Morgunblaðið - 10.09.1982, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1982
49
ekki aö segja upp, því þeir heföu
átf aö vera búnir aö því fyrir löngu.
Síöan hefur þetta veriö hátíöis-
dagur hjá mér. Ég hef farið aö
rusla í því sem ég hef skrifaö niöur
hjá mér um ævina, ég haf alltaf
skrifaö beinagrind af því helsta
sem fyrir mig hefur komið og hent
því ofan í kassa, því ég mátti aldrei
vera aö því aö ganga frá þessu.
Síöan hef ég alltaf veriö aö sortera
og bera út, ég hef veriö aö dunda
viö aö gefa eitthvað út af þessu,
hef líklega gefið út eina 12 bókar-
titla, en enn á ég mikið til af göml-
um sögnum og handritum, en þaö
verður eflaust bara sjálfdautt eftir
minn dag."
Viö víkjum nú talinu aftur aö
steinasöfnuninni. „Þegar ég byrj-
aöi á því aö safna steinum, haföi
ekki nokkur maöur tekiö upp
steina í þessu steinalandi fyrir
austan og borið þá inn í hús. Þaö
þótti því dálítiö undarlegt þegar ég
tók upp á þessu og margir hlógu
aö mér, en ég lét þaö ekkert á míg
fá. Ég fór síöan um firöina og eyddi
öllum mínum sumarfríum í þaö aö
safna steinum. Þetta var oft erfiö
vinna, maöur var kannski búinn að
geri þaö, fæ einn agnarlítinn í lóf-
ann, Svava brosir og segir „hann
hefur viljaö til þín þessi".
Viö horfum á þessa steina. i ein-
um bakka á borðinu eru náttúrlegir
sjávarsorfnir steinar og í hinum
þeir sem hafa fariö í gegnum slípi-
vélina hjá Halldóri. „Ég hef verið
aö dunda mér viö aö setja á suma
steinana festar og búiö til hringa úr
öörum, meira aö segja trúlofun-
arhringa," segir Halldór. „En ég er
bara svo lítill forretnigsmaöur aö
ég hef iítiö selt af þeim. Helst vlldi
ég bara taka upp gömlu regluna
um aö skipta á vörum, ég er ekkert
inni í peningamálum, og alls ekki
kominn inn í nýju krónurnar."
Viö sitjum góöa stund og viröum
fyrir okkur þá meistaralegu smíöi
sem steinarnir bera vott um.
„Sjáöu t.d. þennan geislastein,"
segir Halldór, „þaö myndi einhver
hafa veriö lofsunginn heföi hann
framleitt þessa örfínu og reglulegu
þræöi sem í honum eru."
Þarna má sjá ópala, jaspisa,
glerhalla, silfurberg, og fleiri
steinategundir sem viö kunnum
ekki skil á. „Ég þekki þetta ekki allt
sjálfur, hef enga menntun til þess,
ganga í um þrjá klukkutíma í fjöllin
þegar maöur fann steina sem
maöur vildi taka meö sór. Fyrstu
árin var ég ekki á bíl, svo maöur
notaðist viö hjólbörur og fékk far
meö traktorum og þess háttar.
Síðan setti ég steinana á skip, raö-
aöi þeim í kassa og flutti suöur.
Þaö safnaöist oft talsvert af fólki í
kring og menn spuröu mig hvaö ég
ætlaöi aö gera viö allt þetta grjót.
En upp frá þessu tóku menn upp á
því aö safna steinum sjálfir. „Þeir
tóku upp á því aö kalla hann
Steindór," bætir Svava viö kímin á
svipinn. „En þetta er allt annaö í
dag, viö hjónin vorum þarna á
feröinni fyrir um þaö bil hálfum
mánuöi og þá voru þeir búnir aö
setja upp steinaverksmiöju, viö
keyptum meira aö segja af þeim
þessa tvo steina sem eru hérna,"
og Halldór bendir á tvo verö-
merkta steina sem liggja innan um
alla hina á boröinu. „Annars fram-
leiða þeir þarna nafnspjöld á hurö-
ir og ýmsilegt annaö í þeim dúr.
Þessi verksmiöja heitir Álfasteinn
og þaö er ánægjulegt aö Borgfirö-
ingar hafa tekiö sig svona mikið á.
Annars er ég enginn maöur aö
veröa í þetta lengur, ég er t.d. al-
veg farinn í bakinu, viö fórum bara
í fjörurnar aö þessu sinni, og ég
skreiö á fjórum fótum t sandinum
og gróf í sandinn meö krumlunum.
Þetta var áreiöanlega síöasta ferö-
in sem ég fer í, ég hugsa aö ég hafi
ekki einu sinni heilsu í aö skríöa í
sandinum næsta sumar."
Svava kemur nú inn meö lér-
eftspoka fullan af steinum, „þetta
tíndum viö í sumar, þetta eru litlar
sjávarsorfnar steinvölur," hún nær
síöan í annan poka miklu minni,
meö litlum steinum í og biður mig
aö velja mér einn blindandi. Ég
þaö þarf stórvísindamenn til aö
greina allar þessar tegundir," segir
Halldór. Annars hef ég gefið alla
fallegustu steinana mína til Kópa-
vogsbæjar, þeir ætlaö aö byggja
eitthvert hús sem þeir eiga aö vera
í, ég heft heyrt aö þar eigi einnig
aö vera stærsta skeljasafn sem til
er á landinu. Eitthvaö veröur ef til
vill látiö í skólana til aö kenna
ungviöinu aö þekkja hinar ýmsu
steinategundir. Þessa steina sem
hér eru eftir skil ég ekki viö mig
fyrr en ég er allur. Annars get ég
sagt þér til gamans, aö bróöir
minn, Runólfur, kom einu sinni
fram á sambandsfundi sem hald-
inn var hjá Níalsinnum og ég not-
aöi tækifæriö og spuröi hann hvort
þaö væru fallegir steinar þar sem
hann væri. Hann sagöist ekki hafa
tekiö eftir því, hann var nú aldrei
neitt fyrir steina í lifanda lífi, en í
næsta skipti þegar hann kom í
gegn, sagöi hann aö þarna væru
gífurlega fallegir steinar, svo maö-
ur hefur til einhvers aö hlakka.
Þaö er annars alveg hræöilegt
hvernig útlendingar hafa fariö meö
alla þessa steina út úr landinu. Ég
hef nú dálítiö verið aö skrifa um
þetta í blööin, en ég held aö
bændurnir hafi ekki veriö nægilega
vakandi fyrir þessu, því þeir hafa
margir hverjir bara litiö á þessa
steina sem einskisvert grjót.
Sjáöu þennan," segir Halldór og
tekur upp einn ópal. „Þaö er fallegt
innan í honum þessum, stingdu
honum á þig."
„Þaö var Kjarval sem kenndi
mér fyrst aö meta steina," segir
Svava, hann var vanur aö taka upp
steina, rýna í þá og segja síöan:
„Sjáöu, þaö er ævintýri í honum
þessum."
í *
RISAROKK
í Höllinni /
Föstudag 10. sept. kl. 20—24
/
Baraflokkurinn
Ego
Grýlurnar
Þeyr
Þursaflokkurinn
VerÖ kr. 150-
Forsala aögöngumiöa í Fálkanum, Karnabæ og Stuöbúöinni.
Úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar
„Óskasteinninn heitir svo
aö hvers sem maöur óskar
sér, þegar maöur hefur
hann, fær maöur ósk sína
uppfyllta.
Ýmsum sögum fer einnig
af því hvenrig hann fáist:
1. Óskasteinn finnst viö
sjó aö hálfföllnu, þegar
tungl er nítján nátta og sól í
fullu suðri. Leita þú hans á
páskamorguninn, ber hann
undir tungurótum þér og
mæl til þess er þú vilt.
Steinn þessi er hvítgulur aö
lit og nokkuð Ijósleitur,
hann er mjög líkur baun.
2. Aöferö er það aö taka
hrafnsegg hiö fyrsta sem
hann verpir (en Purkeyjar-
Ólafur segir, aö eggiö skuli
taka tveim dögum áöur en
hrafninn ungi út án þess aö
hann viti af), sjóöa þaö í
vatni í leirmunnlaugum
samhvolfdum og láta þaö
svo aftur í sama hreiörið.
Síöan skal bíöa nærri
hreiðrinu, þangaö til hrafn-
inn hefur klakiö út hinum
eggjunum, en þegar aliir
ungarnir eru skriönir úr
þeim, veröur soöna eggiö
eitt eftir óútklakiö. Skal þá
taka þaö og brjóta á gat,
finnur maður i þvi flatan
stein og flekkóttan aö lit,
þaö er óskasteinninn. Þann
stein skal taka og bera á sér
í olnbogabót. „Óskaöu þér
svo hvers sem þú vilt, en þó
með varúö," segir Purk-
eyjar-Ólafur. „Geym hann í
nýju líni og ber hann ætíö á
þér," segja aðrir.
Enn eru fleiri frásagnir
um óskasteininn og eigi
hann aö vera eggjakerfi
óskabjarnarins, sem er
margfætt sækvikindi og er
stundum hálfur þriöji þuml-
ungur aö lengd, og angrar
hann helst hákarla. Þetta
eggjakerfi veröur hart eins
og steinn og svart á lit, þeg-
ar þaö þornar, og rák eöa
far eftir báöum flatvegum
steins þessa, líkt og klöpp-
uö væri rák fyrir fati á
vaösteinum fiskimanna.
Þvi er sagt, aö þessi litli
steinn úr óskabirninum sé
vaösteinn sankti Péturs, og
er sú saga til þess aö
óskabjörninn hafi upphaf-
lega verið einhver stærsti
hvalur í sjó og illur eftir þvi.
Einu sinni, þegar sankti
Pétur kom úr fiskiróöri, elti
hvalurinn bátinn hans og
vildi granda honum. Pétur
fleygöi þá vaðsteini sínum í
hvalinn og gjöröi hann um
leið aö þessu litla sækvik-
indi, svo aö þaö skyldi aldr-
ei oftar gjöra skipum mein.
Þennan stein úr óskabirnin-
um hafa menn boriö á sér
og ímyndaö sér, að hann
veröi þá slysum og óhöpp-
um.
Það hefur og veriö trú aö
ef maöur leggur lifandi
óskabjörn upp í loft undir
tungurætur sér, fái maöur
allt sem maður óskar sér, ef
þaö er gjört áöur en hann
festir sig viö tunguna. Enda
getur björninn ekki fest sig,
þegar búiö er aö óska. Trú
hefur veriö á því aö sá gæti
óskaö sér og fengiö hvaö
sem hann vildi sem heföi
stein þennan á tungu sér,
eða þó enn heldur óska-
björninn sjálfan lifandi, en
þaö mun vera blandaö mál-
um viö fyrri aöferöina, aö
leggja hann undir tunguræt-
urnar.
Óskasteinninn
í Tindastól
Einu sinni var stúlka á
gangi i Tindastól og fann
stein einn fallegan. Hún
hugsaöi sér þá af rælni, aö
hún vildi, aö hún væri komin
í þá bestu veislu sem haldin
væri í heiminum. Hún hvarf
þá allt í einu eitthvaö út í
veðriö og vissi eigi fyrri af
en hún stóð í dýrölegri höll
og haföi hún aldrei séö aöra
eins prýöi. Maöur kom þar
fram meö gullbikar í hendi
og rétti henni. Hún tók viö
bikarnum, en varö svo
skelfd af öllu því er fyrir
augun bar aö hún óskaöi
sér, aö hún stæöi á sama
staö og áöur í Tindastól og
þaö varð líka. Fleygöi hún
steininum og kvaö hann
skyldi ei oftar villa sig, en
hélt heim meö bikarinn.
Þessi bikar þótti mikil ger-
semi og var fariö meö hann
til prestsins, en hann kvaöst
eigi vita hvar til hann yröi
brúkaður. Var þá bikarinn
sendur konungi og gaf hann
stúlkunni fyrir bikarinn þrjár
jarðir í Skagafiröi."
MMMMMMI