Morgunblaðið - 27.10.1982, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. OKTÓBER 1982
Nýtt línusvæði
Sjávarútvegsráðuneytið hefur nú
gefið út reglugerð um línusvæði útaf
Melrakkasléttu. Samkvæmt reglu-
gerð þessari er fellt úr gildi línu-
svæðið sem markast af línum dregn-
um frá Hraunhafnartanga og Rifs-
tanga og náði út að 40 sjómílum frá
grunnlínu og í þess stað sett smærra
línusvæði, sem nær austar.
Samkvæmt reglugerð þessari
verða togveiðar nú bannaðar á
svæði, sem markast af línum milli
eftirgreindra punkta:
a. 66°59’6 N
b. 67°06’8 N
c. 67°00’4 N
d. 67°07’4 N
Breyting þessi
nóvember 1982.
15°53’5 V
15°50’5 V
15°37’5 V
15°34’0 V
tekur gildi 1.
Dagur Samein-
uðu þjóðanna
Morgunblaðinu hefur borizt eftir-
farandi frá Félagi Sameinuðu þjéð-
anna á íslandi i tilefni af degi Sam-
einuðu þjóðanna síðastliðinn sunnu-
dag:
„Þann 24. október 1945 gekk
sáttmáli Sameinuðu þjóðanna í
gildi. Þess dags er jafnan minnst
um allan heim. Tilgangurinn með
degi Sameinuðu þjóðanna er að
kynna þjóðum heims markmið og
starfsemi samtakanna og afla
stuðnings við þau verkefni, sem
Sameinuðu þjóðirnar fást við.
Markmiðin hafa verið óbreytt frá
upphafi. í sem stystu máli eru þau:
— Að varðveita alþjóðlegan
frið og öryggi.
— Að vinna að bættri sambúð
þjóða heims.
— Að koma á fót alþjóðlegu
samstarfi til þess að leysa alþjóð-
leg vandamál á sviði efnahags-
mála, félagsmála, menningar- og
mannúðarmála og skapa aukna
virðingu fyrir mannréttindum og
grundvallarfrelsi öllum til handa.
— Að vera samræmingarmið-
stöð þeirrar viðleitni þjóðanna að
ná þessum sameiginlegu mark-
miðum.
Rétt eins og gífurlegar breyt-
ingar hafa átt sér stað í heiminum
frá því að Sameinuðu þjóðirnar
voru stofnaðar, þá hafa og orðið
miklar breytingar á starfsemi
samtakanna á þessum 37 árum.
Stofnríkin voru 51 en eru nú 157.
Enn er það æðsta markmið sam-
takanna að tryggja frið í heimin-
um og býsna oft á liðnum árum
hefur starf Sameinuðu þjóðanna
leitt til þess að deiluaðilar settust
að samningaborði í stað þess að
grípa til vopna. Oft á tíðum virðist
mönnum, sem það starf sé til lítils
unnið og að samtökunum hafi mis-
tekist það ætlunarverk sitt „að
forða mannkyninu frá hörmung-
um styrjalda". Verður mönnum þá
starsýnna á það sem miður hefur
farið en það sem vel hefur tekist.
Hinn mikli árangur af starfi Sam-
einuðu þjóðanna hefur horfið
mönnum sjónum í reykmekki
þeirra styrjalda sem samtökunum
hefur ekki auðnast að koma í veg
fyrir.
íslendingum ætti að vera ljóst,
manna best, mikilvægi samtak-
anna. Á vettvangi Hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna höf-
um við tryggt okkur lagalegan
umráðarétt yfir auðlindunum í
kring um landið.
Sameinuðu þjóðirnar hafa fært
milljónum manna um víða veröld
von um betra líf, sérstofnanir
samtakanna á borð við Matvæla-
og landbúnaðarstofnunina FAO,
Alþjóðaheilbrigðisstofnunina,
WHO, Barnahjálpina og Flótta-
mannastofnunina, hafa unnið
sleitulaust og oft við erfið skilyrði
að því að gera vanþróuðum þjóð-
um kleift að tileinka sér nútíma-
tækni svo þær geti á komandi tím-
um búið við betri lífsskilyrði en í
dag og stofnanirnar hafa aðstoðað
hjálparþurfi eftir megni.
Sameinuðu þjóðirnar hafa einn-
ig starfað mikið að mannréttinda-
málum og stuðlað mjög að eflingu
virðingar fyrir rétti manna um
allan heim. Mannréttindayfirlýs-
ing Sameinuðu þjóðanna var sam-
þykkt 10. desember 1948 og er sú
yfirlýsing enn í fullu gildi og oft
til hennar vitnað.
Að framan voru raktir nokkrir
þættir í starfsemi hinna Samein-
uðu þjóða, en aðeins drepið á örfáa
þætti þess mikla starfs, sem sam-
tökin hafa unnið í þágu alls
mannkyns. Víst má heita, að þó að
fyllstu vonir sem bundnar voru við
samtökin í upphafi hafi ekki ræst
enn, þá er veröldin betri staður
fyrir fjölskyldu manna, en verið
hefði án Sameinuðu þjóðanna.“
Hótel Höfn fær
vínveitingaleyfi
HÓTEL Höfn í Siglufirði hefur nú
fengið vínveitingaleyfi. Hefur hótel-
ið leyfi til að selja matargestum létt
vín með mat og leyfi til að selja
hótelgestum bæði sterk og létt vín.
Að sögn Viðars Ottesen, hótel-
stjóra, var leyfið veitt síðastliðinn
föstudag og á laugardag var dans-
leikur og matur. Viðar sagði, að
mjög margir hefðu verið í mat hjá
sér og og hefði fólkið látið vel af
þeirri nýbreytni að njóta létts víns
með matnum. Hann myndi síðar
innrétta sérstakan bar í hótelinu
fyrir gesti og stefndi að því að því
yrði lokið fyrir næsta sumar. Ekki
væri til þess ætlazt að bæjarbúar
gætu notið þeirrar þjónustu, en
þeir gætu alltaf fengið iétt vín
með matnum.
Viðar sagðist vera búinn að bíða
lengi eftir því að ná þessum
áfanga og nú hefði það gengið eft-
ir að nauðsynlegar breytingar
höfðu verið gerðar á húsinu. Með
þessu gæti hótelið betur þjónað
viðskiptavinum sínum og gestum
og væri það mikil bragarbót.
Um einkarekst-
ur útvarps
eftir Björn
Matthíasson
Undanfarna mánuði hefur mik-
ið verið rætt um að taka upp út-
varpsstöðvar í einkaeigu og eins
sjónvarp. Hafa skoðanir orðið
skiptar um þetta málefni, sem og
eðlilegt er, þar sem ríkið hefur
haft einokun á öldum Ijósvakans í
meira en hálfa öld. Þótt við ís-
lendingar höfum alltaf talið okkur
málsvara frjálsrar tjáningar, er
einkennilegt, að við höfum aldrei
haft neitt við það a athuga, að rík-
ið hefur haft umráð og áhrif yfir
tveimur mikilvægustu fjölmiðlun-
um í landi okkar. Við höfum ein-
faldlega treyst á, að útvarpsráð og
starfsmenn hljóðvarps og sjón-
varps hafi verið starfi sinu vaxnir,
og að Ríkisútvarpið í formi hljóð-
varps og sjónvarps hafi sinnt
starfi sínu sem skyldi.
Grundvallarástæðan fyrir til-
komu útvarpseinokunar ríkisins
var sú, að ekki var talið fært að
stofna til einkaútvarpskerfis fyrir
alla landsmenn, þar sem það væri
of dýrt nema fyrir sterkustu
einkafyrirtæki, en þá yrði hættan
ávallt fyrir hendi, að slíkt fyrir-
tæki mundi nota öldur Ijósvakans
til að koma eigin skoðunum á
framfæri í krafti fjár síns. Ríkis-
útvarpinu var frá upphafi ætlað
að vera menningartæki í eigu
þjóðarinnar, en slík eign var ekki
talin samrýmanleg einkahags-
munum. Auk þess, voru útvarps-
stöðvar á Norðurlöndum og í öðr-
um nágrannalöndum nær undan-
tekningarlaust í eigi ríkis, og því
þótti sjálfsagt að herma það eftir
hér.
Þetta er i sjálfu sér merkilegur
hugsanagangur að því leyti að
engum virðist hafa dottið í hug að
beita honum gagnvart blöðum og
tímaritum, sem þá áttu ríkan þátt
í að móta skoðanir landsmanna.
Engum virðist hafa dottið í hug að
spyrja, af hverju væri svo hættu-
legt að hleypa einkarekstrinum
yfir í eitt fjölmiðlaformið, þ.e. öld-
ur ljósvakans, en láta honum al-
gjörlega eftir hið prentaða mál,
sem í þá daga, sem og enn, er
tvimælalaust áhrifameira.
Ég hygg, að þarna hafi kostnað-
ur skilið á milli. Vitað var þá, að
einkaaðilar gátu gefið út prentað
mál án tilhlutunar hins opinbera,
en hins vegar var vart talið fært,
að einkaaðilar gætu tekið að sér
fjölmiðlun á öldum ljósvakans.
Auk þess var þróun útvarps þá
óþekkt fyrirbrigði, sem ekki var
séð fyrir endann á.
En nú er liðin meir en hálf öld
síðan fyrstu útvarpslögin voru
sett, en í grundvallaratriðum eru
þau ennþá eins. Ríkið er enn eini
aðilinn, sem reka má útvarp og
sjónvarp.
I millitíðinni hefur fjölmiðla-
tækninni fleygt óðfluga fram.
Annars vegar er það svo, að ill-
mögulegt er að reka dagblöð hér á
landi án mikillar útbreiðslu, mik-
illa auglýsinga og öflugs banka-
bakhjarls. Hefur þetta orðið til
þess, að þau dagblöð, sem nú eru
gefin út, berjast öll meira og
minna í bökkum og er haldið uppi
áf stjórnmálalegum styrktaraðil-
um í meiri eða minni mæli. ÖIl
blaðaútgáfa er að verða dýrari og
dýrari, og má heita undarlegt, að
enn skuli koma út svo mörg dag-
blöð sem raun ber vitni. Þrátt
fyrir örtölvutækni við prentun
blaðanna, hefur útgáfukostnaður
þeirra hækkað svo, að enginn
grundvöllur mun vera fyrir núver-
andi blaðamergð.
Aftur á móti er málinu allt
öðruvísi varið, þegar litið er til út-
varps- og sjónvarpsreksturs.
Nýlega sýndi mér ungur út-
varpsáhugamaður senditæki, sem
hann hafði tengt við venjulegan
hljómtækjamagnara. Með því að
setja sendiloftnet upp á þak, gat
hann sent út í FM stereó í um
þriggja kílómetra radíus, og þurfti
engu að kosta til nema eigin
hljómtækjum svo og heimatilbú-
inni senditækjaviðbót. Senditækið
sjálft kostaði ekki nema nokkur
hundruð krónur, en gæðin voru
hins vegar ekki þau beztu. í heild
hygg ég þó, að hægt yrði að koma
upp lítilli útvarpsstöð fyrir and-
virði meðalíbúðar í dag, en það er
aðeins örlítill partur af því, sem
það mundi kosta að reka dagblað
eða tímarit með landsútbreiðslu.
Fjölmiðlun á öldum ljósvakans,
sem þannig var talin vera afar dýr
fyrir hálfri öld síðan, er nú í raun
orðin mjög ódýr og í reynd á færi
hvers sem er. Að fjármagna litla
staðbundna útvarpsstöð er á við
að eiga litla sjoppu, svo borið sé
saman við þjóðlegustu fyrirtækja-
tegundina okkar.
Við stöndum því frammi fyrir
þeim vanda, að það er illmögulegt
lengur að réttlæta einokun ríkis-
ins á öldum ljósvakans, og tími er
til kominn, að þeirri einokun verði
aflétt, því réttmæti hennar hefur
runnið sitt skeið. Því ber að fagna
nýútkomnu nefndaráliti, sem
mælir með, að ríkiseinokun verði
aflétt.
Hins vegar er það ekki vanda-
laust að koma á skipulegu formi
einkarekstrar útvarps. Uthluta
verður leyfum til rekstursins,
þannig að hver fái sína bylgju-
lengd og sé ekki fyrir öðrum. Ein-
hverjar reglur verður að setja um
tekjuöflun slíkra stöðva, því ekki
lifa þær á loftinu einu saman, og
verða að hafa einhverjar auglýs-
ingatekjur. Það verður því ekki
vandalaust að samræma tekjuþörf
slíkra stöðva annars vegar og þörf
Ríkisútvarpsins fyrir áframhald-
andi auglýsingatekjur hins vegar.
En þótt þetta séu vandamál,
sem koma upp ásamt fleirum, þá
eru þau engan vegin óleysanleg.
Benda má á, að Norðmenn eru að
aflétta útvarpseinokun sinni,
þannig að læra má áf reynslu
þeirra áður en langt um líður.
Allt að einu hygg ég, að tími sé
kominn til að stíga þetta spor í
útvarpsmálum okkar. Hef ég þar
sér í lagi í huga, að nær öll dagleg
fjölmiðlun á Islandi er staðsett í
Reykjavík. Landsmálablöð eru að
vísu til og það mörg, en fjárhagur
þeirra er ávallt mjög þröngur.
Þingmenn landsbyggðarinnar
ganga oft á milli opinberra stofn-
ana hér í Reykjavík og sníkja
auglýsingar í þessi blöð til að
halda þeim uppi, enda hygg ég að
þetta sé einn megintekjuliður
þeirra.
Það gæti orðið mikil bót, ef
Nýlokið er við að leggja malbik í Strandgötuna á Eskifirði. Malbikið fékkst frá Neskaupstað. Myndin er af
starfsmönnum við lagningu malbiks á Strandgötu. (Ljósm Mbi Ævmr)