Morgunblaðið - 21.08.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. ÁGÚST 1982
FrambjóAendur til EDS sitja fyrir svörum. Talin fri vinstri: Daniel Bischof, Sviss, Cecilia Stegö, Svíþjóð, Enrique Gonzales, Spáni, Stephen Morrison,
Englandi, Eros Antoniades, Kýpur, Atli G. Eyjólfsson, Vöku, Johan Colsman, V-Þýskalandi, og Stefane Colsenet, Frakklandi. Sex náðu kosningu, fulltrúar
Sviþjóðar og Kýpur náðu ekki kjöri.
Evrópusamtök lýð-
ræðissinnaðra stúd-
enta þinga í Reykjavík
EDS, EUROPEAN Democratic Students, eða Samtök lýðræð-
issinnaðra stúdenta á íslensku, halda árlegan aðalfund sinn
og ráðstefnu um fjölmiðlun samhliða honum hér á landi
þessa dagana í Lögbergi, húsi Lagadeildar Háskólans. Full-
gild aðildarfélög frá 14 löndum taka þátt í fundinum, sem
hófst síðastliðinn mánudag, 16. ágúst, og stendur til föstu-
dagsins, 20. ágúst, en auk þess eru þátttakendur á fundinum
með svonefnda aukaaðild, frá Bandaríkjunum, Ástralíu og
Kanada. I»að eru um 50 fulltrúar sem hér eru staddir vegna
fundarins, en á honum verður kosin ný stjórn samtakanna,
forseti og sex varaforsetar.
„EDS var stofnað 1961 og þá
sem samtök kristilegra og íhalds-
samra stúdenta, ICCS (Internat-
ional Union of Christian, Demo-
cratic and Conservative Students.
Árið 1975 var nafni samtakanna
breytt í Samtök lýðræðissinnaðra
stúdenta, EDS, í þeim tiigangi að
ná til fleiri pólitískra, lýðræðis-
legra stúdentafélaga og sameina
krafta þeirra í baráttu fyrir
frjálsu, lýðræðislegu og andsósíal-
isku þjóðféiagi. Aðalmarkmið
EDS er að efla samvinnu aðiidar-
félaga og styrkja þannig hver ann-
an í baráttu fyrir sameiginlegum
hugsjónum. EDS hefur verið í ör-
um vexti allt frá stofnun, bæði
pólitískt og landfræðilega, og er
nú ein sterkasta andsósíalíska
ungliðahreyfing í Evrópu og má
segja að EDS nái nú alit frá Möitu
til Islands," segir meðal annars í
fréttatilkynningu frá Vöku, félagi
lýðræðissinnaðra stúdenta, en það
stendur fyrir aðalfundinum hér á
landi og sér um skipulagningu
hans.
Að sögn Sigurbjörns Magnús-
sonar, formanns Vöku, hefur tek-
ist vel til um aðalfundinn og ráð-
stefnuna. Erlendu gestirnir komu
til landsins á mánudaginn var. Á
þriðjudeginum flutti Þórólfur
Þórlindsson prófessor í félagsvís-
indadeild fyrirlestur um íslensk
stjórnmál og svaraði fyrirspurn-
um. Þá töluðu Bogi Ágústsson
fréttamaður og Ólafur Hauksson
ritstjóri um islenska ríkisútvarp-
ið. Eftir hádegi sama dag hélt
Knud Olav Nesse fyrirlestur um
útvarp í Noregi, en þar hefur ný-
verið verið slakað á hömlum á út-
varpsrekstri og ungir íhaldsmenn
í Þrándheimi reka þar útvarps-
stöð. Þess má geta að Knud Olav
Nesse var í gær kjörinn formaður
Helga Krumbeck
EDS. Á miðvikudaginn voru
fengnir ritstjórar þriggja ís-
lenskra dagblaða til að hafa fram-
sögu um íslenska blaðaheiminn.
Voru það þeir Ellert B. Schram,
Jón Baldvin Hannibalsson og
Styrmir Gunnarsson. Urðu fjörug-
ar umræður. Seinna um daginn
var farið með erlendu gestina um
Þingvöll og upp í Hrauneyjafoss.
Leiðsögumaður í ferðinni var Sig-
urður Líndal prófessor. Á fimmtu-
daginn hófst aðalfundurinn og
hefur verið fundað stíft síðan að
sögn Sigurbjörns, en fundinum
átti að ljúka seinnipart gærdags-
ins. „Þetta hafa verið venjuleg að-
alfundarstörf. Rædd hefur verið
skýrsla stjórnar, ákveðið hvar og
um hvað næstu ráðstefnur á okkar
Per Heister
(Ljótfmynd Mbl. Krimján Eium.)
vegum verða og svo framvegis. Þá
hafa pólitísk mál borið á góma.
Við höfum rætt um ástandið í
Póllandi, meðal annars í sambandi
við pólsku stúdentasamtökin, sem
eru í EDS, en gátu ekki sent full-
trúa á aðalfundinn núna, vegna
ástandsins þar. Við höfum rætt
tengslin við Austurblokkina og
hvernig hægt er að ná sambandi
við frjálslynd öfl þar og ýmislegt
fleira. Margir Vökumenn hafa sótt
fundinn og ráðstefnuna. Erlendu
gestirnir hafa verið mjög ánægðir
með móttökurnar og ég vona að
við höfum styrkt Vöku með þessu
og önnur félög í baráttunni fyrir
sameiginlegum markmiðum,"
sagði Sigurbjörn Magnússon að
lokum.
EDS, breiður vett-
vangur fyrir lýðræðis-
sinnaða stúdenta
Við tókum tali fráfarandi for-
mann EDS, Per Heister frá Sví-
þjóð, og spurðum hann um skipu-
lagningu samtakanna og uppbygg-
ingu.
„Þessi félagsskapur, Samtök
lýðræðissinnaðra stúdenta í
Vestur-Evrópu, er ekki einlitur fé-
lagsskapur, heldur breiður vett-
vangur fyrir lýðræðislega sinnaða
stúdenta. Enda eru stúdentafélög-
in í samtökunum í mismunandi
nánum tengslum við ólíka stjórn-
málaflokka í löndum sínum, sem
allir eiga það þó sameiginlegt að
vera lýðræðislega sinnaðir og and-
stæðir alræðiskerfum. Til dæmis
má nefna að stúdentafélögin í
Sviss, Hollandi og Belgíu eru eink-
um í tengslum við frjálslynda
flokka, í Noregi og Svíþjóð við
íhaldssama flokka og við kristi-
lega flokka, á Spáni, í Portúgal og
á Möltu. I Frakklandi eru þeir
einnig tengdir frjálslyndum, en
þar er allt flokkakerfið dálítið sér
á báti. Svo eru aftur önnur stúd-
entasamtök, sem eiga það fyrst og
fremst sameiginlegt með okkur að
vera andsósíalísk. Það á til dæmis
við um þau grísku. Svo er auðvitað
mismunandi, í hve nánum tengsl-
um stúdentafélögin eru við flokk-
ana. Þetta á við um þau samtök
sem eru fullgildir meðlimir sam-
takanna. Svo höfum við svonefnda
aukameðlimi (associated memb-
ers). Þannig eru bæði stúdentafé-
lög demókrata og repúblikana í
Bandaríkjunum aukameðlimir.
Sama gildir um Framsækna
íhaldssama æsku (Progressive
Conservative Youth) í Kanada
og Australian Federation of Con-
servative Students í Ástralíu. Það
má nefna að pólsk stúdentasam-
tök gerðust aðili að samtökunum
síðastliðið ár, en þetta er ólögleg
hreyfing í Póllandi. Við vitum að
sumir af meðlimum þeirra hafa
verið handteknir á undanförnum
mánuðum, enda unnu mörg þeirra
og vinna með Samstöðu (Solidarn-
osc), en allar aðstæður þarna eru
náttúrulega mjög sérstakar. Full-
trúar frá þeim hafa ekki getað
tekið þátt í þinginu núna, vegna
þess að þeir hafa ekki fengið vega-
bréf sín afhent.
Stjórn samtakanna er skipuð
forseta og sex varaforsetum. Nú-
verandi stjórn er þannig skipuð að
forsetinn, þ.e.a.s. ég, er frá Sví-
þjóð, en varaforsetarnir frá Nor-
egi, Stóra-Bretlandi, Þýskalandi,
Frakklandi, Hollandi og Portúgal.
Samtökin héldu upp á 20 ára af-
mæli sitt síðastliðið ár, en þau eru
stofnuð 1961 og hafa starfað undir
mismunandi nöfnum síðan. Nú
ákváðum við að hafa þennan fund
hér á íslandi, meðal annars vegna
þess að mikill kraftur hefur verið í
Vöku undanfarið og einnig vegna
Áratuga stefiiu-
leysi landbúnaðar
— eftir Elías H.
Sveinsson, land-
búnaðarhagfrœðing
Það væri eðlilegt, að það fengj-
ust skýr svör við því, hver séu
helstu markmið til viðmiðunar við
stjórn íslensks landbúnaðar.
Landbúnaður er mikilvægur hluti
efnahagslífsins og þar er að finna
dæmi þess, hvernig stjórnmála-
menn vinna að sínu hlutverki í
þjóðfélaginu. Reyndar má greina í
ræðum forráðmanna nokkur
stefnumið birt við hátíðleg tæki-
færi en minna fer fyrir því að
þeim stjórntækjum sé beitt sem
ætlað er að ná markmiðunum.
Mikilvægustu stefnumið í tiltek-
inni atvinnugrein hljóta að fjalla
um hvert sé æskilegt framleiðslu-
magn þeirrar greinar, og jafn-
framt um leið þá hluta fram-
leiðsluþátta þjóðarinnar, sem var-
ið er til hennar. Innlendir fram-
leiðslumöguleikar landbúnaðar í
einangrun eða styrjöld til trygg-
ingar matvælaframleiðslu sýnist
mér hljóti að vera eitt aðal lapg-
tíma markmið og réði þá fram-
leiðslumagni. Það gætir ósam-
ræmis í því, að á þeim tímum sem
erlent herlið situr í landinu vegna
óöryggis í heiminum, er ekki
skipulega hugsað um matvælaör-
yggi þjóðarinnar. Það er ástæða
til að hvetja stjórnmálamenn til
að íhuga matvælaöryggið nánar
og t.d. tilgreina, vegan styrjalda
eða annarrar einangrunar það
hættuástand, sem þeir vilja að
þjóðin geti mætt, svo og gæði
þeirrar fæðu, sem tiltæk skal vera.
Islendingar gætu sennilega staðið
tiltölulega vel að vígi við að
tryggja matvælaframboðið í ein-
angrun vegna mikils sjávarútvegs,
sem vafalaust yrði aðaluppistaðan
í skipulögðu kerfi til öflunar mat-
væla í styrjöld. Þar að auki gætu
birgðir matvæla, sérlega korn-
vöru, og innlend landbúnaðar-
framleiðsla aukið þetta öryggi.
Hlutdeild hinna ýmsu þátta við
uppbyggingu þessa öryggiskerfis
verður að nokkru að stjórnast út
frá því að halda kostnaðinum sem
lægstum. Hlutdeild landbúnaðar í
þessu kerfi er þar af leiðandi óvís,
en styrkleiki landbúnaðar liggur í
því að geta aukið fjölda fæðuteg-
unda og að geta aðlagað fram-
leiðsluna eftir aðstæðum langrar
einangrunar. Framleiðslugeta
landbúnaðar er þá mjög háð
birgðum hráefna t.d. áburðar, fóð-
urbætis, olíu ofl., en nær engar
birgðir eru til í dag. Framleiðslu-
geta landbúnaðar við aðstæður
einangrunar stendur þar af leið-
andi ekki í beinu hlutfalli við
framleiðsluna á friðartímum.
Annað höfðumarkmið við
ákvörðun heppilegrar hlutdeildar
landbúnaðar er venjulegt arðsem-
issjónarmið þar sem veita þarf
framleiðsluþáttum þjóðarinnar til
þeirrar framleiðslu sem gefur sem
mestan hagnað. Hvað viðkemur
landbúnaði hefur fyrir löngu verið
horfið frá frjálsri samkeppni í
viðskiptamálum, og þarf því að
meta verðgildi framleiðslunnar
með sérstökum þjóðhagfræði-
legum útreikningum. Við útreikn-
ingana sýnist mér eðlilegt að meta
verðgildi framleiðslunnar eftir
þremur mismunandi mörkuðum,
útflutningsmarkaði, samkeppn-
ismarkaði fyrir innflutning og
hreinum innanlandsmarkaöi og
bera síðan saman verðgildin við
framleiðslukostnað. Flestum er
kunnugt um það, að útflutningur
landbúnaðrvara er ótrúlega
óhagstæður. Það er líka flestum
ljóst að íslenskur landbúnaður
ætti erfitt uppdráttar í samkeppni
við innflutning á flestum kjötvör-
um og mjólkurafurðum. Út frá
hreinu arðsemissjónarmiði væri
því eðlilegt að takmarka mjög inn-
lenda landbúnaðarframleiðslu og
flytja inn stóran hluta afurðanna,
til þess að tryggja neytendum
ódýrari matvæli.
Önnur markmið við ákvörðun á
æskilegu framleiðslumagni eru
t.d. ýmis byggðasjónarmið. Flest
þessara sjónarmiða eru þó illa
grundvölluð og sýnist mér ólíklegt
að þau séu marktæk í þessum til-
gangi.
Ymissa atriða er að gæta þegar
aðlaga þarf raunverulega stærð
atvinnugreinar til æskilegrar
framtíðarstærðar. Gæta þarf
áhrifa á t.d. atvinnuástand, gjald-
eyrisforða, verðbólgu, tekjuöflun
og tækniþróun.
Aðallega hefur verið rætt um
stefnu landbúnaðar út frá arðsem-
issjónarmiðinu og margur haldið
því fram að landbúnaður leggi
ekki nægilega til þjóðartekna. Er
mér hugljúfast að skírskota til
greinar minnar í Morgunblaðinu
frá 1968. Þar er því haldið fram,
að um 1.000 bændur, sem fram-
leiddu fyrir erlendan markað
leggðu ekkert til þjóðarteknanna.
Lengst af hafa neytendur og
skattgreiðendur þurft að gjalda
fyrir þessa offramleiðslu. Á síðari
árum hafa þó bændur sjálfir þurft
að greiða hallann af útflutningn-
um og hefur vandamálið þá verið
almennt talið stærra. Orsakir
þessa offramleiðsluvandamáls eru