Morgunblaðið - 31.03.1982, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1982
Eftir Örlyg
Hálfdánarson
Þriðjudaginn 9. marz birti Tím-
inn rammagrein eftir Jóns Guð-
mundsson rithöfund og bar grein-
in fyrirsögnina „Af hverju er ekki
byggt í Viðey?" Eftir nokkrar
vangaveltur um friðun rottunnar,
og gamalla húsa og það sem Jónas
kallar jöklastefnu borgaryfirvald-
anna, en þar á hann við þær fyrir-
ætlanir þeirra að • byggja við
Rauðavatn og Golfvöllinn, auk
þess sem hann í sömu andránni
nefnir að Alþýðubandalagið vilji
byggja á Reykjavíkurflugvelli og í
varplandinu í Vatnsmýrinni, þrátt
fyrir það að Reykjavíkurflugvöllur
sé einn fjölmennasti vinnustaður
borgarinnar, eins og hann kemst
að orði, þá kemur hann að kjarna
síns máls og segir: „Ekki skal þó
farið frekar út í þá sálma, en mig
langar þó til að vekja athygli á
einum stað, sem aldrei er talað
um, þegar raétt er um ný bygg-
ingasvæði, en það er Viðey og
Engey." Síðan fer Jónas nokkrum
orðum um sögu Viðeyjar og lýkur
grein sinni með þessum orðum:
„Farið var á bátum milli lands
og eyjar, alveg eins og nú er gjört,
en brú var aldrei gjörð út í Viðey.
Á hinn bóginn virðist það alveg
hafa gleymst að á vorum dögum er
auðvelt að brúa út í Viðey, og þarf
líklega til þess færri ýtur, eða ýtu-
tíma en fer í að halda snjóruðn-
ingi við í Árbæ og Hraunbæ í heilt
ár. Grynningar eru bæði við land í
Gufunesi og í austanverðri Viðey,
þannig að ekki þarf annað en að
brúa álinn milli lands og eyjar.
Þarna má gjöra glæsilegt íbúð-
arhverfi og líka starfsstöðvar,
leggja heitt vatn og rafmagn, og
nægjanleg jarðefni eru í grennd-
inni til að nota í akveg, eða brú-
arsporða.
Eg veit ekki hvort þetta plan
gengur á hagsmuni rottunnar í
bænum, eða almenn friðunarsjón-
armið, en ekkert þarf þó að rífa.
Viðeyjarkirkja er í góðu standi og
Viðeyjarstofa í viðgerð, en þetta
eru ein virðulegustu hús landsins.
Ef til vill ætti borgarstjóri
Reykjavíkur að eiga heima í Við-
eyjarstofu, þegar allt er komið í
kring, og eru þá bæði Viðeyjar-
stofa og Bessastaðastofa sömu
höfuðból og þau voru á 18. öld.
Þarna fengjust sjávarlóðir góð-
ar, og snjólétt er í Viðey, það vita
allir, og síðarmeir mætti færa
byggðina út í Engey, með tengingu
við hana úr Viðey.
Þarna eru mikil lönd og ólíkt
hentugri til búsetu en holtin
ofanvið Reykjavík.
Jónas Guðmundsson"
Það væri freistandi að fara
nokkrum orðum um þróun og
skipulag byggðar á höfuðborg-
arsvæðinu og þá furðulegu ráðs-
mennsku sem þar hefur átt sér
stað, en ég ætla að láta það liggja
á milli hluta að sinni, aðeins leyfa
mér að halda því fram að ef farið
yrði að tillögum Jónasar þá kast-
aði fyrst tólfunum. Það er kunn-
ara en frá þurfi að segja, að það er
erfitt að taka til baka skipulagsleg
mistök og nýting Viðeyjar með
þeim hætti sem Jónas ræðir um,
yrði eitt þeirra mistaka.
Fólki á eftir að fjölga enn á
Stór-Reykjavíkursvæðinu, það
skiptir ekki máli hvað byggðarlög-
in nefnast, og það er ástæðulaust
að ætlast til þess að Reykjavík
taki þar endalaust við. Nágranna-
byggðarlögin hljóta að eiga þar
hlut að máli. Raunar mun vera til
samvinnunefnd um skipulagsmál
höfuðborgarsvæðisins og jafnvel
Skipulagsstofa höfuðborgarsvæð-
isins. Mér er ekki kunnugt um
hvernig samstarfið gengur innan
þessara vébanda en hitt sýnist
ljóst, að þegar hugað er að fram-
tíðarbyggð á höfuðborgarsvæðinu
þá verður að horfa á málið frá því
sjónarhorni að allt landsvæðið
beggja vegna borgarinar sé inni í
myndinni, allt frá Kjalarness-
töngum til hraunanna sunnan
Hafnarfjarðar.
Með vaxandi íbúafjölda verður
þörfin enn brýnni fyrir útivist-
arsvæði og þar hefur Viðey alla
kosti til að bera. Eyjan er að
mestu óspillt af manna völdum og
sameinar marga kosti fyrir þá
ur með fjölda skerja sem gengt er
í á fjöru, landslag er þar einnig
fjölbreytt og fallegt og gróður er
þar mikill. Fuglalíf var hið fjöl-
skrúðugasta áður en því var spillt
með eldi vargfugls á Gufuness-
haugum, en hann hefur lagt eyj-
una undir sig. Vargfuglaeldinu á
haugunum og annars staðar þarf
að hætta og er það mál út af fyrir
sig.
Jónas ræðir um það í grein sinni
að leggja heitt vatn út í eyna. Áð-
ur en vatnið yrði sótt yfir bæjar-
lækinn teldi ég rétt að athuga
hvort ekki fengist heitt vatn með
borunum. Ekki til þess að leggja
það í þær gerðir húsa sem hann
nefnir í grein sinni, heldur til þess
að hita upp Viðeyjarstofu og
kirkjuna og önnur þau mannvirki
Örlygur Hálfdánarson
Það á ekki að
byggja í Viðey
Þess í stað mætti e.t.v. fylla upp grunnið milli Akur-
eyjar og lands og flytja flugvöllinn út á Skerjafjörð
sem vilja leita út í náttúruna án
þess að þurfa áður að aka um
langan veg. Eyjar eru nokkrar á
Kollafirði en Viðey sú eina þeirra
sem er af þeirri stærð að um mun-
ar, þess utan sem hún er alveg við
dyr borgarinnar en þó í þeirri
fjarlægð að þar ríkir kyrrð og ró.
Það er svo alkunn staðreynd að
fólk sækist mjög eftir að komast
út í eyjar og Viðey hefur flest það
sem fólk er að leita eftir á slíkum
stöðum. Þar eru fjölbreyttar fjör-
sem á eðlilegan hátt tengdust því
að auka á ágæti eyjarinnar sem
afdrep fyrir þá sem vildu leita
þangað frá borgarskarkalanum.
Það er að sjálfsögðu rétt sem
Jónas segir að það er ekki mikið
fyrirtæki að brúa sundið milli Við-
eyjar og Gufuness, en verði af
slíkri brúarbyggingu má hún aldr-
ei verða nema göngubrú. En hvort
sem slíkri göngubrú yrði komið
upp eður ei, þá er hitt víst að eyj-
an býður upp á þá möguleika að
„Með vaxandi íbúafjölda
verður þörfin enn brýnni
fyrir útivistarsvæði og þar
hefur Viðey alla kosti til að
bera. Eyjan er að mestu
óspillt af manna völdum og
sameinar marga kosti fyrir
þá sem vilja leita út í náttúr-
una án þess að þurfa áður að
aka um langan veg.“
Loftmynd af svæð-
inu sem fjallað er
um í greininni. Les-
endur geta borið
stærð svæðisins
milli Örfiriseyjar,
Akureyjar og lands
saman við svæðið
innan Hringbraut-
ar.
þar séu margs konar söfn, t.d. sjó-
minjasafn, sædýrasafn, byggða-
safn o.fl. án þess að náttúru eyjar-
innar yrði á nokkurn hátt misboð-
ið. Sjálf Viðeyjarstofa kallar á að
þar sé komið upp safni til minn-
ingar um þau stórmenni sem þar
gerðu garðinn frægan og að þar sé
veitingarekstur fyrir gesti og
gangandi. Eðlilegt er að túnin séu
nytjuð og í eynni séu höfð öll ís-
lensk húsdýr til ánægjuauka fyrir
þá sem sækja eyjuna heim. Menn
skyldu athuga það að möguleiki
borgarbarnsins til þess að um-
gangast dýrin í sínu eðlilega um-
hverfi fer minnkandi.
Eitt er það hvað á að gera við
Viðey annað heldur en að leggja
hana undir kjafta jarðýtunnar til
þess að koma þar upp nýju borg-
arhverfi, hitt er svo spurningin
um hvert borgin getur leitað eftir
byggingarlandi, þægilegu til
skipulagningar og snjóléttu ef
mögulegt er. Það kann að koma
sumum einkennilega fyrir sjónir,
en ég tel að það megi vinna af
sjónum. Það er raunar alltaf verið
að slíku í smáum stíl, en hví ekki
að taka stærri og ákveðnari skref?
Fyrir nokkrum árum síðan spurð-
ist það að búið væri á laun að
skipuleggja mikla byggð í Viðey.
Eitt dagblaðanna spurði mig þá
álits á þeim fyrirætlunum og ég
taldi þau jafnfráleit og ég geri
enn. Hins vegar benti ég á að mér
virtist það koma fyllilega til
greina þegar og ef allt byggingar-
land væri þrotið að fylla þess í
stað upp grunnið sem er innan Ör-
firiseyjar, Akureyjar og lands.
Það er mörgum sinnum stærra
svæði en er að finna í Viðey, lík-
lega mun stærra en allt svæðið
innan Hringbrautar. Það yrði án
efa snjólétt og þægilegt í skipu-
lagningu. Að sjálfsögðu þyrftu
forráðamenn Reykjavíkur og Sel-
tjarnarness að hafa um þetta
samstarf, en þeir eru ekkert of
góðir til þess. Mennirnir með
reiknisstokkana geta frætt okkur
um hvort þetta er óframkvæman-
legt sökum kostnaðar, en mér sýn-
að hinum stórvirku dæluskipum
myndi reynast það létt verk að
flytja efni utan úr flóa til slíkrar
fyllingar. Þá mætti eins flytja
grjótið ofan úr fjöllunum í fyll-
inguna eins og að flytja fólkið upp
í fjöllin og „jöklana". Ég varpa
þessari hugmynd fram enn á'ný til
athugunar fyrir þá sem sinna
skipulagsmálunum.
En úr því ég er farinn að skrifa
um skipulagsmálin þá finnst mér
rétt að láta það koma fram að ég
er sammála þeim hugmyndum að
flytja flugvöllinn úr Vatnsmýrinni
og nota flugvallarstæðið sem
byggingaland. Þær tillögur sem
nýverið hafa komið fram um
byggingu þar eru bæði skemmti-
legar og allrar athygli verðar,
nema hvað það snertir að setja
flugvöllinn niður á Álftanesi. Mér
finnst hugmynd Guðmundar G.
Þórarinssonar mun áhugaverðari,
en ef ég man rétt gerði hann til-
lögu um að byggja flugvöllinn á
skerjunum og hólmunum í Skerja-
firði. Það krefst líka talsverðrar
fyllingar og þar yrði meira land
unnið af sjónum. Ög hví ekki það?
Upphaflega ætlaði ég aðeins að
skrifa stutta grein til þess að mót-
mæla hugmyndum um eyðilegg-
ingu Viðeyjar. Þetta hefur orðið
ögninni lengra, því ég taldi rétt að
gera í leiðinni tillögur um hvað
hægt væri að gera í staðinn. Ef til
vill eru þessar hugmyndir með
öllu óframkvæmanlegar, en þó
þykir mér það heldur ótrúlegt.
vekur ávallt heimsathygli
JÖFUR
HF.

Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Sími 42600