyldi gilda þar sem samkeppni er
næg. Verðlagshöft vóru undan-
tekning, ef samkeppnisforsendur
vantaði. Þessu er öfugt farið í nú-
verandi frumvarpi. Þá eru verð-
lagshöftin áfram meginregla, en
frjáls verðmyndun undantekning,
þ.e. heimild, sem Verðlagsráð get-
ur beitt. Þetta ákvæði, sem er spor
í rétta átt, þó stærri hefði mátt
vera, kemur nú seint og um síðir,
en fyrirheitið var gefið í stjórnar-
sáttmála.
Geir rakti síðan verðlagsþróun
siðustu ára, ársfjórðungsleg verð-
þróunarmörk, sem ríkisstjórnin
setti sér, en sprakk á, fyrirheit um
tollkrit, sem enn væru fyrirheitin
ein, bollaleggingar stjórnarliða
um þátttöku ríkisins í innflutn-
ingsverzlun, sem nú virtist horfið
frá.
Geir nefndi tvö dæmi um verð-
þróunaráhrif samkeppni. Annað
frá Bandaríkjunum, er verðlags-
eftirlit með olíuvörum var afnum-
ið, fyrst og fremst til að stuðla að
samdrætti í oliunotkun, en árang-
urinn hefði jafnframt komið fram
í lækkandi verði. Hitt íslenzkt, þ.e.
samkeppni veitingahúsa, sem leitt
hefði til mun meiri fjölbreytni,
ekki aðeins í vöru og þjónustu á
þessu sviði, heldur ekki síður í
verðlagi.
Geir sagði það meginstefnu
formælenda opinberrar forsjár, að
stjórnvöld ættu að hafa vit fyrir
fólki, en sjálfstæðismenn teldu
sölusamkeppni, samhliða þrosk-
uðu verðskyni neytenda, líklegri
leið til stöðugleika í verðþróun, í
ljósi tiltækrar reynslu hérlendis
og erlendis, a.m.k. til lengri tíma
litið, enda ætti valfrelsið og
ákvörðunarrétturinn að vera
fólksins.
Þá lét Geir í ljós efasemdir um,
að rétt væri að fella niður sam-
keppnisnefndina, eins og frum-
varpið gerði ráð fyrir. Meginmáli
skipti þó, hvern veg framkvæmd
þessa frumvarps yrði, ef Alþingi
staðfesti það, en í öllu falli væri
það þó skárra en lögfest verð-
«7
HELGI JÓNSSON - LEIGUFLUG - AIRTAXI
RE YKJA VlK URFLUG VEL LI
Simi: (91-)10880(91 -)10858
Leiguflug
milli landa og
innanlands
stöðvun, sem væri nánast hót-
fyndni með hliðsjón af verðlags-
þróun undangenginna ára.
Samráðið við
verkalýðshreyfingtina
Sighvatur Björgvinsson (A)
spurði, hvort samráð hefði verið
haft við verkalýðshreyfinguna,
eins og margheitið hefði verið, en
verðlagsþróun væri stórt hags-
munaatriði fólks. Svo oft hefur
kaupauki, sem kostaði stranga
baráttu, orðið að engu um leið og
til varð, vegna nýrrar verðhækk-
unarskriðu. Hann spurði, hvort
Alþýðubandalagið hefði ekki farið
fram á verkalýðssamráð, er frum-
varpið var til umfjöllunar í ríkis-
stjórn.
Sighvatur lýsti yfir stuðningi
við þær grundvallarhugmyndir,
sem viðskiptaráðherra hefði tæpt
á, en væru þó ekki finnanlegar í
þessu frumvarpi. Þetta frumvarp
ætti að skoða vel í þingnefnd og
hafa um það samráð við launþega-
samtökin.
Lögin frá 1978 ekki
að koma til framkvæmda
Svavar Gestsson, félagsmálaráð-
herra, sagði meginatriði þessa
frumvarps eftirfarandi: 1) Sam-
keppnisnefnd væri lögð niður. 2)
Það stuðlaði að betri samstöðu um
vinnubrögð í Verðlagsráði en verið
hefði. 3) Með þessu frumvarpi vær
enn hafnað þeim texta um frjálsa
verðlagningu sem staðið hefði í
lögunum frá 1978. 4) Skýr ákvæði
væru sett um meðferð á verðút-
reikningum, en á það hefði mjög
skort. 5) Verðgæzla væri efld.
Svavar taldi mjög koma til
greina að taka upp krónutölu-
álagningu i innflutningsverzlun
sem og að færa almennt verðlags-
eftirlit að stærstum hluta yfir á
þá verzlunargrein. Hann sagði
innflutningsverzlunina vera bagga
á þjóðarbúinu og hún tæki tugi, ef
ekki hundruð milljóna króna í um-
boðsþjónustugjald. Hann sagði og
að stórefla þyrfti opinber innkaup
erlendis frá til að fá samanburð
við innkaup heildsala.
Það er ekki frjáls verðmyndun
heldur frjáls gróðamyndun sem
þessir herrar stefna að. Annað
mál er, að ekki tjáir að hanga í
verðstöðvunarákvæðum, sem
stangast á við staðreyndir. Ráð-
herra sagði að uppfærsla verðlags
á lagervörum hefði lítt haft áhrif
til hækkunar vöruverðs, því hún
hefði verið í framkvæmd hjá
verzlunaraðilum, þvert á fyrri
lagaákvæði.
Þá sagði ráðherra að þingnefnd
ætti að hafa samráð við verka-
lýðshreyfingu um þetta stjórnar-
frumvarp.
Lokaorð hans vóru ítrekun á
þvi, að lögin frá 1978 væru ekki að
koma til framkvæmda um þetta
frumvarp, hér væri um annars-
konar útfærslu að ræða, heimild
til verðmyndunar, sem aftur
mætti taka, og færa undir verð-
lagsreglur á ný.
Frumvarp um
afborgunarkaup
Tómas Árnason, viðskiptaráð-
herra, sagði frumvarp þetta spor í
framfaraátt, um það væru allir
sammála, þó deilt væri um
skrefstærðina. Ríkisstjórnin hefði
nú gripið til skammtimaaðgerða
en stefnt væri í kerfisbreytingu.
Niðurtalning hefði gefið góða raun
1981 og þyrfti að koma til sögu í
enn ríkara mæli. Ótímabært væri
að stefna að algjöru verðlagn-
ingarfrelsi við okkar aðstæður, en
fara megi í þá áttina í áföngum,
samhliða því að efla verðgæzlu og
verðlagseftirlit. Hann sagði frum-
varp um afborgunarkaup í undir-
búningi.
Umræðu lauk ekki
Umræðunni var frestað um kl. 4
síðdegis, vegna þingflokkafunda,
en mælendaskrá var ekki tæmd.
Búast má við fjörugum fram-
haldsumræðum í neðri deild Al-
þingis, væntanlega nk. miðviku-
dag.
REGINA C MEÐ LEIÐRÉTTINGU
Nýja rafritvélin frá Olympia er léttbyggó og fyrirferóar-
lítil, en hefur þó kosti
stærri ritvéla.
,,Skjalataska“, 31 sm vals,
8 endurtekningarvinnslur,
hálft stafabil, a
léttur ásláttur ___
og áferöarfalleg skrift.
Sjálfvirkur leiðrettingarbunaöur léttir og eykur afköstin.
o Olympia
[MlÆUMRQty© KJARAINI HF [
ARMULI 22 - REYKJAVlK - SlMI 83022