Morgunblaðið - 21.08.1982, Blaðsíða 30

Af hægfara
vegfarendum
Með hægfara vegfarendum er
hér fyrst og fremst átt við börn,
sjúka, hreyfihamlaða og aldraða.
Hægfara vegfarandi
með rétt til
heilbrigðs lífs
Öll höfum við verið börn og
óttast hraðann og hávaðann í
umferðinni, sem okkur finnst
vera um megn.
Flest okkar eiga eftir að fá
þessa sömu tilfinningu á ævi-
kvöldi okkar, þegar stökkið upp
á gangstéttina breytist í erfiðis-
munabrölt.
Sum okkar eiga eftir að lenda
í vandræðum vegna sjúkdóma
eða slysa, sem verða til að æsku-
þróttur okkar hnignar eða hverf-
ur fyrr en eðlilegt getur talist.
En öll eigum við sama rétt og
Frá Umferöarráði
aðrir til að lifa sem eðlilegustu
lífi, hvort sem við erum fullfrísk
líkamlega eða ekki.
Hluti af þessu eðlilega lífi er
að reiknað sé með hægfara fólki
á daglegri umferð allsstaðar. Að
umferðin og skipulag hennar
geri ráð fyrir að hægfara vegfar-
endur eigi auðvelt með að kom-
ast leiðar sinnar. Hægfara veg-
farendur eiga meiri kröfu á því
en aðrir að samferðamenn
þeirra reikni með þeim og taki
tillit til þeirra. Þeir eru veikasti
hlekkur umferðarinnar hvað
hraðann snertir. Og engin keðja
er sterkari en veikasti hlekkur-
inn. Því þarf alltaf að gera ráð
fyrir veikasta hlekknum vilji
maður halda upp á keðjuna.
Það er hægfara vegfarendum
sameiginlegt, að þeir eru, því
miður, að meira eða minna leyti
óvirkir í atvinnulífinu. En flestir
koma þeir til með að taka þátt í
því, eða hafa þegar lagt sinn
skerf af mörkum og rúmlega
það. Það er því óverjandi á allan
hátt að ekki sé meira gert til að
auðvelda þeim tilveruna en raun
ber vitni.
Okeypis möguleikar
til úrbóta
Við vegfarendur færum ekki
fjöll, en það er margt sem við
getum gert til að auðvelda hin-
um hægfara vegfarendum tilver-
una og framlengja möguleika
þeirra á heilbrigðu lífi.
Það fyrsta er að gera okkur
Ijóst að við eigum öll, eða flest,
eftir að verða hægfara vegfar-
endur á ný í umferðinni. Út frá
þeirri staðreynd, og með því að
fallast á hana, ætti okkur að
veitast auðveldara að skilja að-
stöðu hægfara vegfarenda eins
og hún er nú. Með því ætti einnig
að koma löngunin og getan til að
breyta til batnaðar.
Margt af því sem við getum
gert til að auðvelda þessu fólki
greiðari yfirferð er einfaldlega
að fara betur eftir þeim umferð-
arreglum sem i gildi eru.
Tökum dæmi: Að leggja bíln-
um hálfum upp á gangstétt virð-
ist vera ósiður sem a.m.k. margir
Reykvíkingar virðast álita
sjálfsagðan. Fullfrísku fólki er
það kannski hægðarleikur að
vinda aðeins upp á skrokkinn og
smjúga fram hjá þessari hindr-
un eins og ekkert sé. En hefur þú
hugleitt hvaða erfiðleikum þetta
veldur öldruðu fólki sem kannski
styðst við staf eða hækju? Svo að
ekki séu nefndir þeir sem eru
fatlaðir að einhverju leyti, í
hjólastól eða blindir?
(Fyrri hluti)
Hefurðu hugsað út í hversu
slæmt fordæmi þetta er, börnum
þínum og annarra?
Sé einhverju ábótavant í bíla-
stæðismálum höfuðborgarinnar,
þá liggur leiðin til úrbóta varla í
gegnum lögbrot, heldur skipu-
lögð mótmæli sem fylgt er eftir
uns úrbótum er náð.
Annað dæmið er um það þegar
þessir hægfara vegfarendur eru
á leið yfir götu á merktum
gangbrautum eða götuljósum.
Sá sem leggur af stað yfir götu
á grænu ljósi á heimtingu á að fá
að Ijúka þeirri yfirferð í friði. Án
þess að óþolinmóðir bílstjórar
þeyti horn sín og láti bíla sína
renna inn á gangbrautina til að
reka á eftir hinum hægfara veg-
faranda.
Þó það sýnist ef til vill ekki
svo, þá flýtir þetta fólk sér eins
mikið og því er unnt við tækifæri
sem þessi.
Bílstjórar, sem sýna óþolin-
mæði gagnvart hinum hægfara
vegfarendum við tækifæri sem
þessi, eiga eitthvert annað nafn
skilið en viti bornir menn.
Gangandi vegfarendur í fullu
fjöri, sem eiga samleið með
hægfara vegfaranda í tilvikum
sem þessum, ættu að gera sér
það að reglu að slá borg kringum
hann svo hann fari ekki síðastur
af götunni.
Kurteisi er sjálfsagð-
ur hlutur, ekki feimn-
isleg undantekning
Að bjóða hinum hægfara veg-
farendum aðstoð sína við tæki-
færi þar sem hennar er þörf, er
sjálfsögð kurteisisskylda og ekk-
ert feimnismál. Tillitssemi gagn-
vart þeim sem minna mega sín
leiðir til betri umferðarmenn-
ingar yfir heiidina. Skirrumst
ekki við að láta okkar skerf af
hendi rakna.
*
Hvað með Iþróttakennara-
skólann á Laugarvatni?
eftir Ásdísi
Erlingsdóttur
Árni Guðmundsson skólastjóri
íþróttakennaraskólans á Laugar-
vatni hefur verið skólastjóri skól-
ans í tugi ára og ég álít það rétt-
lætanlega gjörð af hálfu yfirvalda
að færa Árna til í embætti innan
menntamálaráðuneytisins. Sú
ráðstöfun yrði til þess að hressa
upp á stjórnun og kennslukerfi
skólans og einnig ætti sú gjörð að
vera kærkomin og lítill vandi fyrir
yfirvald menntamála, sem hefur
sýnt Árna slíkt traust í áraraðir.
Að því er ég best veit var
Iþróttakennaraskólinn á Laugar-
vatni stofnaður til að gróðursetja
og hlúa að almenningsíþróttum
landsmanna, skóla- og heilsurækt-
aríþróttum. Það kennsluefni var
markmið og grundvallarsjónarmið
með stofnun skólans en síðan
byggt ofan á almenna íþróttasvið-
ið með keppnisþjálfun bæði bók-
lega og verklega. Sérhver kennslu-
grein í keppnisþjálfun þarf að lið-
ast í mörg stig og kennaraefni
skyldug að taka 1. stig til að fá
nasasjón af keppnisþjálfun, síðan
frjálst val og opna leiðir með ýms-
um ráðum. Þegar Árni tók við
skóiastjórastöðunni af Birni
heitnum Jakobssyni stofnanda
skólans var það alveg lokað fyrir
mér að Árni gæti ekki spyrnt við
fæti ef á þyrfti að halda.
Mér ieiðist að þurfa að viður-
kenna að frá mímim bæjardyrum
séð hefur Árna vantað alla víðsýni
og myndugleik í starfi og það hefir
andað frá skólanum smásmugu-
háttur og íhaldssemi. „Allt eitt-
hvað svo pukurslegt." En í sjálfu
sér er það afrek af Árna hálfu að
hafa getað siglt í gegnum starfs-
árin án þess að svo mikið sem skúr
eða skemma hafi verið byggð und-
ir íþróttaáhöld. Allt nær er við
það sama og þegar Björn heitinn
Jakobsson stofnandi skólans yfir-
gaf staðinn.
Sundfræðslan
Bringusundið er best til þess
fallið að bjarga eigin Iífi. Bringu-
sunds fótatökin, krepptur ökkli
eru notuð í skólabaksundi, björg-
un með jafningja og kafsundi,
einnig til að troða marvaða, halda
sér á floti. Á þessum kennslu-
greinum byggjast samræmdu
sundprófin en ekki á skriðsundi,
bakskriðsundi og flugsundi, en þó
ber að hafa ákvæði í sundreglu-
gjörðinni að sundkennarar skuli
kenna þær þó að þær séu ekki fall-
greinar sundskyldunnar. Aftur á
móti er nauðsynlegt að hafa opnar
leiðir til að gera sundfræðsluna
áhugaverða og skemmtilega í
frjálsu framtaki nemenda t.d. með
útgáfu tímatöku-korta með blönd-
uðum sundaðferðum og einnig án
tímatöku, björgunarsundkort,
skólaboðsundi, merkjaverðlaunum
o.fl. Það þarf að fá viðurkenningu
á því að skóla- og heilsuræktar-
sund og keppnisþjálfun sé ekki
sama kennslugreinin og þurfi að-
greiningu í meðferð, bæði bóklega
og verklega. Skólasund er kennt
m.a. til að bjarga, ef Guð lofar,
eigin lífi og annarra og hress-
ingar- og heilsuræktarsund er í
átaki synt að eigin geðþótta, en
kcppnisþjálfun er stíluð öll upp á
að ná sem mestum hraða. Sam-
anber þegar heimsfrægur sund-
maður var spurður: Hvaða sund-
tök notar þú og hvernig ferðu að
því að synda svona hratt? Þá svar-
Ásdís Erlingsdóttir
aði hann: Ég veit það ekki en
spurðu þjálfara minn að því.
Vegna óánægju minnar heim-
sótti ég nokkra skólastjóra á
vinnustað og þeir trúðu varla sfn-
um eigin augum að einkunnagjöf í
skólasundi væri gefin samkvæmt
ákveðnum tímatökuskala, en ekki
farið eftir sundlagi og styrkleika
sundsins. En styrkleiki skóla-
sundsins er ekki byggður á hrað-
tækni, spenningi, heldur m.a. á
andlegu jafnvægi sundiðkenda.
fræðslunnar. Sundreglugjörðin
inniheldur m.a. samræmdu prófin
pg á að semja samkv. 13. grein
íþróttalaga en henni samkv. skal
leggja höfuðáherslu á markmið
fræðslunnar sem ég hefi áður bent
á. Þess vegna gat ég ekki skilið
hvernig fyrrv. háttv. menntamála-
ráðherra samþykkti nýju sund-
reglugjörðina (1979) en innihald
samræmdu prófanna er ekki sam-
ið samkv. 13. gr. íþróttalaga. En
að athuguðu máli hafa sundfræð-
ingar ráðherrans ekki staðið sig
betur. Á síðasta aðalfundi íþrótta-
kennarafélagsins bar ég fram þá
tillögu að háttv. menntamálaráð-
herra, Ingvar Gíslason, skipaði 5
manna nefnd til að endurskoða
sundreglugjörðina (1979) og nýju
sundskírteinin innkölluð og grænu
gömlu giltu meðan þar til endur-
skoðun lyki. Við umræðurnar stóð
upp kennari sem benti á að nýja
námskráin væri í endurskoðun og
því ekki tímabært að samþykkja
tillögu mina. En þarna sést hvað
menntun íþrftakennara er ábóta-
vant því að námskrá og reglugjörð
er óskylt mat að því leyti að reglu-
gjörð samþykkt af háttvirtum
menntamálaráðherra skal halda
og virða í öllum greinum en
námskrá ekki á þann hátt.
Námskráin er gjörð m.a. til að
auka víðsýni og breikka sjóndeild;
arhring kennarans í starfi. í
námsskránni er samanþjappaður
kjarni námsefnis, ýmsar teg. af
námsmati ásamt ábendingum og
leiðbeiningum, opna leiðir fyrir
kennarann til að hafa fjölbreytni í
starfi. En svonefndu víðsýnispróf-
!i <iU4 a