Morgunblaðið - 08.04.1982, Blaðsíða 6

86
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1982
— Ég er fæddur í Stóra-Lamb-
haga í Hraunum fyrir sunnan
Hafnarfjörð, þar sem Alverk-
smiðjan stendur nú, 21. september
1891. Foreldrar mínir bjuggu þar
en í þann tíma var búið á 13 bæj-
um í Hraununum þó að nú sé þar
allt komið í eyði. Búskapurinn var
nú ekki upp á marga fiskana,
þetta var kotbúskapur, slægjur
titlar sem engar og jafnvel þurfti
að fara út á Alftanes til að komast
í gras. 1910 brugðu foreldrar mín-
ir búi í Stóra-Lambhaga, þegar ég
var 19 ára gamall, og fluttust að
Langeyri, sem er í hrauninu fyrir
vestan Hafnarfjörð.
Á þessum árum var ekki mikið
um vinnu í Firðinum, náttúrulega
helst í kringum fiskinn og nokkuð
um byggingarvinnu og vegavinnu,
og í fyrstu vann ég við ýmislegt,
sem til féll, en fljótlega datt mér í
hug að læra múrverk og fór að
vinna með þeim bræðrum Frið-
finni og Ásgeiri Stefánssyni.
I>oldi ekki koksreykinn
— Það er dálítið skrítið hvernig
það vildi til, að ég gerðist bílstjóri,
það er óhætt að segja, að ég geti
þakkað það brjósthimnubólgunni.
Þannig var, að þegar við vorum að
múra Þjóðkirkjuna í Hafnarfirði
að innan veturinn 1914, notuðum
við koksofna til að kynda upp með
Tveir uppábúnir öldungar.
Magnús Guðjónsson hjá Ford
T-vörubíl frá árinu 1917. Hann bar
áður einkennisstafina G-347 og
var í eigu Bjarna á Víðistöðum í
Hafnarfirði. Nú hefur bíllinn verið
geröur upp og er eins og nýr úr
kassanum. Myndin er tekin á
Bílasýningunni 1980.
og ég kenni það koksreyknum að
ég fékk brjósthimnubólgu og lá í
henni í 12 vikur.
Þórður læknir Edilonsson vitj-
aði mín og vildi fyrir alla muni
koma mér á Vífilsstaðaspítala en
þangað sagðist ég aldrei mundu
fara. Það yrði bara til þess, að ég
kæmist ekki lifandi þaðan aftur.
Ég sagði si svona við Þórð: „Það er
best ég fari bara á fætur og eitt-
hvað út að rölta, þá mun hitinn
fara úr mér.“ Með það rauk Þórð-
ur á dyr og kom ekki til mín aftur.
Ég fór sem sagt á fætur og tók
til að læra á bíl hjá Agli Vil-
hjálmssyni, sem þá bjó í Hafnar-
firði. Við vorum sex saman, ég,
Björn Eiríksson á Sjónarhól,
Böðvar Grímsson, seinna rafvirki,
Gísli Jóhannsson, skósmiður,
Friðrik Hafberg og Eyjólfur Eyj-
ólfsson frá Mýrarhúsum í Hafnar-
firði. Eyjólfur eða Eyvi eins og
hann var kallaður var raunar
„Brjósthimnu-
bólgan gerði mig
að bílstjóra“
Magnús Guðjónsson segir frá, Magnús á kassabílnum, elsti
starfandi bílstjóri á íslandi, sem nú hefur einn um nírætt
fyrsti bílstjórinn í okkur hópi því
að hann átti þá þegar bíl, fólksbíl
af Overland-gerð.
Það er kannski rétt að geta þess
hvenær ég kynntist eða sá fyrst
þetta undratæki, bílinn, en það
var þegar ég var bryggjuvörður í
Hafnarfirði ásamt honum
Steingrími heitnum Torfasyni, ár-
ið 1913. Þá var í Hafnarfirði ensk-
ur maður að nafni Bookles, lítill
karl og snaggarlegur, og rak þar
allmikla útgerð og fiskverkun. Um
vorið, þegar hann kom frá Eng-
landi, flutti hann með sér tveggja
manna fólksbíl af gerðinni Ser-
ipps-Booth og var með hann hér í
þrjá mánuði og aftur sumarið eft-
ir. Bookles var afar varkár og góð-
ur bílstjóri og hann ók lengst út úr
bænum það ég veit suður á Stapa
með Sigurgeir heitinn Gíslason
vegavinnuverkstjóra, sem þá
stjórnaði vegarlagningunni suður
með sjó. Bookles var merkilegur
karl og mér hefur alltaf fundist
skömm að því, að honum skuli
ekki hafa verið gerð meiri skil.
Eftir að ég lauk bílprófi vann ég
ekkert við akstur fyrr en ég komst
að hjá Flygenring en hann fór
snemma að nota vörubíla við fisk-
vinnsluna í Hafnarfirði. Þar var
ég í tvö ár, 1917 og 18. Alltaf varð
maður að fara varlega því að fólk
var forvitið um þessi nýju tæki og
sumir voru reyndar hálf hræddir
Starfsfólkiö hjá Hellyer-fyrirtæk-
inu í skemmtiferð til Þingvalla á
tólf bílum. Þaö er Magnús Guö-
jónsson, sem er í fararbroddi á
HF-44. Myndin er tekin áriö 1924,
en Hellyer tók viö eftir að Book-
les hætti 1922.
við þau. Ég man eftir því einu
sinni þegar ég var að koma innan
úr Reykjavík með sekki fyrir bak-
aríið hans Flygenrings, að þá ók
ég fram á gamlan mann í Foss-
voginum, sem stökk undan niður
að sjó þegar hann varð mín var.
Ég stöðvaði og fór út og svipaðist
um eftir karlinum en þá var hann
kominn niður á bakkana. Ég gekk
til hans og sagði við hann: „Ertu
svona hræddur við bílinn?“ „Já,
mér er ekkert um þetta gefið,"
sagði hann en ég kvaðst mundu
geta vanið hann af því og fékk
hann loks til að koma og setjast
hjá mér í framsætið. Svo héldum
við af stað en þegar minnst varði
greip karlinn utan yfir mig og hélt
mér svo föstum að ég gat mig
hvergi hrært. Mér tókst þó að
stoppa og gat komið karlinum í
skilning um, að hann yrði að halda
sér kyrrum í sínu sæti ef ekki ætti
verr að fara. Eftir það gekk allt
vel en þegar við vorum komnir
langleiðina suður í Fjörð sagðist
karlinn raunar eiga nokkurt er-
indi, sig langaði til að kveðja hann
Guðjón Sigurðsson hreppsstjóra í
Pálshúsum áður en hann dæi. Ég
setti hann þá út í Engidalnum og
hann þakkaði mér mikið fyrir
greiðann, vildi endilega borga mér
fyrir, sem ég tók auðvitað ekki í
mál því að þetta var í leiðinni.
Þessi gamli maður var einhvers
staðar austan að, úr Síðu held ég,
og var 74 ára að aldri, sem þá þótti
hár aldur.
Fyrsti prívatmáðurinn
á kassabíl
— Árið 1919 keypti ég mér
minn fyrsta vörubíl af Fordgerð.
Þessir gömlu bílar voru náttúru-
lega ólíkir því, sem nú gerist, t.d.
var engin eiginleg gírskipting,
bara high og low og afturábak, en
þrátt fyrir það mátti komast
nokkuð hratt á þeim, allt að 50 km
á klst. þar sem aðstæður leyfðu,
sem var nú ekki víða. Bíllinn var
með fjögurra strokka vél, mig
minnir um 20 hestöfl og ætli hann
hafi ekki eytt sem svarar 15 lítr-
um á hundraðið. Þá kostaði bens-
ínið 25 aura lítrinn og var afgreitt
hjá Hansen.
Bílnum varð auðvitað að snúa í
gang því að þekktist ekki startari
og ekki heldur fostlögur þannig að
það varð að láta hann ganga
lausagang í frostum þegar eitt-
„Þegar morsinn var
Iagður niður fór að
halla undan fæti
hjá okkar stétt“
Rabbað við Bolla Gunnarsson, einn af fyrstu loftskeytamönnum
íslensku flugsögunnar, en það er stétt manna sem liðin er undir lok
„Þetta byrjafti eiginlega í kringum
áriö 1940, er Alfreð Klíasson fékk
mig lánaðan frá Landspítalanum til
loftskeytastarfa hjá Loftleiðum. Til
að byrja með stóð ekki til að ég yrði
lengur hjá þeim en eitt ár. Kn þetta
var spennandi í fyrstu og árin urðu
fleíri, ein tíu í allt og síðan var ég
meira og minna tengdur fluginu allt
til 1970 eða svo, en þá dró ég mig í
hlé.“
Viðmælandinn er Bolli Gunn-
arsson, einn af fyrstu loftskeyta-
mönnum íslensku flugsögunnar.
Hann fæddist 1. júlí 1918 að Þing-
eyri við Dýrafjörð. Þegar flugið
steig fyrstu skref sín hér á landi
gegndu loftskeytamennirnir mikils
metnu og ábyrgðarmiklu hlutverki.
En framfarirnar voru örar á þessu
sviði sem og flestum öðrum og með
tímanum breyttust hættir að því
marki, að loftskeytamenn hurfu úr
flugáhöfnum. Bolli tilheyrir því
stétt sem er að hverfa af sjónar-
sviðinu og því væri ekki úr vegi að
gæta nánar að hvaða hlutverk
þessir menni léku í flugsögu ís-
lands.
„Okkar starf var svo sem ekki
flókið, né var það unnið við slæm
skilyrði. Þvert á móti, skilyrðin
voru sæmileg og okkar hlutverk
var einfaldlega að afla flugstjóran-
um upplýsinga um veðurfar og
flugskilyrði á viðkomandi flugleið.
Fjölskyldan fagnar Bolla við heimkomuna af Vatnajökli.
Starf okkar hófst á jörðu niðri áður
en flugið hófst með því að við send-
um fyrirspurn með morsi til áætl-
unarstaðarins. Síðan vorum við í
stöðugu sambandi meðan á flugi
stóð. Þannig gekk þetta nú, hvorki
sérstaklega vandasamt eða
áreynslumikið," sagði Bolli og vildi
alls ekki gera of mikið úr starfi
sínu.
Kn hver.su stór var þessi starfshóp-
ur og hvernig stóð á því að hlutverk
|>essara manna leið undir lok?
„Við vorum held ég þrír til að
byrja með, Þormóður Hjörvar,
Olafur Jónsson og ég. Þegar við
byrjuðum fór allt saman fram á
morsi eins og ég sagði áðan. Én
framfarirnar voru örar og tiltölu-
lega fljótlega eftir að við vorum
byrjaðir kom fjarskiptasamband
til sögunnar og þá fóru samskipti
okkar loftskeytamannanna við
flughafnirnar fram í gegnum tal-
stöð. Síðan þróaðist þetta hreinlega
þannig, að flugstjórarnir réðu
sjálfir við að tala við flugturnana
og þá var okkar ekki lengur þörf.