Morgunblaðið - 24.12.1982, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 1982
25
Endurminningar frá
grímudansleik
Hljómsveitin Kræbbblarnir, sem nú sendir frá sér sina fimmtu hljómplötu.
Ný hljómplata frá Fræbbblunum
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ingólfur Margeirsson:
ERLEND ANDLIT
Myndbrot af mannfólki.
Iðunn 1982.
„Þessar frásögur eru eins konar
endurminningar frá grímudans-
leik; fyrst nú er ég að ígrunda,
hverja ég dansaði við.“
Þannig kemst Ingólfur Mar-
geirsson að orði um bók sína Er-
lend andlit. Myndbrot af mann-
fólki. Ingólfur notar orðið frásög-
ur, en satt að segja er erfitt að
skilgreina efni bókarinnar. Eru
hér á ferð smásögur, frásagnir eða
blaðamennska? Frásaga brúar bil-
ið.
Eins og heiti bókarinnar gefur
til kynna er efniviðurinn sóttur til
útlanda. Minnisstæðar persónur
sem höfundurinn þekkir af eigin
raun eru leiddar fram í dagsljósið,
þess freistað að skyggnast undir
yfirborðið.
Þetta tekst misjafnlega hjá Ing-
ólfi Margeirssyni. Mér þykir hon-
um takast einna best í Tígrinum
frá Síbiríu og Mr. Hollins opnar
hjarta sitt. Fyrrnefnda frásagan
lýsir fundum höfundar við óvenju-
lega vændiskonu í Varsjá. Hún er
ekki einungis dýr og eftirsótt
mella heldur bókmenntakona sem
vitnar í Ljóð fyrir fullorðna eftir
Adam Wazyk, Hún lýsir ljóðinu
réttilega sem hatrömmu uppgjöri
„við þróun kommúnismans í Pól-
landi og braut ís áralangrar þagn-
ar rithöfunda og skar upp herör
gegn lygi stjórnvalda". A kunn-
áttusamlegan hátt lætur Ingólfur
samtalið við vændiskonuna skýra
aðstæður í pólsku menningarlífi
og ýmislegt sem fær lesandann til
að átta sig betur á stjórnmálasögu
Póllands. Kannski hefur þessi sér-
stæða kona aldrei verið til nema í
hugskoti Ingólfs Margeirssonar?
Þessi frásaga er dæmi um góða
blaðamennsku.
Mr. Hollins opnar hjarta sitt
geldur þess að vísu eins og fleiri
frásögur í Erlend andlit að list-
ræna hnitmiðun skortir. En þetta
er athyglisverð frásaga um ís-
lenska enskunemendur á Englandi
og sýnir vel inn í smáan hugar-
heim ensks kennara. Mr. Hollins
er haldinn vanmetakennd, enda
þvingaður af systrum sínum og
umhverfinu yfirleitt. Með því að
beina skeytum sínum að ungum
íslendingum fær hann nokkra út-
rás, en eiginlega hefur hann farið
á mis við allt sem kalla mætti eðli-
legt mannlíf. íslandsför verður til
þess að vissir hlutir uppljúkast
fyrir honum, en samkvæmt síð-
asta bréfi hans virðist þessi lífs-
reynsla ekki hafa verið mannbæt-
andi fyrir hann.
Ég ætla ekki að gerast margorð-
ur um aðrar frásögur Ingólfs
Margeirssonar. Kopar frá Chile er
tilraun til að skapa spennu í frá-
sögn með hliðsjón af flóknum al-
þjóðastjórnmálum. Heimsmaður
frá Búdapest sýnir lesandanum
nagandi tómleik austantjalds, ör-
yggisleysi og hræðslu fólks þar.
Fílótímó er persónuleg frásaga um
sérkennilegan karakter. Byr undir
báða vængi er á margan hátt for-
vitnileg dæmisaga um bandaríska
lífshætti. En ég hef trú á því að
meira hefði orðið úr frásögunni ef
höfundurinn hefði unnið hana bet-
ur.
Erlend andlit hefðu þurft á
meiri þolinmæði og yfirlegu höf-
undar að halda. En hér er skrifað
af frásagnargleði og sá hæfileiki
góðs blaðamanns er fyrir hendi að
leyfa ekki lesandanum að dotta.
Hljómsveitin Fræbbblarnir hefur
sent frá sér nýja hljómplötu er nefn-
ist „Warkweld in the west“, en út-
gefandi er „Rokkfræðsluþjónustan"
í Kópavogi. Á plötunni eru fjögur
lög, en þetta er fimmta plata
Fræbbblanna, sem um þessar mund-
ir hefur starfað í fjögur ár. Platan er
tekin upp i Hljóðrita, pressuð í Alfa,
og Fálkinn annast dreifing.
f fréttatilkynningu frá Rokk-
fræðsluþjónustunni í tilefni útkomu
hinnar nýju hljómplötu segir svo
meðal annars:
„Fræbbblarnir eru í dag einung-
is þrír, þeir Stefán Guðjónsson,
Steinþór Stefánsson og Valgarður
Guðjónsson, en til aðstoðar á þess-
ari plötu hafa þeir fengið nokkra
valinkunna listamenn. Þeir eru
Tryggvi Þór Tryggvasson, Mike
Pollock, Kristin Steingrímsson á
gítar og Þorsteinn Hallgrímsson á
hljómborð, ásamt Helga Magnús-
syni í bakröddum. Gekk yfirleitt
vandræðalaust af fá þá til sam-
starfs, flestir gáfu samþykki sitt
þegar eftir nokkrar líflátshótanir,
kjaftshögg eða beinbrot. Aðeins í
einu tilfelli þurfti að beita raf-
lostsmeðferð. Auk þess var helsta
aðdáanda hljómsveitarinnar
nappað af skæruliðasveit Rokk-
fræðsluþjónustunnar, bundinn
niður í upptökusal og honum hót-
að að lesin yrði fyrir hann íslensk
poppgagnrýni. Mótmæla- og neyð-
arópin voru síðan hljóðrituð."
Sálinni til næringar
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Kæri herra Guð, þetta er hún Anna:
Fynn.
Teikningar: Papas.
Þýðing: Sverrir Páll Erlendsson.
Útg. ísafold 1982.
Þessi saga var lesin í útvarpinu
fyrr á árinu, að því er mér er sagt,
en vel gæti ég trúað, að hún nyti
sín betur við lestur, því að í raun-
inni er kannski ekki sérstök
spenna í frásögninni heldur hæg-
ur og ljúfur hrynjandi sem kemur
vel til skila þegar hún er lesin.
Fynn er dulnefni höfundarins.
Hann kynnist Önnu, sem er þá um
fimm ára, kvöid eitt í hafnar-
hverfi London árið 1935. Hann er
þá sjálfur nítján ára. Anna er að
strjúka að heiman og Fynn tekst
ekki, né heldur fjölskyldu hans að
draga upp úr henni, hvaðan hún sé
komin. Svo að á endanum verður
hún bara ein af fjölskyldu Fynns
og ver hjá þeim fáum lífsárum,
sem eftir eru af ævi hennar. Það
mun svo hafa verið þrjátíu árum
síðar, sem Fynn skráir söguna og
trúlega er hér ekki um nákvæma
frásögu að ræða, væntanlega er
sagán það sem Fynn situr með í
sálinni að liðnum mörgum árum.
Anna er í senn venjulegt barn,
heimspekingur og snillingur,
ígrundunarefni hennar eru hreint
ótæmandi og samskiptum hennar
og Fynns er lýst af stakri ljúf-
mennsku. Samræður þeirra, upp-
götvanir hennar, ráðleggingar
Með storminn í fangið III
hennar, barnsleg einlægni og
makalaus uppáfyndingarsemi
telpunnar ... þessu þarf maður
auðvitað ekki að trúa. Kannski er
óhugsandi að svona barn eins og
Anna hafi verið til. En það gerir
heiminn betri að vona að svo hafi
verið.
MÁL og menning hefur
gefið út pappírskilju, Með
storminn í fangið III, eftir
Brynjólf Bjarnason. í bókinni
eru greinar, ræður og viðtöl frá
árunum 1972—1982.
Með storminn í fangið I og
Með storminn í fangið II komu
báðar út sem pappírskiljur ár-
ið 1973 og höfðu að geyma
greinar og ræður Brynjólfs frá
árunum 1953—1972.
Með storminn í fangið III er
151 bls. að stærð, prentuð í
Prentsmiðjunni Hólum hf.
Þröstur Magnússon gerði káp-
una.
Þjóðsögur Sigfúsar Sigfússonar
— eftir Martein
Skaftfells
Líklega eiga þjóðsögur og sagnir
ítök í flestum. Einnig þeim, sem
eyða tíma sínum í annað fremur
en bóklestur. Það mun því hafa
glatt marga, er þess var getið í
blöðum fyrir helgina, að á vegum
„Þjóðsögu" séu fjögur fyrstu bindi
þjóðsagna Sigfúsar komin út. Og
það hefur ekki skyggt á gleðina, að
Hafsteinn Guðmundsson, eigandi
Þjóðsögu, fagurkeri íslenskrar
bókaútgáfu, hefur farið um þau
hug og höndum.
Enga bók hef ég séð frá hans
forlagi, sem vitnar ekki um vand-
virkni og listfengi. Og þjóðsagna-
útgáfa hans er stórfalleg og ber
þess glögg merki, hversu hugstæð
útgáfan er honum. Enda kennir
hann forlag sitt við þjóðsögu.
Óskar Halldórsson dósent bjó
þjóðsögurnar undir prentun og
skrifaði formála. En hann er
fremur fyrir annað kunnur en að
kasta höndum til þess sem hann
gerir.
Ástaróður
Ijóð eftir
Valgerði Þóru
ÚT ER komin Ijóðabók eftir Val-
gerði Þóru, en þetta er þriðja Ijóða-
bók hennar og ber heitið Ástaróður.
Er hér um að ræða aðeins eitt
Ijóð, óð sem ber sama heitið og bók-
in, en óðurinn er rúmlega 30 erindi.
Bókin er pappírskilja, skreýtt mörg-
um teikningum og skreytingum sem
Guðrún Berg teiknari hefur teiknað.
Prentsmiðja Árna Valdimarssonar
hf. hefur unnið bókina.
Á blaðamannafundi, sem þeir
Hafsteinn og Óskar héldu, kom
það fram, að Hafsteini líkaði ekki
verkið, er búið var að setja tvö
fyrstu bindin. Hann kastaði þeim
því og lét vinna þau á ný. Þetta
lýsir vel vandvirkni hans og kröfu
um fallega vinnu.
Þjóðsagnaútgáfa Hafsteins er
hverjum bókamanni mikill fengur,
og prýði hverri bókahillu. Og hún
verður, eins og aðrar bækur hans,
fagrar og vandaðar, honum minn-
isvarði, og öðrum góð fyrirmynd.
Jafnframt er þessi útgáfa veg-
leg og verðug viðurkenning á söfn-
unarstarfi Sigfúsar, sem leitt var
af brennandi áhuga. Hugurinn var
heitur, en höndin oft köld, sem
pennanum stýrði, er hann skráði
þetta viðamikla sagnasafn.
Sigfúsi kynntist ég af hendingu
nokkrum árum áður en hann dó,
er hann átti erindi í borgina.
Hann kom daglega til góðkunn-
ingja míns og ég oftast líka.
Mig minnir, að hann segði mér,
að hann notaði griplur við skriftir,
þegar kalt var. Og það hefur vafa-
laust víða verið kalt. Fólk bjó þá
við brot þeirra þæginda, sem al-
menningur nýtur nú. En ódrep-
andi áhuga Sigfúsar urðu kuldi,
fátækt og aðrir erfiðleikar að lúta.
Þess vegna er þetta mikla sagna-
=0
mm
KIIJUR
Brynjólftir
Bjamason
Me< ^
fai
safn til. Þess vegna njótum við
þess. Og þess vegna mun þjóðin
um framtíð njóta þess.
Gláms-rímur sínar gaf Sigfús
mér, áritaðar þessari vísu:
„Afram, áfram elfir slreyma,
kynslód af kynslóð af kapphlaupi.
(■efur hver oórum olnbogaskot,
sækir þó samfara ad sama marki.“
Mig grunar, að Sigfús hafi verið
viðkvæmur og auðsærður „oln-
bogaskotum", og honum hafi fund-
ist hann ekki njóta þess skilnings,
sem verðugt var.
Hann vissi, án þess að hreykja
sér, að hann var að vinna mikil-
vægt björgunarstarf. Og ég held,
að hann hafi verið næstum barns-
lega þakklátur þeim, sem skildu
það.
Það er gleðilegt, að hafin er
þessi vandaða og fallega útgáfa á
Þjóðsögum Sigfúsar, tæpri hálfri
öld eftir fráfall hans.
Við stöndum í þakkarskuld við
Sigfús fyrir söfnunarafrek hans.
Við stöndum í þakkarskuld við
Hafstein fyrir þessa fallegu og
vönduðu útgáfu. Og við Óskar
Halldórsson dósent fyrir hans
hlut í útgáfunni.
Þakkir, ykkur öllum. Undir það
mun verða tekið um allt land.
M.Sk.
Leikfélag Akureyrar:
Sýningar á barna-
leikritinu Siggi
var úti á milli
jóla og nýárs
LEIKFÉLAG Akureyrar sýnir barna-
leikritið Siggi var úti eftir Signýju
Pálsdóttur dagana 27., 28., 29. og 30.
des. Allar sýningarnar hefjast kl.
17.00.
Tónlist við leikritið er eftir Ás-
geir Jónsson, leikmynd gerði Þrá-
inn Karlsson, lýsingu annast Við-
ar Garðarsson, en Freygerður
Magnúsdóttir hefur gert búninga.
Miðasala er opin frá kl. 13.00 á
sýningardögum, og er hægt að
panta miða í síma 24073.
©
INNLENT