Morgunblaðið - 29.08.1982, Blaðsíða 12

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982
ur vaðið inn í vinnustofurnar
nema í fylgd með þeim bræðrum,
enda mikið um dýrmætt gler og
annað efni og þeir leggja áherzlu á
vinnufrið fyrir alla.
Gömlu glugg-
arnir fá kvef
Þegar gengið er um vinnustof-
urnar, og það leyfðu þeir bræður
gesti sínum frá Islandi óhindrað
að gera — finnur maður þann
metnað og þá vandvirkni sem
þarna er haldið við og byggist á
langri hefð . í dagblaði frá 1889 er
mynd frá verkstæðinu og frásögn
af listaverkinu. Sömu listiðnaðar-
mennirnir vinna þarna alla sína
starfsævi. Eftir stríðið voru geysi-
lega mikil verkefni í Þýzkalandi
við gerð steindra glugga í nýjar
kirkjur og gamlar, sem eyðilagzt
höfðu í stríðinu, og listaverk í aðr-
ar byggingar, ekki sízt í Ruhrhér-
aðinu og Rínardalnum, þar sem
allt var í rúst. „Nú er ekki eins
mikið að gera við gerð nýrra
steindra glugga hér um slóðir,"
Höfðu aðilar í Köln einmitt verið
að bera víurnar í hana, þegar
blaðamaðurinn var á ferð, en ætt-
ingjar á íslandi tregir til að ráð-
stafa henni þannig.
Þess má geta í leiðinni til gam-
ans, að í vinnustofunum kom
blaðamaðurinn auga á það sem
þeir á staðnum kalla „Gerðar-
prisma“ innan um glermosaikina.
En það eru þríhyrndir glerprism-
ar, sem Gerður Helgadóttir teikn-
aði og lét fyrst vinna vegna hinnar
þríhyrndu Ólafsvikurkirkju á ís-
landi, en eru nú í framleiðslu.
Miðstöð ungra og
aldinna listamanna
Einn þeirra listamanna, sem
mest og lengst hefur unnið í sam-
vinnu við listiðnaðarfólkið hjá dr.
Oidtmans, er hinn þekkti þýzki
listamaður Maria Katzgrau, sem
Islendingum er kunn þar sem hún
hefur unnið steinda glugga hér,
m.a. í kirkjur í Stóradal, Siglufirði
og Höfn og glugga fyrir einkaað-
ila, auk þess sem hún gaf ásamt
Hafa skapað
steindra
glugga
sögu
Gengið frí gleri til sendingar út í heim e.Lr. til íslands í húsagarðinum í Linnich.
segir Ludovicus, en þeim mun
meira í viðgerðum. „Þetta gengur í
bylgjum, síðustu uppgangstímar á
undan voru 1890—1910. Þá voru
uppgangsár í Þýzkalandi og það
fylgist vitanlega að. Fólk varð ríkt
í iðnbyltingunni og byggði kirkjur.
Afi hafði 100 menn og vinnustofur
í Brússel og Berlín, fyrir utan aðal
verkstæðin í Linnich. Nú eru þetta
orðnir gamlir gluggar, blýið farið
að láta sig. Viðgerða víða þörf á
slíkum gluggum eftir 70—100 ár.
En við vinnum líka steinda nýja
glugga fyrir önnur lönd, vorum
nýlega bæði með verk í Seattle og
Devon í Bandaríkjunum, í Tokyo
og Indónesíu svo eitthvað sé nefnt.
Annar vandi eru steindu glugg-
arnir frá miðöldum og öllu alvar-
legra þegar þeir fá kvef en nýir
gluggar. Nú vinnur mengunin líka
á þeim og við verðum stundum að
setja gler beggja megin við þá til
að bjarga þeim. Það er yfirleitt
ákaflega ánægjulegt að gera við
þessa gömlu glugga, vinna að
verki sem kollegarnir gerðu fyrir
100 árum eða nokkur hundruð ár-
um.“
Á seinustu fjórum áratugunum
hafa þeir Oidtmansbræður einnig
unnið að mosaikmyndum í verk-
stæði sínu. Og bronsskúlptúra
unnu listiðnaðarmenn þeirra í
fyrsta sinn, þegar íslenzka lista-
konan Gerður, sem unnið hafði
með þeim í 25 ár í Þýzkalandi og á
Islandi, féll frá og þeir tóku að sér
áður en hún dó að ljúka verkefn-
unum sem hún var með í gangi í
samráði við hana. Nú stendur
þarna i verkstæðum þeirra upp-
sett geysistór bronzmynd, sem átti
að fara í nýtt íbúðarhverfi í
Norður-Frakklandi, og býður þess
að einhver láti ljúka við það.
Starfsmenn á verkstæói Oidtmans setja saman steindan glugga.
þeim Buchulde og Gerði sinn hluta
í steindum gluggum frá
Oidtmansbræðrum til íslands til
ágóða fyrir Vestmanneyinga á
gosárunum. En hún hefur einnig
gefið vinnu sína við steinda glugga
í kirkjuna í Kulusuk á Grænlandi,
sem Öidtmansbræður unnu.
Katz, eins og vinirnir kalla hana
— enda merkir hún verk sín með
mynd af ketti — byrjaði að láta
vinna sín verk á verkstæði
Oidtmans laust eftir 1930. Þá ný-
komin frá námi hjá hinum þekkta
sem ég vil,“ sagði hún þegar
fréttamaður Mbl. heimsótti hana.
Hún var önnum kafin við að
vinna steinda glugga fyrir kirkjur
í Duisburg, St. Elisabetarkirkjuna
og stóran glugga í listiðnaðar-
miðstöðina í Achen og víðar, og að
auki að undirbúa gipsskúlptúra og
lágmyndir og olíumálverk á stóra
sýningu á þessu hausti. Hún hafði
komið til íslands 1966, þegar
kirkjugluggarnir hennar í Horna-
fjarðarkirkju voru gerðir. Lét
ferðina til íslands nægja sem
greiðslu. Hún kvaðst hefði viljað
vinna meira á íslandi. Hér væri
svo einstæð tær birta. Og hún
læra handverkið með því að fylgj-
ast með í vinnustofunum, til að
vera betur í stakk búnir til að
skapa listaverk í þvi efni, sem þar
er unnið.
í Achen hitti blaðamaður Mbl.
til dæmis unga þýzka listakonu,
Monicu Rútter, sem hafði fengið
þannig að vinna í verkstæðunum.
En hún hafði verið í fyrra á ís-
landi. Hafði m.a. mikinn áhuga á
slíkum verkum í Háteigskirkju.
Einnig hafa íslenzkar listakonur
kynnzt verki í verkstæðunum,
bæði Svava Björnsdóttir mynd-
höggvari, sem er í námi, og Halla
Einn af elstu starfsmönnum í Linnicb rinnur að gerð steindra glugga.
glerlistamanni Welding. Þegar
bræðurnir tóku að reisa við verk-
stæðið eftir stríð, var hún sú
fyrsta sem studdi þá. Hún er nú
um sjötugt, fræg og eftirsótt lista-
kona í Þýzkalandi og býr í húsi
sínu í stórum garði í Achen. „Með
því að hafa í nær fimm áratugi
unnið glerlistaverk í samvinnu við
vinnustofu Oidtmans, þá hefi ég
getað unnið að málverkum og
höggmyndum eins mikið og mig
lysti, án þess að hafa minnstu
áhyggjur af sölu. Getað gert allt
skipar að sjálfsögðu stórt hlutverk
í afmælissýningu Oidtmansverk-
stæðisins.
Afmælissýningin verður í ráð-
húsinu í Linnich og hefst 3.
desember. Þar verða geysistórir
steindir gluggar, sem nú er verið
að vinna í vinnustofunum, einnig
kopíur af eldri litagluggum, mos-
aikmyndir, og litlar myndir eftir
unga listamenn. En ungir lista-
menn, líka frá íslandi, hafa fengið
að dvelja hjá þeim bræðrum og
Haraldsdóttir í Keflavík, sem hef-
ur lagt fram tillögur í steinda
glugga í Njarðvíkurkirkju.
Þannig eru listavinnustofur dr.
Oidtmans meira en verkstæði, þær
eru jafnframt listamiðstöð og
mótsstaður ungra og aldinna
sjálfstæðra listamanna víðs vegar
að úr heiminum, vandaðra listiðn-
aðarmanna, arkitekta og fram-
kvæmdafólks, raunverulegt menn-
ingarsetur.
- E.Pá.
Iðnskólinn í Hafnarfirði iKVÍ Fimleikadeild
Nemendur er ætla aö stunda nám viö skólann á Ármanns
haustönninni komi í skólann sem hér segir: Miðvikudaginn 1. sept. Nemendur verkdeildar kl. Fimleikanámskeið fyrir drengi og stúlkur byrjar 1.
13.30. Nemendur í fornámi kl. 14. Nemendur í ööru sept. í íþróttahúsi félagsins viö Sigtún.
stigi og 3. áfanga kl. 14. Nemendur í tækniteiknun kl. Fimleikaæfingar byrja mánudag 13. sept.
15. Aöalþjálfari í vetur veröur Chen Shan Jin frá
Mánudaginn 6. sept. Nemendur meistaraskólans kl. Kína.
17. Innritun og upplýsingar í síma 78407 29., 30. og
Skólastjóri. 31. ágúst eftir kl. 20. Fimleikadeild Ármanns
AUCLÝSINCASTOFA
MYNDAMÖTA HF