Morgunblaðið - 17.11.1982, Side 14

62
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1982
Félagsmenn í lands-
eigendafélaginu munu
hafa ákveðið að
fjölga félagsmönnum
Eftir Valdimar
Kristinsson
Hið ótrúlega hefur heyrst, að
þingmennirnir „okkar" ætli að
fjölga sér úr 60 upp í 67, eða um
11,6%. Nú fer ekki á milli mála að
meginhluti þjóðarinnar er mjög
andvígur fjölgun þingmanna og
myndi jafnvel kjósa að þeim væri
fækkað. Þingmennirnir, sem virð-
ast hafa stofnað eins konar lands-
eigendafélag, munu hins vegar hafa
ákveðið annað, sennilega til að auka
atvinnuöryggi sitt. Svo á að heita,
að með fjölgun þingmanna sé fyrst
og fremst verið að jafna vægi at-
kvæða eftir búsetu. En hugarfarið
sést best á því, að ekki er hikað við
að velja dýra og flókna leið, þegar
önnur einfaldari blasir við.
Ef miðað er við R-kjördæmin tvö,
Reykjavík og Reykjanes, með sam-
tals 59% iandsmanna, þá hafa þau
núna (með uppbótarsætum) 12+5+5
þingmenn eða alls 22 af 60, sem ger-
ir 36,6%. Með einfaldri leiðréttingu
Valdimar Kristinsson
„Kraian hlýtur aÖ vera
sú, að hver maöur fái eitt
heilt atkvæði, hvorki
meira né minna. Engum
er sæmandi að ætlast til
þess, að samborgari hans
veiti afslátt af grundvall-
armannréttindum sín-
um.“
á kosningalögum (varðandi ákvæð-
in um uppbótarmenn), sem ekki
þarf stjórnarskrárbreytingu til,
mundu uppbótarsætin líklega öll
koma í hlut R-kjördæmanna. Þing-
mannatala þeirra yrði þá 12+5+11
eða alls 28 af 60, sem gerir 46,6%.
Þetta þykir þingmönnum okkar
of mikil réttarbót. Munu þeir vilja
fjölga uppbótarmönnum um sjö og
halda hlutfallstöluákvæðinu fyrir
þriðjung þeirra! Dæmið lítur þá
þannig út fyrir R-kjördæmin:
12+5+12 eða alls 29 þingmenn af 67,
sem gerir 43,2%, eða 3,4% lakara
en í fyrra dæminu. Hvort skyldi
þarna sitja í fyrirrúmi, hagsmunir
þingmanna eða þjóðarinnar? Svari
hver fyrir sig.
Arið 1874 „gaf“ danski konungur-
inn íslensku þjóðinni stjórnarskrá
með ýmsum réttindum þegnunum
til handa. Aldrei hefur þótt stór-
mannlegt að gefa fólki það sem það
á sjálft með réttu. Hitt er þó sýnu
verra að selja því eign sína. En
þingmennirnir okkar ætla einmitt
að selja þjóðinni dálitla leiðrétt-
ingu á vægi atkvæða gegn fjölgun í
sínum hópi og með meira málskrafi
í sölum Alþingis, eins og þess sé
einmitt sérstök þörf um þessar
mundir.
í ríkjum þar sem réttarfar er í
viðunandi horfi þykir óhæfa að
dómarar dæmi í málum, er snerta
hagsmuni þeirra sjálfra. Sam-
kvæmt eðli mála er þessu jafnað
yfir á mörg önnur svið. Eitt þeirra
hlýtur að vera framtíðarskipan Al-
þingis, en í þeim efnum virðast
þingmenn, innan og utan stjórn-
arskrárnefndar, ætla að ráða öllu.
Þetta er eins og með dæmigerða
hagsmunahópa, sem nota og mis-
nota aðstöðu sína og kemur að því
leyti ekki á óvart. Hitt kemur á
óvart, að enginn sextíumenning-
anna skuli sjá sóma sinn í að mót-
mæla þessum vinnubrögðum. Jafn-
vel á stéttaþinginu í Frakklandi
1789 voru nokkrir aðalsmenn, er
gengu í lið með þriðju stétt og
ófullburða lýðræðinu, — getur verið
að hér eigum við enga slíka?
Auðvitað á þjóðin í heild að ráða
stjórnarskrárbreytingum. Til þess
mætti kalla saman þjóðfund
(stjórnlagaþing), er kosið yrði til
með almennum kosningum, þar sem
allir kosningabærir menn hefðu
sama atkvæðisrétt og í forseta-
kosningum. Síðan yrðu niðurstöður
lagðar fyrir þjóðina alla eins og
gert var þjóðhátíðarárið 1944.
Á slíkum fundi og í slíkum mál-
um þolir þjóðin engan „Trampe
greifa", ekki frekar nú en áöur,
hvort sem hann birtist í einni per-
sónu eða sextíu samtvinnuðum.
Krafan hlýtur að vera sú, að hver
maður fái eitt heilt atkvæði, —
hvorki meira né minna. Engum er
sæmandi að ætlast til þess, að sam-
borgari hans veiti afslátt af
grundvallarmannréttindum sínum.
Vissulega eru kjör og aðstæður
fólks mismunandi. Sumir eru sjúkir
og aðrir aldraðir eða fátækir, og
allt of oft sameinast þetta þrennt í
sömui persónum. Samt hefur eng-
um dottið í hug að fólk, sem býr við
þessar aðstæður, ætti að hafa
þyngri atkvæði en aðrir. Margar
konur kvarta undan því að þær beri
skarðan hlut frá borði í þjóðmála-
baráttunni og efalaust oft með
réttu. Þó hafa þær aldrei krafist
meira en heils atkvæðis. Telji ein-
hver sig geta leitt rök að því, að
vegna erfiðari aðstöðu beri ísfirð-
ingi fimmfaldur atkvæðaþungi á
við Keflvíking, hversu þung þyrftu
atkvæðin þá að vera í Árneshreppi?
Tíu sinnum eða hundrað sinnum
þyngri en í Keflavík? Spyr sá sem
ekki veit.
Það er sama hvernig þessu er velt
fyrir sér, — málið væri hlægilegt,
ef það væri ekki svona alvarlegt.
Engin ástæða er til að gefast upp í
baráttunni fyrir jöfnum atkvæðis-
rétti, án tillits til búsetu, frekar en
gert var í sams konar baráttu hér
áður fyrr, að því er varðaði efnahag
og kynferði.
Vilji fólk aftur á móti bæta að-
stöðu sína með því að sameina
sveitarfélög, efla landshlutasamtök
og færa sem mest af stjórnsýslunni
heim í hérað, er ekki nema gott eitt
um það að segja. Og ekki mun
standa á þéttbýlisfólkinu að stuöla
að því að allir landshlutar tengist
sem fyrst með samfelldu góðvega-
kerfi.
Atkvæðisréttinn má jafna með
fleira en einu móti. Undirritaður
hefur, ásamt fleirum, hvatt til þess
að einfaldasta leiðin yrði valin: að
gera landið allt að einu kjördæmi.
Til þess eru nú góðar forsendur. En
í þessu máli er það ekki leiðin, sem
er aðalatriði, heldur takmarkið, og
fyrir því verður að berjast. Merkið
má ekki niður falla. Ef núverandi
stjórnmálaflokkar vilja ekki stuðla
að fullum kosningarétti allra lands-
manna, skal enginn halda, að úti-
lokað sé að áhugasamir borgarar
stofni flokk til að leiða þetta mál og
fleiri fram til sigurs.
Flestir leikaranna, sem taka þátt í sýningunni.
MorminblaAið/KÖE.
Sýna Galdrakarlinn
í Oz í Mosfellssveit
Leikstjórinn, Sigríður Þorvaldsdóttir, með þremur litlum dömum, sem
allar taka þátt í leikritinu.
„Þetta er fjölskyldusýning í tvenn-
um skilningi. Bæði er þetta leikrit
fyrir alla fjölskylduna og þá eru
dæmi um að heilar fjölskyldur taki
þátt i leikritinu", sagði Jón Sævar
Baldvinsson, sýningarstjóri hjá
Leikfélagi Mosfellssveitar, er
Morgunblaðið ræddi við hann.
Leikfélagið frumsýndi á
sunnudag barnaleikritið Galdra-
karlinn í Oz. Þetta er sjöunda
viðfangsefni leikfélagsins í
Mosfellssveit á jafnmörgum ár-
um, en í vetur verða í fyrsta
skipti tvö viðfangesefni á verk-
efnaskranni. Galdrakarlinn í Oz
er fyrra verkið á þessum vetri,
en eftir áramót verður revía tek-
in til sýningar.
„Við höfum tvö dæmi um heil-
ar fjölskyldur, sem annað hvort
leika í leikritinu eða vinna að
sýningunni á annan hátt", sagði
Jón Sævar. „Birgir Sigurðsson,
sem leikur galdrakarlinn, er t.d.
fjölskyldufaðir. Upphaflega léku
tvær dætur hans í hópatriðum
og síðan bættist sonur hans inn í
hópatriði. Eiginkonunni tók þá
að leiðast svo mikið heima, að
hún kom til að sauma með okkur
búninga".
Að sögn Jóns Sævars er þetta í
annað skipti sem Leikfélag
Mosfellssveitar tekur barna-
leikrit til sýninga. Hið fyrra var
Mjallhvít, sem sýnd var leikárið
1978. Sagði Jón að þeim hjá leik-
félaginu hefði fundist fyllsta
ástæða til þess að taka annað
barnaleikrit til sýninga og því
hefði verið ráðist í Galdrakarl-
inn í Oz.
Sigríður Þorvaldsdóttir leik-
stýrir verkinu og er þetta í
þriðja sinn sem hún leikstýrir í
Mosfellsveitinni. Æfingar hófust
fyrir sex vikum og hafa staðið
linnulaust síðan. Sagði Jón að-
standendur leikritsins hafa lagt
óhemju vinnu í undirbúning.
Dæmi væru um að unnið hefði
verið í 17 tíma sleitulaust við
undirbúning. Alls taka 29 leikar-
ar þátt í leikritinu, en 45 manns
koma við sögu á sýningunni.
Aðalhlutverkin eru í höndum
þeirra Guðnýjar Maríu Jóns-
dóttur, sem leikur Dórótheu,
Guðmundar Davíðssonar, sem
leikur fuglahræðuna, Páls
Sturlusonar, sem leikur pjátur-
karlinn, Steinars Jónssonar, sem
leikur ljónið, Birgis Sigurðsson-
ar, sem leikur galdrakarlinn og
Guðrúnar B. Elíasdóttur, sem
leikur Tótó. Leikarar í leikritinu
eru frá 5 ára og uppúr, að því er
Jón tjáði Morgunblaðinu.
Hluti búninga var fenginn að
láni, en stærsti hluti þeirra var
saumaður sérstaklega. Leik-
myndina gerði Fanney Valgarðs-
dóttir, auglýsingateiknari. Alls
eru átta atriði í leikritinu og eru
sviðsmyndirnar jafnmargar og
sérlega vel heppnaðar, að sögn
Jóns.
Önnur sýning á Galdrakarlin-
um í Oz í Mösfellsveit, verður á
fimmtudag kl. 18. Þriðja sýning
á laugardag kl. 14 og fjórða sýn-
ing verður á sunnudag kl. 14.
SSv.
Dóróthea og Tótó óttaslegin þegar nornin hræðir þau.