Morgunblaðið - 02.09.1983, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. SEPTEMBER 1983
Séð út ósinn. Laxinn gengur inn í kvíarnar þar sem hann er flokkadur f hólf eftir því hvort hann á aö fara til
klaks eöa slátrunar strax eöa seinna. Sonur Jóns er á „vaktinni". — Á minni myndinni sést Jón róa til lands til
aö spjalla við blaöamennina. MorgunbiaðiO/ kee.
Laxaseiðin tvöfalda
þyngd sína á ári í sjó
Rætt við Jón
Sveinsson í Lárósi
f LÁRÓSI í Eyrarsveit á Snæfells-
nesi rekur Jón Sveinsson rafvirkja-
meistari í Reykjavík hafbeitarstöö.
í 18 ár hefur Jón unnið þar mikið
brautryöjendastarf sem ásamt öðru
hefur sýnt mönnum fram á mögu-
leika fiskræktar á íslandi. „Laxeldi
verður orðin okkar staersta atvinnu-
grein eftir 10—15 ár“, sagði Jón er
Morgunblaðsmenn litu við hjá hon-
um eða „Laxa-Jóni“ eins og vöru-
bílstjóri einn sem við spurðum til
vegar nefndi hann.
Jón var á „vaktinni" eins og
konan hans orðaði það er við
bönkuðum uppá í sumarbústað
Jóns sem stendur við ósinn. En
það felst í því að sitja á stól úti í
ósnum og vera tilbúinn þegar lax-
inn gengur inn í ósinn og kvíarn-
ar. Jón tók því ljúfmannlega að
spjalla við okkur enda lítið að
gera á „vaktinni" því lítil von var
á laxi þá stundina; aðalvertíðin
búin og auk þess sem selur hafði
sést við ósinn en hann fælir lax-
inn frá því að ganga.
„Ég er fæddur og uppalinn í
koti hérna við ósinn sem Látravík
heitir, þannig að mér er staður-
inn dálítið skyldur,“ sagði Jón, er
við spurðum hann um tildrög
þess að stöðin var stofnuð. „Upp-
hafið að laxeldinu má rekja til
þess er ég og félagi minn keypt-
um fjögur kot hérna við ósinn
1965 og gerðum stíflugarðinn.
Hann er eins og meðal hafnar-
mannvirki, 300 metra langur með
flóðgátt og yfirfalli. Afmarkar
hann 165 hektara uppistöðulón,
svipað að stærð og Meðal/ellsvatn
svo dæmi sé tekið, og er þetta
vatn nú orðið eitt lífríkasta vatn
á landinu. Þess vegna ná seiðin
sjógöngustærð á 2 árum í stað 3
til 5 ára í laxveiðiám. Þetta vatn
er nú orðið fullt af bleikju. Ég get
sjálfum mér kennt um það, þvi
þetta er draugur sem ég vakti upp
á sínum tíma með því að sleppa
silungaseiðum í það. Þau eru i
samkeppni við laxinn en ég ræð
ekkert við þetta lengur."
— Hvernig gengur þetta starf
fyrir sig, hvar takið þið laxinn
t.d.?
„Hann gengur hérna inn ósinn
í torfum og inn í kvíarnar. Þar
eru þeir flokkaðir í búr eftir því
hvort þeir eiga að fara til slátr-
unar strax eða seinna eða til
klaks. Mest eru þetta einsárs lax-
ar, 2,75 til 3 kg að þyngd sem
gengið höfðu úr stöðinni sem
seiði sumarið áður, 14 til 17 sm
löng og 35 til 40 gr. að þyngd.
Hann hundraðfaldaðist því að
þyngd í sjónum á einu ári. Sá
tveggja ára lax sem hefur skilað
sér hefur verið upp í 18 pund
stærst, en mikið þetta 11 til 12
pund. Þriggja ára laxinn (3 ár í
sjónum) sem hefur skilað sér hef-
ur verið alveg við 30 pund og 109
til 111 sm að lengd.
Klaklaxinn er geymdur í búr-
um fram í september, síðan er
hann kreistur í húsi í lok október
og allan nóvember. Seiðin koma f
mars og þá sleppum við hluta
seiðanna sem kviðpokaseiðum f
uppistöðulónið en sumt ölum við í
klakhúsinu fram í ágústlok er við
sleppum þeim sem sumaröldum
seiðum í lónið. Við kaupum einnig
nokkuð af sjógönguseiðum sem
við aðlögum í búrum í mánuð áð-
ur en þeim er sleppt. Sumaröldu
seiðin fara síðan til hafs eftir 2 ár
í ióninu en kviðpokaseiðin eftir 2
til 3 ár.“
— Hvernig hafa heimturnar
verið?
„I sumar hafa komið á annað
þúsund laxar í stöðina og enn eru
þeir að ganga. Flesta laxa fengum
við 1971, um 3000. Annars er það
hlutfallið sem meira er að marka.
Við slepptum 24 þúsund seiðum í
fyrra þannig að hlutfallið það
sem af er sumri er um 10%. Best-
ur árangur náðist 1981 vegna
sleppingar 1980, um 12%, en lak-
astur hefur árangurinn verið
7,7%.
Við erum núna með mjög at-
hyglisverða tilraun í gangi, sem
aldrei áður hefur verið gerð.
Sleppt var merktum seiðum af
sjö mismunandi stofnum; úr
Grímsá, Þverá, Haukadalsá,
Norðurá, Kollafirði og eidisseiði
og náttúruleg seiði af Lárósstofn-
inum. Fróðlegt verður að sjá
hvaða stofnar skila sér best til
baka. Hausar laxanna með ör-
merkjunum eru sendir suður til
Veiðimálastofnunar þar sem ver-
ið er að vinna úr þessu. Það fylgja
þessu laxeldi heilmikil ritstörf en
þau eru unnin f vfsindalegum til-
gangi, þau eru grunnar að því að
vita hvað maður er að gera,“
sagði Jón Sveinsson að lokum.
HBj.
Á sjóskíðum
eða þannig...
AUSTFIRÐINGAR hafa gert sér
ýmislegt til dundurs í sumarblíðunni
undanfarið. Sportbátasiglingar og
sjóskíðaíþróttin eiga vaxandi vin-
sældum að fagna austanlands jafnt
sem annars staðar.
Ekki þýðir að drepast ráðalaus
ef sjóskíðin vantar. Hægt er að
bruna yfir sjávarflötinn í kjölfar
báts á ýmsan annan hátt en á sjó-
skíðum. Hornfirðingurinn, sem
sést á meðfylgjandi myndum, not-
aði sér möguleika þá sem vélarhlff
af Volkswagen býður upp á og
þeysti á henni um Hornafjarðar-
höfn á dögunum.
Morgunblað»ð/Stein»r.