Morgunblaðið - 08.04.1982, Blaðsíða 12

92
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1982
Hansen hugsar ævinlega hátt til verka, en á hinn bóginn er
hann vinur hins smæsta í mannlífinu, hlýr og traustur vinur.
Sögur fara af íslenzkum höfðingjum í útlöndum, Grími
Thomsen, Einari Benediktssyni, Jóhannesi á Hótel Borg,
Hannesi Hafstein, Gísla J. Johnsen og fleiri mönnum sem
báru reisn íslands í sviðsljós á erlendri grund, sigldu fyrir
fullum seglum mikils persónuleika svo eftir var tekið. Þeim
eiginleika býr Agnar Kofoed-Hansen yfir. Því er stundum
haldið fram að Agnar Kofoed-Hansen sé dýr í útgerð, en
góðir útvegsbændur kvarta ekki yfir netaútlátum þegar um
aflamenn er að ræða og það er engin spurning að Agnar
Kofoed-Hansen hefur verið fengsæll með fádæmum og skips-
stjórn hans og þekking til þeirra verka sem hann hefur sinnt
fyrir ísland og Islendinga hefur margborgað sig, sér í lagi
fyrir framgang íslenzkra flugmála.
stórmennskubrjálæði, bæði fyrir
mig og Islands hönd, og ég var
staðráðinn í að við skyldum fara
fram úr Þjóðverjum á þessu sviði
miðað við mannfjölda. Og þa
tókst. Fyrst vorum við 30 í svi
fluginu, síðan 50 og á öðru ár
1938, vorum við orðnir 100. Stutt
eftir stofnun Svifflugfélagsins þar
sem æskan setti mestan svip á,
beitti ég mér fyrir stofnun Flug-
málafélags íslands, með frammá-
mönnum úr flestum greinum þjóð-
lífsins. Það var árið 1936 sem við
buðum Vilhjálmi Stefánssyni á
fyrsta almenna fundinn í félaginu
til þess að ræða Norðurleiðina,
hún átti að koma okkur í samband
við umheiminn. Við héldum
flugmálakvöld á þessum tíma í út-
varpinu þar sem málin voru rædd.
Flugmarsar og fluglög voru leikin
inn á milli. Þar fjallaði Guðmund-
ur Hlíðdal til dæmis um póstflug,
dr. Gunnlaugur Claessen ræddi
um sjúkraflug, Alexander var að
sjálfsögðu í umræðunni um flugið,
Arni Friðriksson um síldarleit,
Jón Eyþórsson flutti erindi um
veður og áhrif þess á flugið og
Haraldur Guðmundsson ráðherra,
flugmálaráðherra, flutti ávarp,
svo eitthvað sé nefnt. Óli Thors
sagði þá að það væri ekki ofsögum
sagt hve Haraldur Guðmundsson
væri „forfengelig" að kalla sig
flugmálaráðherra og á Islandi
væri ekki einu sinni til bréfskutla,
en sannleikurinn var nú sá að það
var ég sem bar ábyrgð á því að
ráðherrann var kynntur með þess-
um titli, það þýddi ekkert annað
en að byrja að hamra járnið þótt
ekki væri það orðið glóandi. í
þessari baráttu lagði ég megin-
áherzluna á það að ná annars veg-
ar til æskunnar í þessari uppbygg-
ingu flugsins og hins vegar til at-
hafnamanna. Þetta varð til þess
að við fengum breiðan grunn og
traustan á vettvangi flugmála og
það byrjaði ótrúlega fljótt að skila
sér og er ennþá að bera ávöxt.
Menn sýndu mikinn áhuga í
starfinu og lögðu á sig tímafrekt
starf til þess að ná árangri. Sitt-
hvað var gert og meðal annars
sinntu félagar úr Svifflugfélaginu
vöktum í sambandi við loftvarnir í
Reykjavík á stríðsárunum. Þá
voru 6 menn úr Svifflugfélaginu
sífellt á vakt í Landakotsturninum
og þeir voru alltaf á undan Bret-
unum að gefa loftvarnamerki þeg-
ar þýzku vélarnar komu. Þarna
voru íslendingar á vakt nótt og
dag öll stríðsárin, strákarnir
þekktu öll flugvélahljóð og menn
settu sig inn í veðurfræði. Ég
stundaði um tíma nám í veður-
fræði í Danmörku og á Veðurstofu
Islands, var i læri hjá Jóni Ey-
þórssyni, og við bárum saman
bækur okkar sem vorum í fluginu.
Svifflugið var þannig upphafið og
fyrstu íslenzku vélarnar voru
svifflugvélar. 1938 fékk ég svif-
flugleiðangur frá Þýzkalandi, en
það reyndist ekki hentugt fyrir
mig síðar þegar Bretinn kom til
landsins, því þeir töldu mig vera í
beinu sambandi við Þjóðverja,
maður sem hafði verið gestur
Himmlers, þetta var pínlegt, en
þýddi ekkert að láta það á sig fá.
Þeim þótti til dæmis grunsamlegt
hvað Islendingarnir voru alltaf á
undan með loftvarnamerkin, en
við kynntum okkur hins vegar
veðurspár og fundum út samheng-
ið á milli veðurs og þeirra daga
„Það var slík éat við fyratu aýn aö konunni minni loizt ekkert é upptaktinn þegar ég sagöi henni aö ég v»ri
nú oröinn svo éatfanginn í Frakklandi aö til vandræða horföi. Henni leizt ekkert é blikuna, karlinn oröinn
kolvitlaus, en máliö akýröist fljótt,** sagöi Agnar um fyratu kynni sín af liatflugvélinni sem Ragnar Axelsson,
Ijósmyndari Morgunblaösins, flaug meö honum é hvolfi yfir Sundin blé. Vélin er frönsk af geröinni Cap 10
og með einkennisstöfunum TF-UFO.
Agnar Kofoed-Hansen é hvolfi yfir Reykjavík í listflugvélinni TF-UFO í síöustu viku, en Agnar bregöur sér oft é loft í þeirri frönsku og gerir ýmsar
kúnstir. Ragnar Axelsson, Ijósmyndari Morgunblaösins, tók myndina, aö sjélfsögöu einnig é hvolfi viö hliö Agnars.
„Flugið á íslandi byggðist á
æskunni og athafnamönnum“
Rætt við Agnar Kofoed-Hansen flugmálastjóra, einn af brautryöjendum í flugi á íslandi
Brautryðjandi í íslcnzkum flugmálum og nýtur virðingar
forráðamanna í flugi í öllum heimsálfum, fjalígöngumaður og
handhafí flugskírteinis númer 3 á íslandi, sérstæður og
stórbrotinn persónuleiki, síungur í starfí og anda og ryður
málum farveg þar sem aðrir sjá ekki möguleika. Hver, nema
Agnar Kofoed-Hansen fíugmálastjóri. Hann er einn af þess-
um sjaldgæfu mönnum í lífi hverrar þjóðar, maður sem gnæf-
ir yfír, en er samt hvarvetna meðal jafningja. IJti í hinum
stóra heimi hafa ótrúlegustu dyr á æðstu stööum opnazt fyrir
þcssum hugdjarfa íslendingi sem fór um með reisn víðsýn-
innar frá fámennri þjóð í fjarlægu landi. Agnar Kofoed-
Hansen er löngu orðinn þjóðsaga í lifanda lífi og í hefð-
bundnu hægfara kerfi samfélagsins er óhætt að segja að
hann hafí komizt upp með meira en fíestir vegna þeirra
persónutöfra sem hann býr yfír, þótt hann vildi ugglaust
sjálfur hafa komið miklu fíeira til leiðar, því Agnar Kofoed-
Grein: Árni Johnsen Myndir: Ragnar Axelsson
Stílsnillingurinn Jóhannes
Helgi hefur þegar ritað tvær bæk-
ur um minningar Agnars, Á bratt-
ann og Lögreglustjóri á stríðsár-
unum. I þessum ágætu bókum fara
þeir í hvert flugið á fætur öðru,
sögumaðurinn og rithöfundurinn,
og með skemmtilegu ívafi feta
þeir stigu þrautseigju og þrek-
Agnar Kofoed-Hansen er fyrsti
íslendingurinn sem hlaut alþjóð-
leg flugstjóraréttindi, hann varð
flugliðsforingi frá liðsforingja-
skóla danska sjóhersins og hann
hefur víða komið við á fjölskrúð-
ugum ferli sínum. Meðal annars er
hann heiðursfélagi flugvísindafé-
lags Indlands og fyrstur Islend-
inga kleif hann Mont Blanc í Ölp-
unum og Kilimanjaró í Afríku.
Þannig mætti lengi halda áfram.
Við víkjum að upphafi íslenzkra
flugmála og ræðum við Agnar um
vordaga flugsins, fyrstu sporin við
takmarkaðan skilning þeirra sem
hefðu getað lagt lið.
„Upphafið er á margan hátt
skemmtilegasta tímabilið," sagði
Agnar, „þegar við vorum að byrja
í þessu, þegar Indriði og Geir
Baldvinssynir voru búnir að smíða
rennifluguna eftir ófullkominni
teikningu í Popular Mechanic.
Þetta var árin 1935 til 1936 og við
byrjuðum að fljúga renniflugunni
skömmu eftir áramótin 1936—37.
Það var 31. janúar sem við flugum
henni fyrst. Tegundin var North-
rop Glider og það var farið í 6 flug
yfir Vatnsmýrinni. Jú, ég hafði
flogið áður, fyrst sem nemandi ár-
ið 1934. Þetta hélt síðan áfram,
stig af stigi og þann 15. júní 1937
vorum við búnir að fullsmíða
okkar eigin vél. Ég hafði fengið
efni í hana frá þýzka Flugmálafé-
laginu. Von Gronau, sem var mik-
ill Islandsvinur, var forseti
Flugmálafélagsins og ég fór til
hans í september 1936. Vagga
svifflugsins stóð þá í Þýzkalandi,
en við höfðum ekkert í höndunum.
Það er erfitt að byrja á núlli, en
það er ennþá erfiðara að byrja á
mínus-tölu og það var í rauninni
búið að syngja yfir íslenzkum
flugmálum af hálfu íslenzkra
stjórnvalda, því Alþingi var bein-
línis fjandsamlegt og reynt var að
gera Alexander Stefánsson að við-
undri fyrir það að hafa trú á flugi
á íslandi. Þeir, sem áttu peninga á
Islandi og réðu þeim, höfðu ekki
trú á þessu og það varð því að
byrja frá grunni eins og Þjóðverj-
arnir, ákveðið og markvisst. Ég
hef alltaf haft í mér skammt af