Morgunblaðið - 21.08.1982, Blaðsíða 28

— eftirSkúla
Magnússon,
ritstjóra
Sérstæð ritdeila hefur sett
mark sitt á hundadagana hér uppá
Fróni. Þar hafa átzt við annars-
vegar Einar Pálsson og hinsvegar
nokkrir af framvörðum Háskóla
íslands (hér eftir HÍ). Sagt er að
Einar þýði „Einherji" — sá sem
berst einn síns liðs — svo að nafn-
ið á etv. ekki illa við.
Ójafn hefur leikurinn verið.
Einna helzt minnt á fornsögur.
Egill átti einn við átta og hafði
sigur. Svo var og hér. Að einum
ógæfumanni undanskildum hafa
framverðir háskólans verið hinir
• prúðustu dándismenn sem virt
hafa leikreglurnar. En allir hafa
þeir HÍ-menn flúið kjarna þessa
máls sem til umræðu er og talað
út í hött, nánast eins og álfar úti á
þekju. I gríð og ergi hefir háskóla-
liðið skotið framhjá.
Ef einhverjum er farið að dapr-
ast minni í öllu því moldviðri sem
þyrlað hefur verið upp með fram-
hjáspörkum þeirra háskólamanna
þá má rifja upp hvernig víta-
spyrnukeppnin hófst: Einar Páls-
son (hér eftir EP) birti grein (sem
ætluð hafði verið útvarpi) í Morg-
unblaðinu þann 26. júní sl. Nefnd-
ist hún „Sómi Háskólans". Við-
fangsefni Einars í þessari grein —
og raunar í útvarpserindi þar á
undan var einkum siðferði HI
— eða skortur HI á siðferði — ára
eða áratuga þóf HI við að varna
því að nýjar hugmyndir væru
rökræddar við HI, svo og þögn há-
skólans sem Einar líkti við það
sem Bretar nefna Lie by Omission
— þagnarlygi. Hann spurði hvort
HÍ bæri enga ábyrgð á fræðilegum
og/eða vísindalegum efnum — og
rakti í útvarpserindi sínu orð
þeirra sjálfra um skyldur háskóla-
kennara og bar við sjálfar gjörð-
irnar. Varð „hálf ritgerð" háskóla-
kennara fræg í þessu sambandi og
brást forseti heimspekideildar
ókvæða við. Reyndi hann að um:
breyta siðferðislegum skyldum HÍ
í mál einstaklings sem sjálfur
óskaði ekki að ræða þau efni. Hið
kostulegasta við þetta mál er að
HI kaus að fela vanþekkingu sína
á rannsókn íslenzkrar fornmenn-
ingar með því að skýla sér bak við
fyrrverandi sóknarprest frá Eski-
firði, séra Kolbein Þorleifsson.
Verður erfitt um kynningu á hon-
um, og læt ég mér því nægja að
vitna í kynningu séra Kolbeins
(hér eftir KÞ) sjálfs á sjálfum sér
í grein Mbl. 10. júlí, „Hversu hátt
skal seilst“ og hafði að millifyrir-
sögn „Sérþekking séra Kolbeins".
Þegar ég las þessa dæmalausu
grein hugsaði ég með mér: þetta er
ekki svaravert, allra sízt getur EP
sjálfur tekið þátt í svona aurkasti.
Slíkur málflutningur er undir
„standard". Seinna hefi ég orðið
þess var að einhverjir háskóla-
menn hafa borið það fyrir sig að
EP hafi aldrei svarað ritgerð
nokkurri er KÞ birti í Sögu 1974.
Og jafnvel eftir skítkastsgrein
séra Kolbeins frá 10. júlí hefur
einn og einn maður spurt: Hví
svarar EP séra Kolbeini engu orði
t.d. í Mbl. 17. júlí „Af hálfri rit-
gerð hverfulleikans"? Svo spyrja
þeir menn vafalaust einir sem
ekki sáu greinina í Sögu, sem er í
fárra höndum. Vil ég beina því að
mönnum þeim sem vilja halda
andlegri vöku sinni að lesa áður-
nefndar tvær greinar KÞ sem
allra vendilegast. Menn verða að
horfast í augu við þá staðreynd að
á úthallandi tuttugustu öld hefur
maður á borð við séra KÞ ver-
ið fenginn til að flytja fyrirlestra-
flokk við HÍ, fengið styrki að auki
og beinan aðgang að pressunni.
Hvert hefur orðið okkar starf í sex
hundruð sumur?
Spakmælið „Þitt mál varðar
minnst þig sjálfan" kom mér strax
í hug er ég kynntist vörn háskól-
ans gegn fyrirspurnum EP. Séra
Kolbeinn hefir heiftarlega ritdeilu
við sjálfan sig — ritdeilu sem
varðar minnst persónur þeirra
sem í eldlínunni stóðu. Því að sá
sem hann reynir mest að skíta út
virðir hann að sjálfsögðu ekki
svars. En það er af þessum sökum
sem ég tel nokkra ástæðu til að
blanda mér í hnútukastið. Allt
aurkastið er nefnilega úr einni átt.
Hvað er það sem þetta mál
snýst í rauninni um?
Það varðar fyrst og fremst tján-
ingarfrelsið í landinu — og það
meira að segja við HÍ, þar sem
tjáningarfrelsið ætti að vera hæst
metið. Málið varðar akademisk
vinnubrögð og þann frumrétt sem
hver maður hefir að hann skuli
ávallt og ævinlega njóta sannmæl-
is. Málið snýst um það, hvort gert
hafi verið akademiskt samsæri
gegn sannleikanum og hvort HÍ
feli sig í raun að baki þagnarlygi.
Það bjargar engu um þetta þótt
ráðizt sé að persónu einstaklings.
Um séra Kolbein hljótum við að
tala af mátulegri virðingu. Ég vil
taka fram að ég þekki manninn
ekki — nema lítið eitt af orðspori.
Hann má gjarnan hafa sína per-
sónu og sinn orðstír í friði fyrir
mér. En hversu hár skal þröskuld-
ur vera til að ekki sé yfir stigið?
Það sem í fyrstu dró úr mér að
blanda mér í þessa ritdeilu var
þetta: maðurinn liggur of vel við
höggi, ég hefi vart nennu til svo
löðurmannlegra morgunverka að
varpa orðum á séra KÞ. Og þó er
málinu þannig háttað að ekki
verður undan skorizt. „Vísinda-
heiður" séra Kolbeins og siðferði
HÍ er um of samofið — og er báð-
um um að kenna. Vesalings mað-
urinn hefur lagt höfuð sitt á
höggstokkinn, og það af einskærri
fíflsku. En HI vitnaði beinlínis í
séra Kolbein sem „sérfræðing"
sinn og leiðbeinanda í „miðalda-
fræðum". Við skulum nú huga að
brjóstvörninni. Ættu aðeins þrír
punktar að nægja, og getum við
byrjað á upplýsingum Einars
Pálssonar í fyrstu greininni 26.
júní:
„Þegar ég hélt erindi í norrænu
fornsagnaþingi í Rvík 3. ágúst
1973, stóð síra Kolbeinn upp og
andmælti. Ég þekkti ekki síra
Kolbein þá, og botnaði nánast ekk-
ert í efnisatriðum máls hans.
Hugði ég, að örðugleikar síra
Kolbeins í notkun ensku kæmu í
veg fyrir, að hann gæti gert sig
skiljanlegan. Hitt var þó öllum
viðstöddum ljóst, að síra Kolbeinn
hallmælti verkum mínum kröft-
uglega, og var það gert fyrir full-
um sal áheyrenda, sem flestir voru
vísindamenn í germönskum fræð-
um.
í Mbl. 29. desember 1976 birtist
svo eins og skrattinn úr sauðar-
leggnum klausa frá síra Kolbeini.
Þar segir svo orðrétt:
„Það var fyrst eftir fyrirlestur
Einars í fornsagnaþinginu í Rvík
1973, að ég fékk áhuga á því að
kynna mér hin prentuðu rit Ein-
ars.“
Þarna lýsir síra Kolbeinn því
beinlínis yfir fyrir alþjóð, að hann
hafi ekki verið búinn að kynna sér
hin prentuðu rit mín — ekki einu
sinni haft áhuga á að kynna sér
þau — þegar hann stóð upp og
viðhafði um rannsóknir mínar hin
verstu orð frammi fyrir fullum sal
fræðimanna 3. ágúst 1973.“
í svargrein sinni í Mbl. 10. júli
sl. „Hversu hátt skal seilst" vék
séra KÞ ekki einu orði að þessum
upplýsingum Einars. Neyddist
hann til að samþykkja ummælin
með ÞÖGN, enda einskis annars
kostur. Þetta er til á prenti. Það er
möo. augljóst, að „miðaldafræð-
ingurinn" tók afstöðu til fræði-
legra rannsókna án þess að hafa
kynnt sér málið. Og þetta var ekki
bara einka-afstaða hans, heldur
lagði hann sig einnig í líma við að
spreða óhróðri um það, sem hann
að eigin sögn ekki þekkti, yfir
Hversu
skal seilst?“
\Eftir síra
\Kolbein Þorleifsson
, Laugardaginn 26 júni sííiastlið-
I inn var veist allharkalega að und-
I irrituðum I grein, sem Einar
1 Pálsaon BA fékk birU í Morgun-
I blaðinu. Grein þessi nefnist „Sðmi
I Háakólans", og mun vera útvarps-
I erindi, sem útvarpsráð hafði
I skðmmu áður hafnað til flutnings
I í útvarpi. Morgunblaðið „hafði
1 boðið Einari að birta svar sitt",
I eins og stendur orðrétt í inngangi
I greinarinnar. $var þetta við út-
I varpserindi foraeta heimapeki-
I deildar Háakóla íslands. dr.
1 Gunnars Karlssonar prófessors,
I er að nokkru leyti uppgjör Einars
I við grein, sem ég skrifaði fynr
1 átta árum Þetta er í fyrsta skipti,
I sem Einar ansar þessari grein
áðurnefndur íslendingur, Einar
Pálsson, telur hverja einustu til-
gátu sína sannaða, svo að ekki
verði á móti mœlt.
Handbók miðaldanna I Baals-
fraeðum var (samkviemt skoðun
Einars Pálssonar) Brennu-Njils
saga. A grundvelli þessarar sðgu
hefur F.inar Pálsson þrætt veröld-
ina I leit að ýmsum BaalsmusUr-
um, sem falla að efni Njálsaögu.
Slik musUri eru m.a. Magnósar
kirkja í Orkneyjum (sem var
fyrirmynd þeirra, sem siðar
komu). dómkirkjan i Milanó, Pét-
urskirkjan í Róm, og siðast en
ekki síst: Dómkirkjan í Flórens.
Allt þetta samþykkja fulltrúar
Páfastóls umsvifalaust, að því er
Einar segir. Það er aðeins eitt lítið
háskólakrili i norðanverðu Atl-
anUhafi, sem þybbast við að trúa
1— ' er Háskóli
„Delhimakeri**
Nokkur orð til skýringar fyrir
lesendur Morgunblaðsins: I hug-
vísindaritum er þesa krafist, að
vísindamaðurinn leggi á borð fyrir
fræðimenn öll rök fyrir þvi, að
þeir komust að niðurstöðu sinni.
- Niðurstaðan kemur þvi sem eðli-
P'--' legur ávöxtur röksemdafærslunn-
ar. Þar sem best er unnið, fá les-
endurnir einnig að kynnast rann-
sóknarsögu verkefnisins í fortið-
inni. Aðferðin, sem Einar noUr á
meira skylt við raunvístndi. Vís-
indamaðurinn býr til formúlu,
sem síðan er préfuð. FrœgasU
dæmið um notkun slíkrar vinnu-
aðferðar i hugvisindum, þar sem
hún misheppnaðist með öllu, var,
-þegar MarUinn Lúther negldi 95
tilgitur sínar á hurð hallarkirkj-
unnar í WitUnberg. Það endaðt
með ósköpum, eins og allir viU.
•* * ' ttift Einari til aA
leg villa, þegar Eliade og Camp-I
bell fylgja Coomaraswamy )l
blindni varðandi helgun lands ál
tslandi til forna, og það yar þea31l
reginfirra, sem ég réðist A í Sögul
1974.
Sérþekking síra Kolbeins
Hvaða sérþekkingu hafði „fyrr-
verandi sóknarprestur á Eskifirði, I
sira Kolbeinn Þorleifsson" til að |
kollvarpa kenningum virtra fræði-
manna, og til að Uka til umjöllun-
ar undarlega sérgrein Einars |
Pálssonar, sem hlotið hafði viður-
kenningu rann9Óknasto(nun
Páfastóls I miðaldafræðum.f “
Þessi maður hafði senr“„
frseðistúdent lagt sig eftir
kynnast fræðum Norðmannsi’
Sigmund Mowinckels, einkum þ.
sem hann fjallaði um konun-
hugsjón Isndanna fyrir b
Miðjaröarhafs. Frá 1971
hann stundað rannsóknir í i
usögu við Hafnarháskóla.
framt hafði hann heimsótt Ai.
safn reglulega til að auka þek»
ingu á íslenskri sögu. Sérgrerr |
mannsins við kirkjuBögustofnu
ina var grænlensk trúboðssaga
18. öld. Eitt af þvi sem hann þu
að fjalla um i rannsóknum sinum
var gullgerðarlist (alkemía) Hans
Egedes, postula Grænlands, og
gyðingleg dulspeki (kabbala)
bræðratrúboðans Christian L
Davids um paradísarsælu hins I
tvikynja Adams. Flestir fræði-1
menn, sem ég hafði aðgang að á I
bókum, tðldu þessa guðfræði
heyra endurreisnartímanum til.
En i ritverkum Einars Pilssonar l
laségi hinn bóginn, að kóngurin* I
og drottningin 1 heimspekidraurni
r? . r*.__„„ s UUA.
radauglýsingar — raðauglýsingar — raöauglýsingar
fundir — mannfagnaöir
Rafvirkjar Rafvélavirkjar
Félag íslenzkra rafvirkja
Félagsfundur
veröur haldinn mánudaginn 23. ágúst 1982,
kl. 20.30 í Félagsmiðstöð rafiðnaðarmanna,
Háaleitisbraut 68, R.
Fundarefni:
Nýir kjarasamningar.
Félagar fjölmennið.
Stjórn félags íslenzkra rafvirkja
Flugvirkjar
Félagsfundur verður haldinn fimmtudaginn
26. ágúst 1982 kl. 17.00.
Dagskrá:
1. Ráðning starfsmanns FVFÍ.
2. Viðhaldsdeild Flugleiöa.
3. Önnur mál.
Stjórnin
Múrpressa til sölu
5 og 1/2 hestafl, 630 lítrar, 3. fasa. Upplýs-
ingar í síma 92—8318 eftir kl. 19 á kvöldin.
Fundarboð
Aðalfundur Sjóefnavinnslunnar hf. verður
haldinn í Félagsheimilinu Festi, Grindavík,
laugardaginn 4. september og hefst kl.
14.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Aukning hlutafjár. Stjórnin.
EFÞAÐERFRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBL AÐINU
AIGLYSINGA
SIMINN ER:
22480