Morgunblaðið - 31.03.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1982
47
Jón Þ. Arnason:
- Lífríki og lífshættir LXXV.
Spurningin er: Hver treystir sér til ad lýsa svínastíu
án þess að minnast á svín?
Undanfarin 10—15 ár hefir
ekki dulist, að náttúruspjöll og
náttúruvernd hafa verið sívax-
andi áhyggjuefni margra merk-
ustu vísindamanna heims, og
enda borið einna hæst í öllum
fróðleiks- og fréttaflutningi og
þess vegna verið afar fyrirferð-
armikil og ofarlega á dagskrá á
umræðuvettvangi hversdagslífs-
ins. Allir hafa lýst sig andvíga
náttúruspjöllum, allir fylgjandi
náttúruvernd.
Ef frá eru talin nokkur stað-
bundin og sértæk tilhlaup ein-
stakra frumkvæðismanna og
samtaka þeirra, hefir viðfangs-
efnið hrakizt undan orðaflaumi
á ráðstefnum og málþingum, og
síðan hafnað í nefndum, kosnum
eða skipuðum „á breiðum grund-
velli", þar sem tíðkanlegt
ábyrgðarleysi og léttúð hafa ráð-
ið för. Einræði úrræðaleysisins
hefir því ekki komizt í verulega
hættu.
Upptök
ófarnaðar
MEISTARINN: „HUGSJÓNIN“:
Ilja Ehrcnburg skipaði fyrir — hjarðir steppunnar framkvæmdu svikalaust
Ætla má, að flestum sé kunn-
ugt, að enginn fær lifað á orðum
einum saman, jafnvel þó að af
skynsamlegri hugsun séu sprott-
in. Starfið, framkvæmdin ræður
úrslitum. Verkin verða að tala,
sjást í raun. Káf og klapp á yfir-
borðið gera aðeins illt verra.
Orsök sérhvers meins verður að
finna áður en hafizt er handa, og
slíta síðan upp með rótum. Þetta
er svo upptuggin alþýðuspeki, að
endurtekningin nálgast hneisu.
Ennþá meiri hneisa væri þó að
láta kyrrt liggja.
Ekki tel ég efa á, að þýzki
þjóðfélagsfræðingurinn Georg
Picht hafi haft rétt fyrir sér,
þegar hann mælti á þá leið, að sá
væri réttastur skilningur, sem
nú yrði lagður í stjórnmálahug-
takið, að verkefni stjórnmála
væri að tryggja tilveru mann-
kyns í heimi, er kominn væri
háskalega nærri heljarþröm.
Fyr>r því vek ég athygli á þess-
um ummælum hér, að þau
hreyfa við staðreynd, sem langt
er frá að hlotið hafi verðskuld-
aða eftirtekt eða umhugsun, að
ógleymdum aðkallandi viðbrögð-
um.
Staðreyndin, sem ég á við, er
þessi:
Að öll mengun, spjöll og spill-
ing, nema af völdum óviðráðan-
legra náttúruafla leiði; öll mann-
leg mistök, misgerðir, afglöp, af-
brot, glæpir og voðaverk, eiga
upptök sín í andlegri/ sálrænni,
þ.e. huglægri bæklun eða van-
sköpun manneskjunnar sjálfrar,
annað hvort einstaklingsins sér í
lagi eða lífverutegundarinnar yf-
irleitt, ef hvort tveggja kemur
ekki til.
Á meðan þessari niðurstöðu
verður ekki hnikað, hljóta ríkj-
andi heimsskoðanir og lífssýnir
að ákvarða lífshætti á sérhverju
tímaskeiði.
Og því verður þá ekki heldur
hnekkt, að drottnandi þjóðfé-
lags- og stjórnmálaskoðanir,
-stefnur og -úrræði verði úrslita-
öflin í allri lífsháttamótun.
Þ.á m. sósialisminn eða marx-
isminn eða kommúnisminn, í
einu orði sagt: vinstrimennskan.
Um það verður ekki í alvöru
deilt, að áhrif og völd kommún-
ismans í öllum mögulegum gerv-
um og útgáfum, hafa verið gíf-
urleg, og sífellt vaxandi, á svo að
segja öllum sviðum um allan
heim, allt frá upphafsöskri fram
á líðandi stund. Deila má á hinn
bóginn um hitt, hvort heldur
beri að telja kommúnismann
hugsjón, skoðun eða stefnu elleg-
SOVETMENNI
ÞYRSTIR í BLÓÐ
Hámark Marx dreymdi Yfir 3.000 áskor
mengunar snemma um morð anir um ódæði
ar verknað. Sjálfur hefi ég
sterka tilhneigingu til að líta
miklu helzt á hann sem verkn-
aði; hefndarþorsta í fram-
kvæmd, knúinn öfund og ágirnd.
Rökstoða-
laust heila-
spunakerfi
Aðalástæða þessarar skoðun-
ar minnar er sú, að enda þótt
margt megi að manneskjunni
finna og með sanni segja henni
til hnjóðs, og vera kunni, að
henni sé ásköpuð einhver dulin
og ósjálfráð sjálfsmorðshvöt, þá
hlýtur að vera of langt gengið,
og því ranglátt, að ætla henni að
hafa vitandi vits gert sér hug-
sjón úr djöfulæði. I því efni
breytir sáralitlu eða engu, þó að
leiða megi að því veigamiklar
líkur, sem stappa nærri vissu, að
með okkur öllum bærist a.m.k.
einhver angi af kommúnisma.
En þar vegur og aftur upp á
móti, að heimsmenningin, og þar
með afrekssaga hinna hugsandi
stétta mannkynsins, hefði aldrei
náð neitt svipað því jafn glæst-
um áfanga og reynd sýnir, ef
kommúnismi hefði verið og væri
á meðal eðlislægustu tegundar-
einkenna mannsins.
Af þessum sökum ber okkur að
halda fast í þá von og trú, að
þrátt fyrir sigurgöngu kommún-
ismans, muni takast, með einum
eða öðrum hætti, að (1) knésetja
Sovétríkin og (2) að útrýma marx-
i.smanum scm stjórnmálaafli cnd-
anlega.
Eina ástæðu finnst mér við-
eigandi að nefna enn, þeirri
skoðun minni til stuðnings, að
marxisminn eða kommúnisminn
sé fremur verknaðir en skoðanir
og kenningar. Hún er sú, að allar
tilraunir til að pína eitthvað,
sem kalla mætti rökstoðir undir
bábiljusamsafn Marx hafa
reynzt vonlausar. „Hinn vísinda-
legi sósíslismi" hans hefir við
heiðarlega krufningu ekki reynzt
annað en misskilningur á efna-
hagslegum lögmálum, rangtúlk-
un sögunnar og vanþekking á
mannlegu eðli, auk þess morandi
í mótsögnum og skringilegum
spádómum; allt léttvægt fundið
fyrir mörgum áratugum. Eina
kenningartætlan, sem hefir get-
að talizt hald í, er kreppukenn-
ingin, sem þó naumast gat talizt
frumleg: Ætt hennar má auð-
veldlega rekja í draum Jósefs um
kýr Faraós, enda Karl Marx vel
að sér í fræðum Gamlatesta-
mentisins eins og hann átti kyn
til.
Það má því hver lá mér, sem
vill, að ég hneykslast niður í tær
sérhverju sinni, sem ég sé eða
heyri í ræðu eða riti, að greindir
og menntaðir menn eyða tíma
sínum í að „rökræða" Marxisma.
Til frekari áherzlu varðandi
eymd sósíalismans og ruglandi,
ætti að vera leyfilegt að benda á,
að dýrkendur Marx eru sundrað-
ir í rösklega 100 mismunandi
söfnuði, sem hver um sig burðast
með sína sérstöku tösku fulla af
sérstökum sósíalisma.
Rakunin
hélt lífi
Samtíðin er helsjúk af komm-
únisma og því augljóst, að lækn-
ing þolir ekki bið. Hún tekst að
því tilskildu, að réttum baráttu-
aðferðum verði beitt, allri sátta-
hyggju eytt, andstæðingar hans
taki frumkvæðið og telji sig ekki
of fína til þess að bíta bitvarga,
sýna þá nakta í þeirra eigin orð-
um og athöfnum og afhjúpa hið
rökrétta orsaka- og afleiðinga-
samband þar á milli.
Til flýtisauka má stundum
gripa til vopna úr þeirra eigin
vopnabúrum. T.d. nefni ég eftir-
farandi brot úr ræðu, sem enski
kommúnistaleiðtoginn Thomas
Bell hélt á IV. Heimsþingi Al-
þjóðasambands Kommúnista
(Komintern) í Moskvu árið 1923:
„Ef borgarastéttin og hið
borgaralega þjóðskipulag vill á
annað borð lifa, þá verður það
fyrst og fremst að brjóta komm-
únistana, hina svörnustu fjendur
sína, á bak aftur."
Lög hafði hann að mæla og
lærdómsrík. Vinstrimenn geta
líka sagt satt.
ÖIl saga sósíalismans í hinni
kommúnísku gerð sinni er órof-
inn ferill hryðjuverka og blóðs-
úthellinga. Um hann eru engin
vitni nærtækari en fjöldagryfj-
urnar, blóðelfurnar og líkfjöllin,
sem veg hans varða. Hin sýni-
lega „hugsjón"; sú eina, því að
enginn treystir sér til að benda á
neitt heilbrigt eða jákvætt, sem
hann hefir leitt af sér, án þess að
verða til athlægis.
Ótal dæmi er leikur einn að
tíma til sönnunar þess, að frá
bernsku hans hafi þannig verið.
Af handahófi nefni ég einn af
langöfunum, hinn ofstækisfulla
jöfnunarsinna, franska sveita-
prestinn Jean Meslier
(1664—1729), sem segir í riti
sínu „Mémoire des pensées et
sentiments de Jean Meslier"
(„Minnisrit um hugrenningar og
skoðanir Jean Mesliers."):
„Það ætti umsvifalaust að
hengja alla aðalsborna lang-
dreginni hengingu í þarmagörn-
um prestanna."
Marx, sjálft átrúnaðargoðið og
„hugsuðurinn", var ekki heldur
frábitinn morðum.
Þannig segir í kunningjabréfi,
dagsettu 25./ 26. ágúst 1848 frá
lagsbróður hans og líka áhuga-
manni í heimsfrelsunarmálum,
Michail Aleksandrovic Bakunin
(1814-1876):
„Ég hitti hann nokkrum mán-
uðum seinna í Berlin. Sameigin-
legir vinir neyddu okkur til að
faðmast. Og þá, á meðan við
ræddumst við, hálft í gamni,
hálft í alvöru, sagði Marx við
mig: „Veiztu, að nú er ég í for-
ystu fyrir svo vel agaðri, komm-
únískri leynireglu, að ef ég segði
við einhvern félagsmanna: gakk
út og dreptu Bakunin, myndi
hann drepa þig.“ ... Eftir þetta
samtal sáumst við ekki aftur
þangað til 1864.“
Orkufrek
stóriðja
En hvað er eitt og eitt morð í
hópi svona vina? Ekkert menn-
ingaráfall, heldur eins og sand-
korn á sjávarströnd í saman-
burði við þann risavaxna, ríkis-
rekna stóriðnað, sem í kjölfarið
fylgdi, alls staðar þar, sem lærl-
ingar Marx höfðu náð þrælatök-
um á heilum þjóðum, ríkjum og
ríkjasamtökum. Nokkur þúsund
morð í bernsku kommúnismans
tæki varla að færa til bókar,
nema af því að þau gefa ákveðn-
ar vísbendingar um það, sem síð-
ar hlaut að gerast: að læri-
sveinar Marx töldu óhjákvæmi-
legt að dásama, þrautskipu-
leggja og fremja níðingsverk af
öllu tagi, í óteljandi tilbrigðum
til að treysta og tryggja völd sín.
Mjög snemma urðu glæpaverk
að skyldunámsgrein, sérfræði-
grein. Á námsárangrinum hafa
flestar þjóðir heims fengið að
kenna með átakanlegum hætti.
Nú síðustu árin t.d. Vietnamar,
Afghanir og E1 Salvador-búar.
Éinhver ákafasti og afkasta-
mesti ódæðameistari marxism-
ans og sovétstjórnarinnar var
óefað Ilja Ehrenburg. Á stríðs-
árunum og að stríði loknu samdi
hann yfir 3.000 glæpaverka-
áskoranir og -ávörp til villi-
mannaskara Sovétríkjanna, sem
steyptu sér vitstola yfir sigraðar
þjóðir, varnarlaust fólk,
óbreytta borgara í Austur- og
Mið-Evrópu vorið og sumarið
1945: Þjóðverja, Ungverja, Slóv-
aka, Rúmena, Búlgara, Pólverja,
Kósakka, Ukraínubúa.
Á vegum ríkisstjórnar Sovét-
ríkjanna gaf Ehrenburg her-
skörum hennar einkum þennan
atriðisorðaforða í nesti: Drepið,
nauðgið, myrðið, limlestið,
brennið, rænið!
Sovézk blöð og tímarit, svo og
útvarpsstöðvar, birtu boðskap-
inn jafnóðum. Sýnisglefsa af
mildara tagi:
„Þegar þú hefir drepið Þjóð-
verja, dreptu þá annan í viðbót; í
okkar augum er ekkert yndis-
legra til heldur en þýzk lík.
Teldu ekki dagana. Teldu ekki
verstin (mílurnar). Teldu bara
eitt: Þjóðverjana, sem þú hefir
drepið.“
Ilja Ehrenburg var ekki neinn
arinnar, ekki neitt hégómlegt
íhengi kommúnismans, enginn
Gunnar Thoroddsen, Þórarinn
Þórarinsson eða Ólafur R.
Grímsson.
Ilja Ehrenburg var í fylk-
ingarbrjósti Kommúnistaflokks
Ráðstjórnarlýðveldanna, hann
hlaut fjölda heiðursmerkja og
hetjuverðlauna og viðurgjörning
allan sem beztur mátti verða.
Að stríði loknu var haturs-
áróður hans gefinn út í 3ja binda
viðhafnarútgáfu í geysilegu upp-
lagi. Síðustu ár ævi sinnar átti
hann velsældarelli að fagna.
Ilja Ehrenburg var ávallt í
feiknarlegu áliti kommúnista
um allan heim, ekki sízt á ís-
landi. Um áratuga skeið leit
helzt út fyrir, að Ilja Ehrenburg
væri fastráðinn aðstoðarritstjóri
við málgagn sósíalisma, verka-
lýðshreyfingar og þjóðfrelsis.
Um það geta menn sannfærzt
mjög auðveldlega — með því að
fletta 22 fyrstu árgöngum „Þjóð-
viljans“.