Morgunblaðið - 08.04.1982, Blaðsíða 10

90
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1982
í æðum íslenzkra
bílstjóra hlýtur að renna
kalt blóð
sneisafullur af fólki. Þetta var
gert til að ná farþegum.
Sem dæmi um samkeppnina, þá
minnist ég að einhverju sinni er
við komum í Hrútafjörð til að
gista þar, að þá. var þar fyrir
Steindórsbíll. Eg spurði hvenær
fyrirhugað væri að leggja af stað
að morgni. Jú, fyrirhugað var að
leggja af stað klukkan átta. Við
tilkynntum okkar farþegum að
lagt yrði af stað klukkan hálf
átta, ástæðan var sú að við höfð-
um laus sæti og því brýnt að
verða á undan til að fylla bílinn.
Við lögðum svo af stað eins og
fyrirhugað var. Þá hugðist bíl-
stjóri Steindórs kveðja sína far-
þega til farar en þeir sögðu blátt
nei; ákveðið hafði verið að leggja
upp klukkan átta og því yrði ekki
haggað. Hitt er svo, að þó sam-
keppnin hafi verið hörð, þá var
persónulegt samkomulag öku-
manna sjálfra ávallt gott.“
— Starf ökumanna var eftirsótt,
en var það ekki erfitt?
„Jú, býsna erfitt og það var ekki
á allra færi. Alagið var gífurlegt,
bílar þess tíma voru engar lúx-
uskerrur, vegir slæmir, margar
hindranir, sem þurfti að yfirstíga.
Þá þurftu bílstjórar að gera sjálf-
ir við bilanir. Eg þurfti einu sinni
að skipta um afturöxul í snjó-
skafli á Vatnsskarði. Einhverju
sinni brotnaði hjöruliður í brekk-
unni austan Bólstaðahlíðar. Eg
var svo heppinn að hafa slíkan
með og gerði við bilunina og hélt
áfram för minni.
Afturöxull brotnaði hjá mér í
forarpytti á Holtavörðuheiði. Til
að koma afturóxli fyrir þurfti að
lyfta bílnum upp úr leðjunni og
það tókst. Þetta var hluti af starf-
inu og það þótti sjálfsagt og eðli-
legt að gera við bilanir.
Þá olli bílveikin oft vandræð-
um. Iðulega veiktist fólk og varð
þá að stöðva svo það gæti kastað
upp. Einkum bar á bílveiki þegar
við tókum fólk í Borgarnesi. Það
hafði þá komið með Laxfossi og
var oft hálfsjóveikt. Bílarnir
hossuðust upp og niður og liðan
fólks versnaði fljótt. Fólk var
óvant hristingi og erfiðum ferð-
um, þannig að ekki var óeðlilegt
að bílveikin gerði vart við sig.“
sinnar, svo hrein unun var á að
hlýða. Umræðuefnið var það sem
fyrir auga bar; sögusviðið var
ljóslifandi fyrir mönnum á meðan
sögur voru sagðar.
Já, vissulega — það fór vel á
með mönnum og alltaf voru far-
þegar reiðubúnir að aðstoða, ýta
ef þess þurfti með, fylla í holur ef
þess þurfti með, ganga ef þess
þurfti með — samkennd og vin-
átta voru í fyrirrúmi. Eitt sinn
þurfti að lagfæra á leið okkar á
Vatnsskarði. Farþegar þurftu
sem oft áður að taka til hendinni
og mér er minnisstætt, að meðal
farþega var séra Jón Thoraren-
sen. Hann var hamhleypa til
verka og kunni verklagið gjörla.
Ég hafði orð á þessu og þá kom á
daginn, að hann hafði verið í
vegagerð á námsárum sínum."
— Urðu aldrei alvarleg slys í ferð-
um milli Akureyrar og Reykjavíkur?
„Nei. Bílstjórar voru þraut-
þjálfaðir, við þekktum tæki og
vegi vel og fórum varlega að öllu.
Ég minnist þess, að einhverju
sinni fór ég um Klifið á Öxna-
dalsheiði að haustlagi. Svell var á
veginum og fljúgandi hálka. Til
þess að bíllinn yrði stöðugri
hleypti ég talsverðu lofti úr hjól-
börðunum og að sjálfsögðu var ég
með keðjur. Þannig ók ég yfir
Klifið, en farþegarnir gengu. Á
eftir varð ég svo að dæla í hjólin
aftur með handdælu, en það var
bæði seinlegt verk og erfitt. Við
sýndum alltaf fyllstu gætni og
vorum svo lánsamir, að aldrei bar
neitt verulega út af.
Einu sinni sem oftar fór ég um
Bakkaselsbrekkuna í Öxnadal að
morgni og ákvað að fara ekki
niður brekkuna án þess að setja
keðjur undir bílinn þegar ég færi
brekkuna aftur að kvöldi. Við vor-
um nokkrir í samfloti og ég var
aftastur í röðinni. Þeir sem á und-
an voru fóru niður brekkuna án
þess að setja keðjur á bílana. Ég
hins vegar stansaði, setti keðjur
undir bílinn og ók niður brekk-
una. Nú er ég alls ekki að segja, að
menn hafi sýnt óvarkárni með
því, að setja ekki keðjur undir bíl-
ana. En í þessu tilviki hafði ég
ákveðið að setja keðjur undir bíl-
inn og það gerði ég.
Óvanur maður í samfloti við
aðra hefði áreiðanlega farið
brekkuna án þess að setja keðjur
undir bílinn, annars hefði hann ef
Eitt sinn þegar ég var að koma
að sunnan og var í Öxnadal ná-
lægt Engimýri var spurt hvar
Hraun í Öxnadal væri, nánast
undantekningarlaust var spurt
um Hraun. Ég benti farþegum
mínum á Hraun, en þá þóttist
i Norðlendingur nokkur, ágætur
maður, vita betur og benti á Háls
í Öxnadal. Ég sagði að svo væri
ekki, en hann tók það óstinnt upp
og þóttist nú vita hvar Hraun í
Öxnadal væri, það væri nú annað
hvort. Ég vildi ekki þræta við far-
þega minn, en gat illa unað að orð
mín væru rengd. Svo bar þá við,
að maður af næsta bæ var á gangi
á veginum og ég stöðvaði bílinn og
spurði hann formálalaust hvar
Hraun væri. Við þekktumst vel og
hann leit forviða á mig, en benti á
( „rnitt" Hraun. Ég þakkaði fyrir og
' ók áfram. Norðlendingurinn varð
kafrjóður í framan og ekki var
minnst meira á Hraun í þeirri
ferð.
Fyrir skömmu fór ég suður með
áætlunarbíl, stórum og glæsi-
legum vagni. Farþegar tíndust
inn, settust hér og þar í bílnum en
enginn sagði orð á leiðinni, —
aldrei voru bæjanöfn nefnd. Bíl-
stjórinn var ágætur og kunni verk
sitt vel, en ferðin var heldur gleði-
snauð.
Hér á árum áður voru ferðir
milli Akureyrar og Reykjavíkur
sögutími út af fyrir sig; í Skaga-
firði var Örlygsstaðabardagi rifj-
aður upp, svo dæmi sé tekið.
Sögufróðir menn voru nánast
undantekningarlaust með í ferð-
um og jusu úr brunnum visku
Gísli Ólafsaon í Smyrli, — renniflugunni af Grunnau-gerð, aem enn er
til og geymd er í flugskýlinu á Melgeröismelum.
Annríki viA BifreiAastöA Akureyrar. Fólk bíAur þeas aA komaat ( bflana. Fjaar má greina Buickinn, sem fyrst
var notaAur í suAurferAirnar. Mynd; E6varð 8igurg.ir.„n.
— Hvar var BSA með bækistöð í
Reykjavík?
„Á BSÍ við Kalkofnsveg. Þetta
var fyrir tíma sérleyfanna og
samkeppni var hörð. Við tókum
alla þá farþega sem við gátum
náð í og þeir voru sóttir heim og
þeim var ekið heim. Smíðað var
yfir nýja bíla hjá Agli Vil-
hjálmssyni og því verki lauk oft
löngu áður en fært var orðið norð-
ur að vori. Þess vegna stunduðum
við akstur á þessum bílum fyrir
sunnan með allt sem til féll, m.a.
skólaferðir um Vestur- og Suður-
land allt austur í Vík í Mýrdal.
Ég var eitt sinn sendur suður
með skipi; fór með Drottningunni
suður og bíllinn var á þilfarinu.
Þetta var gert til að afla verkefna.
Ég fór nokkrar ferðir með menn
austur að Sogi þegar virkjunin
þar var í byggingu og áfram
mætti telja. Ég fór mikið um Suð-
urland, en hins vegar minna um
Þingeyjarsýslur og austur á Firði.
Þó kom það fyrir.
Menn unnu vel undir
stjórn Kristjáns á BSA
Menn urðu að sýna útsjónar-
semi og fyrirhyggju og ósérhlífni
til þess að reksturinn borgaði sig.
Kristján Kristjánsson byrjaði
með Gamla-Ford. Hann var af fá-
tæku fólki kominn, vann marg-
vísleg störf, var meðal annars
mjólkurpóstur. Hann komst yfir
bíl, með aðstoð Ragnars Ólafsson-
ar, konsúls, held ég megi segja.
Ragnar sá hvern mann Kristján
hafði að geyma. Kristján var
feikilegur vinnuhestur, var kom-
inn upp klukkan sex á morgnana
og var við þegar bílar komu að
kvöldi. Dró aldrei af sér og undir
hans stjórn var ávallt vel unnið.
Þá unnu menn eins og vinna
þurfti og eftirvinna í því formi
sem nú tíðkast þekktist ekki.
Kristján byrjaði smátt en umsvif-
in jukust jafnt og þétt.
Póststjórnin tók síðar við flutn-
ingum milli Akureyrar og
Reykjavíkur og Kristján hætti.
Það stóð ekki lengi, því að mér er
nær að halda að kostnaðurinn
hafi orðið meiri en hagnaðurinn
af ferðunum. Frumherjastarf
Kristjáns hafði byggst á ósér-
hlífni; vinnu og aftur vinnu. Svo
fór að sérleyfið var boðið út og
einkaaðilar tóku aftur við flutn-
ingunum."
til vill þótt sýna hugleysi. Það
sem ég á við með þessu er, að
vegna þess að ég var gamall í
hettunni, hafði ekið um margra
ára skeið, þá gat ég leyft mér að
fara mínu fram hvað sem hinir
gerðu, án þess að það væri talið
merki um kjarkleysi. Víða þurftu
menn að sýna gætni, þar sem veg-
ir voru beinlínis hættulegir og því
var fólki ekki sama hver ökumað-
ur var hverju sinni og lögðu bæði
BSA og Steindór áherzlu á að
hafa reynda ökumenn og góða
bíla og var það óspart auglýst.
Kynni tókust sem
entust fyrir lífstíð
— Fór vel á með fólki?
„Já, mikil ósköp — kynni tókust
sem entust fyrir lífstíð. Öku-
maður þurfti að þekkja vel til
staðhátta, þess var beinlínis kraf-
ist. Ég þekkti nöfn flestra bæja á
leiðinni mjlli Akureyrar og
Reykjavíkur, það var helst í
Kræklingahlíðinni fyrir norðan
Akureyri að mig rak í vörðurnar.
Bæði var, að þar voru mörg býli
hvert öðru lík og eins spurði fólk
lítils svona í upphafi ferðar, eða
svo skömmu fyrir komuna til
Akureyrar.
Gítli Ólaftton.
Farangur borinn yfir Oaltá í SkagafirAi.