Morgunblaðið - 28.07.1983, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JÚLÍ 1983
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Menachem Begin
Ronald Reagan
Begin hefur misst löngun
til valda — en hve lengi
mun hann sitja samt?
Ekki þarf að orðlengja um hve miklum heilabrotum það hefur
valdið, að Menachem Begin, forsætisráðherra ísraels ákvað það fyrir-
varalítið að hætta við ferð til Bandaríkjanna, sem var löngu ákveðin.
Begin sagði Reagan, að hann gæti ekki komið af „persónulegum
ástæðum" og hefur ekki útskýrt það nánar. Að því er talsmaður
Bandaríkjaforseta sagði var sýndur skilningur á ákvörðun Begins. En
hins vegar skipaði Reagan svo Moshe Arens, varnarmálaráðherra og
Yitzak Shamir, utanríkisráðherra, að koma umsvifalaust til Bandaríkj-
anna til viðræðna. Svo að það fer ekki á milli mála, að Bandaríkja-
menn telja sig eiga töluvert vantalað við ísraela og skyldi engan undra.
Iísrael hafa fjölmiðlar gert
mikið með þessa ákvörðun
Begins, sitt sýnist hverjum og
menn hafa á henni ýmsar skýr-
ingar. Það er staðreynd, að
Begin hefur átt við heilsuleysi
að stríða lengi en eftir fráfall
eiginkonu sinnar, Alizu, hefur
hann lagzt í þunglyndi og
skeytir lítt um skyldustörf.
Hann sést naumast út á við,
kemur sér oftast undan að
ræða við mikilsháttar gesti og
ferðir hans í Knesset eru fáar.
Á ríkisstjórnarfundum er hann
fámáll og frumkvæðislaus. I
framhaldi af þessu hafa landar
hans farið að íhuga, hvort hann
sé yfirleitt fær um að sitja í
embættinu, þegar svona er
komið; hann sýni ekki viðleitni
til að uppfylla þær kröfur, sem
hljóta að vera gerðar til forsæt-
isráðherra. Begin er sjálfur
þögull um málið. Það er af sem
áður var.
Stjórnarandstaðan í ísrael
hefur sagt, að það sé svo
óvenjuleg gjörð að aflýsa
Bandaríkjaferð á þennan hátt,
að fólk eigi skýlausa kröfu að fá
að vita, hvað liggi þarna að
baki. ísraelar eru háðir Banda-
ríkjamönnum stjórnmálalega,
hernaðarlega og efnahagslega
og fsraelar geta auðvitað ekki
látið eins og þeir hafi ekki
hugmynd um, að það skiptir
meira en litlu máli, að sam-
skipti þessara ríkja séu í sæmi-
legu horfi.
Svo geta menn sér þess líka
til, að Begin hafi hreinlega ekki
langað til að vitja Reagans nú,
hafi ekki haft kjark til að lenda
í klóm bandarísku pressunnar.
Og það er ekki sérstaklega und-
arlegt, vegna þess að staðan í
Líbanon er erfiðari en nokkru
sinni, landið virðist vera að
molna í sundur endanlega og
ísraelar verða ekki firrtir
ábyrgð af þeim harmleik, þótt
fleiri eigi hlut að máli.
Það er ekki fráleit skýring að
kjarkur Begins sé að bresta, f
Ijósi framkomu hans síðustu
mánuði er hann að draga sig
inn í skel og þá sjaldan sem
hann hefur tekið til máls hefur
málflutningur hans verið
skuggi af því sem var, og kall-
aður af löndum hans óinnblásin
smáatriðatínsla. Hann hefur
verið þreytulegur og sýnir ekki
nokkra löngun til hvassra og
harðskeyttra rökræðna, sem
fleyttu honum langt áður, þótt
menn væru ekki alltaf sáttir
við skoðanir hans. Begin kemur
þannig fyrir, að hann sé oftast
úti á þekju og geti ekki einbeitt
sér og honum virðist erfitt að
taka ákvarðanir.
Framan af töldu ísraelar að
ástæðan fyrir þessari breytingu
væri sú, að Begin væri í sorg
eftir lát eiginkonu sinnar. Þeg-
ar hún lézt — að vísu eftir
langvinn veikindi — var Begin
nýkominn til Bandaríkjanna að
ræða við Reagan. Hann sneri
samstundis heim aftur og hitti
ekki Bandaríkjaforseta. Ein-
hverjir hafa sagt, að beizkjan
yfir því að hafa ekki verið hjá
konu sinni síðustu lífsstundir
hennar, hafi haft áhrif á
ákvörðun hans nú. Og kannski
einnig gremja yfir því, að þrí-
vegis á sl. vetri óskaði Reagan
eftir því við Begin, að hann
frestaði komu til Bandaríkj-
anna. í öll skiptin túlkuðu
stjórnmálaskýrendur það sem
óbeina atlögu og niðurlægingu
gagnvart Begin vegna Líban-
ons.
Enn aðrar kenningar hafa
verið settar fram. Ein er sú, að
Begin hafi reiknað út, að það
borgaði sig að bíða með ferðina
til Washington. Því nær sem
liði forsetakosningunum, því
meiri líkur væru á því að
Reagan sýndi hófsemi oggætni.
Hins vegar er ekki mjög trú-
legt, að um svo mikla útsjón-
arsemi sé að ræða hjá Begin nú,
til þess er hann of sjúkur og
áhugalaus.
í Israel hallast margir að því,
að styrjöldin í Líbanon og síðan
það þrátefli sem upp er komið,
sé svo mikill persónulegur ósig-
ur fyrir Begin, að hann geti
ekki afborið að taka afleiðing-
um þessa og sé ekki í stakk bú-
inn til að fá eina ferðina enn
vammir og skammir frá Reag-
an. Begin gerir sér sennilega
Jjóst, að það verður erfitt að
greiða úr því máli, svo að ísra-
elar fái sóma af. ísraelsher
verður um ófyrirsjáanlegar tíð-
ir í Líbanon og enn eru ungir
ísraelskir hermenn drepnir þar.
Tala látinna síðan í innrásinni í
fyrra er rúmlega 500 manns.
Litla þjóð munar um það. Mót-
mælafundir úti fyrir heimili
hans hafa verið oft í viku
hverri í meira en ár og það hef-
ur valdið honum angri, reiði og
sársauka, en hann hefur ekki
treyst sér til að koma út og
ræða við fólkið.
Og nú er Begin orðinn sjötug-
ur. Hann hafði látið að því
liggja að hann myndi ekki sitja
lengur en til sjötugs. En þegar
dagurinn sá er nú liðinn, hefur
Begin enn ekki látið neitt upp-
skátt um fyrirætlanir sínar.
Með atferli sínu og viðbrögðum
hefur hann viðurkennt á óbein-
an hátt að Líbanonsaögerðin
hafi verið hörmulegt glapræði.
hann undirstrikar það ef hann
segði af sér. En á hinn bóginn
getur hann naumast setið leng-
ur við stjórnvölinn vegna
heilsuleysis. Landar hans munu
skilja og vilja afsögn hans.
En þá hefst næsta vers:
Valdabarátta innan Likud.
Enginn er sjálfskipaður arftaki
hans. Og ekki verður að sinni
séð hvernig slíkri baráttu muni
lykta.
(Heimildir: Jerúsalem Post,
Politiken, t.uardian.)
Framhjóladrif - supershlft (sparnaðargír) -
Útlspeglar beggja megln - Ouarts klukka - Lltað
gier í rúðum ■ Rúllubeltl - upphltuð afturrúða -
Þurrka og vatnssprauta á afturrúðu - o.m.fl.
verö frá kr. 220.000
(Cengl 5.7.1983)
HEKLAHF
Laugavegi 170-172 Sími 21240
eigendur!
Varahlutirnir eru
ódýrastir hjá okkur!
Dæmi um verð:
Kerti ■ frá kr. 42.00
Platínur — 66.00
Kveikjulok — 128.00
Kveikjuhamar .. — — 37.00
Þéttar 80.00
Bensínsíur . 85.00
Olíusíur . — 136.00
Loftsíur . 160.00
Viftureimar . 62.20
Notið eingöngu EKTA MAZDA VARAHLUTI
eins og framleiðandinn mælir fyrir um.
ÞAÐ MARGBORGAR SIG.
BÍLABORG HF
Smiðshöfða 23, simi 81299