Morgunblaðið - 06.02.1983, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
'
Seven Samurai, Orson Welles sem Citizen Kane og atriði úr La Régle du Jeu (Renoir til vinstri)
10 bestu kvikmyndir sögunnar:
Ekkert skyggir á gömlu meistarana
Á tíu ára fresti hefur tímarit
bresku kvikniyndastofnunarinnar,
Sight and Sound, beðið 200 kvik-
myndagagnrýnendur viða um heim
að nefna sér þær tíu myndir, sem
þeim finnst vera þær bestu sem
gerðar hafa verið frá upphafi. Listi,
sem unninn var eftir svörum gagn-
rýnendanna, birtist nýlega í hinu
virta Lundbúnablaði The Times.
Samkvæmt lista þessum hafa eng-
ar myndir verið gerðar frá árinu
1963, sem eru þess virði að eiga
heima meðal tíu bestu kvikmynda
í heimi. Eru þetta óneitanlega
heldur aumar fréttir fyrir unga
kvikmyndagerðarmenn.
Stóru nöfnin í kvikmynda-
heiminum í dag — Steven Spiel-
berg, John Carpenter, Martin
Scorses, Rainer Werner Fass-
binder heitinn, Woody Allen —
eru hvergi á blaði. Ekki er held-
ur að finna á listanum stórlaxa
sjötta áratugarins — Ken Russ-
el, Stanley Kubrik, Claude
Chabrol, David Lean, Ingmar
Bergman, Sam Peckinpah.
Yngsta myndin á listanum er
8V2, eftir Fellini, gerð 1963. Næst
yngst er mynd Michelangelo
Antonioni, L’Avventura, gerð
1960. Franska nýbylgjan í
kvikmyndum, sem fékk að sögn
The Times, breska kvikmynda-
áhorfendur til að taka kvik-
myndir alvarlegar, hefur aðeins
einn fulltrúa á þessum lista. Það
er mynd Truffauts, Jules et Jim,
frá 1961. Hún nær þó ekki inn á
topp tíu listann. Hún er í fjór-
tánda sæti.
Það kom fáum á óvart þó flest-
ir þeir gagnrýnendur, sem svör-
uðu beiðni Sight and Sound,
skyldu velja mynd Orson Welles,
Citizen Kane (1941) bestu
kvikmynd allra tíma. Myndin sú
hefur verið í efsta sæti Sight and
Sound-listans í þrjá áratugi.
Citizen Kane er iðulega í efsta
sæti á viðlíka listum. I þetta
sinn töldu 45 gagnrýnendur
hana vera þá bestu, en það eru
13 fleiri en 1972 og 14 fleiri en
völdu næstu mynd á eftir, La
Régle du Jeu (1939) eftir Renoir.
Welles hlaut einnig flest atkvæði
yfir besta leikstjórann eða 70, 20
atkvæðum fleiri en Renoir hlaut,
sem næstur honum kom.
Það var ritstjóri Sight and
Sound, Penelope Houston, sem
vann að gerð listans, sem hér
birtist. Hún sendi einnig mörg-
um kvikmyndagagnrýnendum og
henni gat dottið í hug bréf þar
sem hún bað þá um að segja
hvaða myndir þeim þættu mest
athyglisverðar, frumlegar og
spennandi eða bara einfaldlega
skemmtilegar. Margir gagnrýn-
endur svöruðu ekki, þ.á m. gagn-
rýnandi Sight and Sound.
„Ég er alltaf I vafa um hvort
við eigum að fara út í gerð svona
lista,“ segir ritstjórinn, og alltaf
segi ég við sjálfa mig, það er nú
gaman að þessu og útkoman get-
ur oft komið á óvart. Margir
gagnrýnendur hata lista sem
þessa og segja þá meiningar-
lausa og vitlausa."
Vitanlega gefa listar þessir
ákaflega litla hugmynd um
hvaða myndir eru bestar. Það
þyrfti helst að birta lista yfir 50
eða 100 bestu myndir, svo sæmi-
legt gagn sé hægt að hafa af
þessu. Enn meira gaman gæti
verið að listum, sem nefndu
bestu gamanmyndir, dans- og
söngvamyndir, hrollvekjur,
ádeilumyndir, spennumyndir og
þar fram eftir götunum.
I þetta sinn svöruðu um 60
prósent gagnrýnenda beiðni
Sight and Sound og sýnir það
kannski best álit gagnrýnenda á
fyrirtæki sem þessu. Listinn,
þykir í meira lagi íhaldsamur.
Það er ekki nóg með að yngstu
myndir séu í kringum 20 ára
gamlar, heldur hafa hámenn-
ingarlegar myndir horfið af list-
anum frá 1972. Þar í hópi eru
tvær myndir eftir Bergman, ein
eftir Mizoguchi og önnur eftir
Dreyer. í þeirra stað koma
myndir eins og dans- og söngva-
myndin Singing In the Rain,
vestri John Fords, The Searcher,
mynd Kurosawa, Seven Sam-
urai, og spennumynd in Vertigo
eftir Sir Alfred Hitchcock sál-
uga.
Flest atkvæði á lista Sight and
Sound eiga bandarískir kvik-
myndagagnrýnendur. Breskir
gagnrýnendur höfðu yfirleitt
mjög ólíkar skoðanir á bestu
myndunum og svo mætti lengur
telja.
Meðal annars vekur það at-
hygli að engin mynd meistara
Chaplins er á listanum, þó
myndir hans væru oft nefndar
— sérstaklega Nútíminn (Mod-
ern Times) — og hann væri kos-
inn þriðji besti leikstjórinn á
eftir þeim Welles og Renoir. Þá
voru myndir Bretanna Michael
Powell og Emeric Pressburger
oft nefndar á nafn en enginn gat
komið sér saman um hverjar
mynda þeirra væru bestar. Bret-
ar þessir hlutu þar fyrir utan
engan stuðning utan síns heima-
lands, nema frá einum Finna.
Aðrir kvikmyndaleikstjórar eins
og Luis Bunuel og Jean-Luc God-
ard komust á lista yfir tíu bestu
leikstjórana, þó myndir þeirra
væru trauðla nefndar.
Eins og ritstjóri Sight and
Sound bendir á í The Times er
kannski það undarlega við þenn-
an lista sú staðreynd að hvergi
komust á blað leikstjórar
sjöunda áratugarins. Menn eins
og Fassbinder hlutu enga náð
fyrir augum gagnrýnendanna og
hin nýja kynslóð bandarískra
leikstjóra, sem lærðu list sína í
skólum gömlu meistaranna —
Spielberg, Carpenter, De Palma,
Bogdanovich — hafa ekki verið
hátt skrifaðir af gagnrýnendun-
um vegna þess að þeir sem vilja
sjá gamlar myndir kjósa að sjá
frummyndina.
Snarað og endursagt.
— ai.
— Listi yfir 10 bestu myndir sögunnar — 1982 1972 1962 1952
1. Citizen Kane/ Welles 1941 1 1 —
2. La Régle du Jeu/ Renoir 1939 2 3 10
3. Seven Samurai/ Kurosawa 1954 — — —
4. Singin' in the Rain/ Donen & Kelly 1952 — — —
5. 8Vi/ Fellini 1963 4 — —
6. Battleship Potemkin/ Eisenstein 1925 3 6 4
7. L’Avventura/ Antonioni 1960 5 2 —
8. The Magnificent Ambersons/ Welles 1942 9 — —
9. Vertigo/ Hitchcock 1958 — — —
10. The General/ Keaton & Bruckman 1926 8 — —
The Searchers/ Ford 1956 —
/
Lokatónleikar „Myrkra músíkdaga“:
Hamrahlíðarkórinn og
Þorgerður Ingólfsdóttir
Tónlist
Ragnar Björnsson
E.t.v. ætti að snúa þessu viö og
segja Þorgerður og Hamrahlíð-
arkórinn, svo nátengd eru þessi
tvö nöfn að í hugum fólks er Þor-
gerður hvorutveggja móðir og
faðir kórsins. Svo mun þó ekki
vera því fyrrverandi rektor skól-
ans Guðmundur Arnlaugsson
gerði allt sem i hans valdi stóð
til þess að kórinn kæmist á fót
og að starfsemi hans mætti
dafna og líklegt er að Þorgerður
hefði ekki náð þeim „standard"
sem kórinn ber vitni um hefði
skilningur Guðmundar og kenn-
ara skólans ekki komið til. Með
því að segja að Þorgerður hafi
furðulega gott lag á þessu unga
fólki og að hún hafi óvenjulega
hæfni til þess að laða fram söng
hjá því er í raun og veru ekki
mikið sagt. Að baki árangrinum
liggur vinna og aftur vinna sem
veldur því að „krakkarnir"
syngja erfiðustu kórhlutverk
þannig að áheyrandinn finnur
ekki fyrir erfiðleikum í meðferð
kórsins. Þrátt fyrir að „krakk-
arnir“, svo að ég noti orð Þor-
gerðar sjálfrar, muni öll, eða
flest a.m.k., vera í hljóðfæra-
námi hlýtur að teljast afrek að
fá þau til að syngja jafn hreint
og þau gera þar sem raddirnar,
og þá sérstaklega strákanna af
eðlilegum ástæðum vegna ald-
urs, eru ekki þéttar, þ.e. mikið
„loft á röddinni" eins og söngv-
arar kalla það. Textaflutningur
kórsins er mjög skýr, einn er þó
galli þar á nl. að samhljóðar í
enda orðs hverfa yfirleitt. Efn-
isval kórsins að þessu sinni var
að stórum hluta tekið úr „rep-
ertuari" hans. Tæplega er þó
hægt að tala um „repertuar" þar
sem árlega skiptir um mannskap
að einhverju leyti. Eftirtekt vek-
ur hve mörg tónskáld hafa samið
sérstaklega fyrir Hamrahlíðar-
kórinn og sýnir það virðingu og
vinsældir sem kórinn nýtur.
Fyrir utan það sem áður hefur
heyrst í meðferð kórsins er mér
sérstaklega minnisstæð „Eitt tvö
ljóð“ eftir einn kórfélagann
Hauk Tómasson og þá kannske
sérstaklega fyrra lagið. Það sem
margir biðu þó spenntastir eftir
kom í pylsuendann. R. Korsakov
segir að tónskáld ættu alltaf að
miða skrif sín við möguleika
þess hljóðfæris sem þau hafa í
höndunum. Þá list kann Atli
Heimir vel og leggur allt sitt
ríka hugmyndaflug í verkefnið
hvort sem það er unnið með Sin-
fóníuhljómsveitina í huga eða
áhugamannahóp. I „Haustmynd-
um“, sem samdar eru fyrir
Hamrahlíðarkórinn á sl. hausti
þarf Atli ekki að halda aftur af
sér vegna kórsins en það hlýtur
hann aftur á móti að hafa orðið
að gera gagnvart nemendunum
sem á hljóðfærin leika og var þó
á mörkunum að þeir réðu við sín
hlutverk. Ekkert er nýtt undir
sólinni en þó tekst Atla oftast að
útfæra sínar hugmyndir sem
nýjar væru, og Haustmyndirnar
túlkaði kórinn sérstaklega
vel. Hamrahlíðarkórinn er ungl-
ingakór og ber eðlilega sterkan
svip af vinnubrögðum Þorgerðar
og sem slíkur er hann skær perla
innan okkar tónlistarlífs. Stra-
vinsky er utan þess „registurs”
sem kórinn hefur og engin
ástæða er til að seilast þangað.
Verkefni sem henta kórnum
skorti ekki og haldi Þorgerður
áfram starfi sínu mað honum og
haldi skilningur Guðmundar
Arnlaugssonar áfram að ríkja
meðal forystumanna Hamra-
hlíðarskólans á kórinn eftir að
stytta okkur erfiða vetur enn um
langan tíma.
Ragnar Björnsson.