Morgunblaðið - 27.10.1982, Blaðsíða 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. OKTÓBER 1982
Unnið að viðgerð á kútter Sigurfara. Gunnlaugur Haraldsson, safnvörður í Görðum, við stigann.
Ljósmynd II.Bj.
Söfnun vegna Sigurfara:
Viðgerð og varðveizla
kútters Sigurfara
er eitt sameiginlegra
verkefna þjóðarinnar
- segir Gunnlaugur Haraldsson, safnvördur í Görðum
Stýrishjólið (rattið) af Sigurfara. Trúlega hefur þetta stýrishjól verið sett á
hann eftir að hann var seldur til Færeyja 1920. Nokkru síðar var byggt á
hann stýrishús. Þetta stýri verður ekki sett á hann heldur hið upprunalega.
Ljósmynd H.Bj.
Ilm 1970 hóf hugsjónamaðurinn
sr. Jón M. Guðjónsson, sóknarprest-
ur á Akranesi, máls á því að fá
keyptan hingað til lands frá Færeyj-
um einhvern hinna gömlu íslensku
kúttera, sem seldir voru þangað fyrr
á öldinni. Yrði þaö sameiginlegt
verkefni þjóöarinnar að varðveita
slíkan kútter sem minjagrip og
minnisvarða um um eitt merki-
legasta timahil í atvinnu og útgerð-
arsögu landsins, — skútuöldina. í
ársbyrjun 1972 reifaði sr. Jón þessa
hugmynd við félagsmenn í Kiwan-
isklúhbnum Þyrli á Akranesi. Leiddi
það til þess, að klúbbfélagar gengust
fyrir kaupum á Sigurfara vorið 1974,
en þá hafði skipið legið ónotað í
höfninni í Klakksvík í 3 ár. Vélbát-
urinn Sæberg SU tók Sigurfara í tog
og dró hann til Neskaupstaöar. Það-
an tók varðskipið Ægir við og dró
Sigurfara til Akraness. Hinn 7. júlí
1974 lagóist Sigurfarinn að bryggju
á Akranesi, þar sem Örnólfur Þor-
leifsson forseti Kiwanisklúbbsins
Þyrils afhenti Byggðasafninu í Görð-
um Sigurfara til cignar við hátíðlega
athöfn og að viðstöddu fjölmenni.
Nokkrum dögum síðar var stað-
fest skipulagsskrá sérstaks sjóðs,
Sigurfarasjóðs, sem stofnaöur var i
því skyni að standa straum af kostn-
aði við endurbætur á Sigurfara. Var
þ<‘gar hafin söfnun í sjóðinn og létu
fjölmargir einstaklingar peninga af
hendi rakna.
Ilinn 30. sept. var Sigurfari tekinn
upp í slipp Þorgeirs & Ellerts á Akra-
nesi, þar sem tekin var úr honum
vél, stýrishús, beitningarskýli, möst-
ur o.fl. og skipið undirbúið til flutn-
ings upp að Görðum.
Hér var lítillega sagt frá því
hvernig kútter „Sigurfari" komst
að nýju í hendur íslendinga eftir
„útlegð" í Færeyjum. Tilefni þessa
kafla er það, að enn stendur yfir
viðgerð á Sigurfara við Byggða-
safnið í Görðum. Umsjónarmaður
verksins er Gunnlaugur Haralds-
son, safnvörður. A næstunni verð-
ur hafin fjársöfnun til styrktar
viðgerðinni og er stefnt að því að
henni verði lokið fyrir 100 ára af-
mæli kúttersins 1985. Vegna þessa
ræddi Morgunblaðið við Gunnlaug
og bað hann að rekja gang við-
gerðarinnar og segja stuttlega frá
sögu Sigurfara.
„I næsta mánuði mun Sigur-
farasjóður á Akranesi gangast
fyrir víðtækri fjársöfnun meðal
einstaklinga og fyrirtækja um
land allt til styrktar viðgerð á
kútter Sigurfara, sem varðveittur
er við Byggðasafnið i Görðum.
Bindur stjórn sjóðsins miklar von-
ir við þessa söfnun, sem verður
forsenda þess að unnt verði að
halda áfram viðgerð Sigurfara af
fullum þrótti. Hafa forsvarsmenn
Sigurfara sett sér það mark að
koma kútternum í upprunalegt
horf fyrir 100 ára afmæli hans
sumarið 1985,“ sagði Gunnlaugur.
„Kútter Sigurfari var smíðaður
í bænum Burton-on-Stather á
Englandi árið 1885 og gerður út
frá Hull næstu 12 árin. Hét skipið
þá „Bacchante". Árið 1897 var
kútterinn síðan keyptur til íslands
og gerður út á handfæraveiðar hér
við land næstu 23 árin, — fyrst frá
Hafnarfirði og Seltjarnarnesi, en
síðast frá Reykjavík. Á þessum ár-
um bar Sigurfari einkennisstafina
GK 17 og síðar RE 136. Skipið var
raunar fyrst í stað skírt „Guðrún
Blöndahl", en árið 1900 var því
gefið heitið „Sigurfari", en það
nafn höfðu opnir bátar á Seltjarn-
arnesi lengi borið. Kútter Sigur-
fari var síðast í eigu Duus-versl-
unarinnar í Reykjavík og seldur
þaðan til Færeyja árið 1920, líkt
og margir hinna íslensku kúttera
og seglskipa. Eigendur Sigurfara í
Klakksvík héldu skipinu út til
veiða allt til ársins 1970, og reynd-
ist það alla tíð hin mesta happa-
fleyta og var á sínum tíma meðal
aflahæstu þilskipa á Faxaflóa-
svæðinu.
Viðgerð á Sigurfara á sér einnig
nú þegar nokkra sögu, en eins og
kunnugt er var kútterinn keyptur
hingað til lands á Þjóðhátíðarár-
inu 1974. í þetta stórvirki var ráð-
ist í því skyni að forða frá glötún
minjum frá einhverju mesta og
merkilegasta framfaraskeiði í at-
vinnu- og úterðarsögu landsins, —
skútuöldinni. Fyrir þessu stóðu
hugsjónamaðurinn sr. Jón M.
Guðjónsson og félagar í Kiwan-
isklúbbnum Þyrli á Ákranesi. Var
Sigurfari tekinn á land og komið
fyrir til framtíðarvarðveislu við
Byggðasafnið í Görðum.
Eftir kostnaðarsama flutninga
hófst viðgerð á Sigurfara sumarið
1979 og hefur staðið siðan, eftir
því sem fjárreiður hafa leyft
hverju sinni. Stofnaður var sér-
stakur sjóður, — Sigurfarasjóður,
— til að annast söfnun fjár og
standa straum af kostnaði við að
koma Sigurfara í upprunalegt
horf. Fjölmargir einstaklingar
hafa lagt sjóðnum til styrki á und-
anförnum árum, og má í því sam-
bandi sérstaklega geta gamalla
sjómanna og skútukarla, sem eiga
minningar tengdar þessu skipi eða
öðrum kútterum frá fyrri hluta
aldarinnar. Þessi stuðningur ber
vott um einstaka ræktarsemi og
skilning á málefninu. í krónum
talið hefur þó mest munað um
framlög úr fjórum opinberum
sjóðum þ.e. Þjóðhátíðarsjóði,
Byggðasjóði, bæjarsjóði Akraness
og ríkissjóði. Samtals nema þessi
framlög í ár um 260 þús. kr. og
gerði sú tiltölulega góða fjár-
hagsstaða Sigurfarasjóðs í ár
kleift að ráða tvo fasta skipasmiði
að verkinu. Enda hefur nú í sumar
fyrst komið verulegur skriður á
viðgerðina og Sigurfari byrjaður
að taka á sig upphaflegt svipmót.
En viðgerð á Sigurfara er dýrt
og tímafrekt fyrirtæki. Þótt vel
hafi miðað að undanförnu er langt
að lokatakmarkinu, sem bundið er
við sumarið 1985. Fjárframlög
þessa árs eru nú til þurrðar geng-
in og fyrirsjáanlegt að gera verður
sérstakt átak í fjáröflun, ef takast
á að halda verkinu gangandi.
Þess vegna hefur stjórn Sigur-
farasjóðs ákveðið að efna til alls-
herjar söfnunar meðal einstakl-
inga og fyrirtækja um land allt í
næsta mánuði, í þeirri góðu trú að
landsmenn sýni þessu mikilsverða
menningarmáli stuðning. Með til-
komu gömlu kútteranna var lagð-
ur hornsteinn þeirrar atvinnu-
byltingar, sem ætíð síðan hefur
verið undirstaðan að því velferð-
arþjóðfélagi, sem íslensk þjóð býr
við í dag. Sú skylda hvílir á herð-
um okkar nútímamanna að leggja
rækt við sameiginlegan menning-
ararf. Viðgerð og varðveisla á
kútter Sigurfara, — eina íslenska
kútternum sem eftir er, — er eitt
slíkra sameiginlegra verkefna
þjóðarinnar," sagði Gunnlaugur
að lokum.
Á næstu vikum verða sendir út
gíróseðlar til fyrirtækja og ein-
staklinga víðs vegar um land.
Engin upphæð er færð á gíróseðil-
inn, en þess vænst að viðtakendur
bregðist vel við, minnugir þess að
margt smátt gerir eitt stórt.