Morgunblaðið - 18.07.1982, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ1982
Kerfilsúpa
Pottarím
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Virt höldum áfram að huga að
afurðum gróðurríkisins, höldum
ukkur við grænmeti ng annað
góðmeti.
Spánskur kerfdl er tröllvaxin
jurt, sem vex víða í görðum. Kerf-
illinn er ágætlega ætur, svo hann
er borinn á borð hér í dag, notaður
i súpu. Tómatar hafa verið seldir á
sumarverði undanfarið, og eru
vonandi enn, þegar pistillinn birt-
ist. Af því tilefni kemur hér tómat-
uppskrift, sem er hægt að nota á
ýmsa vegu.
Kerfillinn vex afar hratt, nær
strax snemma sumars umtals-
verðri hæð, og setur því
skemmtilegan svip á garðinn.
Hann er ekki bragðmikill, en
gefur samt milt og mjúklegt
bragð í þá rétti, sem hann er
notaður í. Það er hægt að nota
hann til að krydda fisksúpur og
-sósur, með því að fínsaxa hann
og bæta í rétt áður en maturinn
er borinn fram. Það er ekki of
oft nefnt að það er auðvelt að
breyta brauðuppskriftum, m.a.
með því að krydda brauðið. Og
þar getur t.d. spánskur kerfill úr
garðinum komið að góðu gagni.
Saxið hann og blandið í brauð-
deigið. Notið mikið eða lítið eftir
smekk. Eins og þið sjáið er engin
ástæða til að láta kerfilinn
standa eingöngu til augnayndis,
hann getur einnig glatt munn
ykkar og maga.
Yfirleitt er ráðlagt að nota
allar jurtir fyrir blómgun. Þá
eru þær oftast bragðmeiri. En
það er ekki þar með sagt að ekki
sé hægt að nota þær eftir blómg-
un. Reynið alltaf að taka
minnstu blöðin, því þau eru
nýsprottnust og væntanlega
bragðmest.
Það er varla hægt að ganga
fram hjá hvönninni, þegar rætt
er um nytjajurtir. Hvönnin hef-
ur lengi verið notuð hér, ekki
sízt ræturnar. Stönglarnir geta
verið fínasta grænmeti, t.d. not-
aðir líkt og sellerí, en þeir tréna
eftir blómgun, og verða þá ekki
eins ljúffengir. Erlendis er hægt
að kaupa sykraða hvannaleggi
til að nota í kökur, ekki síst
krydd- og ávaxtakökur. Leggirn-
ir eru þá skornir í þunnar sneið-
ar, sem eru soðnar í þykku sír-
ópi, búnu til úr sykri og vatni.
Síðan eru sneiðarnar látnar
þorna á milli, og haldið áfram
þar til sykurinn hefur soðið
rækilega inn og myndar hjúp um
jurtina. Ég veit til þess að þetta
er gert hér á sumum heimilum.
Það er of seint að nota hvönn nú
sem grænmeti, vegna þess hve
hún er orðin trénuð, en þið getið
prófað að nota blöðin, líkt og áð-
ur er nefnt með kerfilinn.
Hrísgrjón eru einkar heppileg
uppistaða í grænmetisrétti. Ef
þið sjóðið hýðishrísgrjón ásamt
lauk, búið til nokkurs konar ris-
otto, þá er tilvalið að blanda alls
kyns jurtum og grænmeti saman
við hrísgrjónin. Þannig getið þið
t.d. saxað kerfil- og/eða hvann-
arblöð og blandað saman við
hrísgrjónin, en einnig t.d. nokk-
ur fífla- og hundasúrublöð. Sal-
at, ekki sízt jöklasalat, er gott að
saxa fínt og nota á þennan hátt.
Það er spennandi og skemmti-
legt að spreyta sig á að nota
þessi nærtæku og hollu hráefni,
og ekki spillir verðið fyrir. En
athugið að tína aldrei jurtir rétt
við bílvegi.
Súpan er einföld í fram-
kvæmd. Uppskriftin er miðuð
við fjóra.
1 I vatn
hæfilegur skammtur af græn-
á síðunni í dag er úr tómötum,
vonandi ódýrum, og svo öðru
grænmeti, eftir því sem ykkur
sýnist. Þessi sósa hentar vel,
bæði með fiski og kjöti, en ekki
sízt með pasta (makkarónum).
Og ef þið takið ykkur til og búið
til drjúgt af sósunni, frystið
hana þá og eigið til vetrarins, til
að hressa upp á vetrarmatinn.
Það er ekki amaleg frystikistu-
eign ...
Það er smekksatriði hvaða
krydd þið notið, en oregano og
timjan þykir tilheyra í tómat-
landinu Italíu, og það er ekki illa
til fundið. Við Miðjarðarhafið
MEIRA
GRÆNMETI
metissoðdufti, eða öðru soðdufti
í líterinn (hafið skammtinn ekki
of ríflegan)
3 kartöflur
vænt búnt af kerfli (og/eða öðr-
um jurtum)
pipar, nýrifið múskat eftir
smekk
1. Hitið 'Æ 1 af vatninu. Af-
hýðið kartöflurnar og skerið í
bita. Setjið þær út í sjóðandi
vatnið ásamt soðduftinu, og lát-
ið þær sjóða í gegn. Stappið þær
þá saman við vatnið, eða setjið
þær í kvörn. Ef þið notið kvörn,
setjið þá jurtirnar með og hakk-
ið allt. Bætið vatni í, meira af
soðdufti og kryddið eftir smekk.
Látið suðuna koma upp og berið
súpuna þá fram. Ef þið stappið
kartöflurnar í höndunum, nudd-
ið þeim þá í gegnum sigti og
blandið í súpuna. Bætið vatni í,
saxið jurtirnar, bætið soðdufti í
og kryddið eftir smekk, og látið
suðuna koma upp.
Þessi súpa hæfir vel sem for-
réttur þessa dagana, en einnig
sem léttur málsverður, ásamt
brauði og e.t.v. einhverju snarli,
t.d. grænmetissalati.
Tómatsósa
Þegar tómatsósa er nefnd,
dettur víst flestum í hug þessi
rauða í flöskunum. Sú er reynd-
ar oft ekki úr tómötum nema að
hluta til, í ódýrari tegundir er
gjarnan notað ríflegt af epla-
mauki í stað tómata, til drýg-
inda. En tómatsósan sem er hér
innanvert setja þeir ögn af kanel
saman við tómatrétti, eða sjóða
kanelstöng með, og kanellinn
gefur þessari sósu einkar ljúfan
keim og kannski ögn óvenju-
legan. Það er smekksatriði,
hvort þið afhýðið tómatana, en
mér finnst það gefa sósunni
skemmtilegri áferð. Paprikur
gefa sósunni gott bragð og áferð,
svo það er ekki úr vegi að sneiða
2—3 paprikur, gjarnan rauðar
og grænar og sjóða með sósunni.
Ef þið náið í sellerí, annaðhvort
stöngul- eða rótarsellerí, þá gef-
ur biti af því, sósunni mjög gott
bragð.
1 kg tómatar, vel þroskaðir
2 laukar
(2—4 hvítlauksrif)
2 msk olía, gjarnan ólífuolía
(sellerí)
(2—3 paprikur)
2 lárviðarlauf
1 msk oregano
1 msk timjan
(á hnífsodd af kanel)
1 tsk sykur
1. Hitið vatn í stórum potti.
Þegar suðan kemur upp, setjið
þá tómatana augnablik í vatnið,
setjið þá undir kalt vatn og flett-
ið næfurþunnu hýðinu af. Ef þið
komið því við, er handhægt að
setja tómatana í sigti, e.t.v. í
tveimur umferðum, bregða sigt-
inu í pottinn, og síðan undir kalt
vatn.
2. Sneiðið laukinn í þunnar
sneiðar og saxið hvítlaukinn fínt
ef þið notið hann. Hitið olíuna.
Látið laukinn malla á vægum
hita í olíunni, svo hann mýkist
en brúnist ekki. Skerið tómatana
í bita og bætið þeim í pottinn
ásamt hvítlauknum. Látið nú
sjóða svo þykkni ögn. Bætið öðru
grænmeti í, ef þið notið það.
Kryddið. Látið sósuna sjóða þar
til ykkur finnst hún hæfilega
þykk. Hrærið í öðru hverju, svo
ekkert brenni við. Þegar ykkur
finnst sósan hæfilega soðin, þá
bragðið á, sykrið hana örlítið og
kryddið frekar, ef þörf er á.
Ég nefndi áður að sósan færi
vel með pasta. Þegar hún er not-
uð er einnig hægt að breyta
henni á ýmsan hátt. Þið getið
t.d. blandað rækjum saman við
hana, hörpudiski, kræklingi, eða
fiskbitum. Ekki spillir að krækl-
ingurinn sé nýr, en hann fæst
stundum nýr í Forðabúrinu.
Opnið dós og gæðin koma í ljós
var einu sinni sagt. Þetta á nú
ekki alltaf við, en túnfisk fáum
við ekki nýjan, svo dósin verður
að duga. Túnfiskur gefur sósu og
pasta afar gott bragð. Kapers fer
vel í slíkri sósu.
Tómatsósan með skelfiski í, er
einnig góð með ofnbökuðum
fiski. Ný steinselja, stráð yfir
sósuna um leið og hún er borin
fram, gefur henni einnig gott
bragð.
Meira grænmeti!
Undanfarið hefur stöku sinn-
um í stöku búðum mátt sjá ís-
lenzkt kínakál, auk þess inn-
flutta. Það er vissulega ánægju-
legt að íslenskir grænmetis-
bændur skuli huga að hinum
nýju tegundum. Við neytendurn
ir verðum að hvetja þá og efla,
með því að kaupa vörur þeirra.
Kínakál er bæði hægt að borða
hrátt eða sjóða, líkt og hvítkál,
t.d. í kjötsúpur eða pottrétti.
Kínverjar eru býsna slungnir
við kínakálsmatreiðslu, og þeir
snöggsteikja kálið gjarnan í
ofurlitlu af olíu. Sojasósa er góð
með þessu, einnig hrísgrjón og
annað soðið grænmeti.
Á næstunni fer vonandi að
sjást íslenzkt spergilkál, brocc-
oli. Þetta er mikil gæðajurt.
Spergilkálið má t.d. matreiða
líkt og spergil, aspargus.
Spínat er því miður afar
sjaldséð hér nýtt og það er mjög
miður, því auk þess sem það er
hollt, býður það upp á fjarska
marga möguleika í matreiðsl-
unni. Italir eru t.d. snjallir að
nota spínat, og þar eru til mý-
margir girnilegir spínatréttir.
Vonandi sér einhver grænmet-
isbóndi ástæðu til að gæða okkur
á spínati.
Ég hef oft áður nefnt nýjar
kryddjurtir, og er alltaf að bíða
og vona að þær komi
nú senn ...
En finnst það ganga seintv
ANNAR VALKOSTUK
ALLRAHAfiUR
Hljómsveitakeppni í Atlavík
EITT atriða hátíðahaldanna í Atla-
vík um verslunarmannahelgina verð-
ur hljómsveitakeppni eins og efnt
var til i Húsafelli hér fyrr á árum.
Stuðmenn og Grýlurnar verða aðal-
hljómsveitir hátíðarinnar en auk
þeirra munu koma fram fjöldi
skemmtikrafta, þar á meðal Laddi.
Þá verður einnig efnt til iþrótta-
keppni með þátttöku viðstaddra
gesta.
Að sögn forráðamanna hátíðar-
innar var ákveðið að efna til
hljómsveitakeppni þar sem nú
væri runnin upp ný gullöld lifandi
tónlistar og vitað væri um fjölda
efnilegra hljómsveita um allt
land. Hljómsveitin sem sigrar í
Hljómsveitin Stuðmenn mun ekki
taka þátt í hljómsveitakeppninni á
Atlavíkurhátíðinni, en mun hins veg-
ar halda uppi stuði á böllunum
ásamt Grýlunum.
(Ljósm. Mbl. Kmilía)
keppninni hlýtur titilinn
„Hljómsveitin ’82“, og verða veitt
verðlaun auk þess sem hljómsveit-
inni gefst kostur á að leika inn á
tveggja laga plötu. Þær hljóm-
sveitir sem hafa áhuga á að taka
þátt í keppninni geta látið skrá sig
hjá UIA eða Stuðmönnum, en
frestur til að láta skrá sig rennur
út hinn 28. júlí nk.