Morgunblaðið - 02.09.1983, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. SEPTEMBER 1983
35
tjá sig þarna daglega f söng og
tilbeiðslu með um 3.500 kristnum
bræðrum og systrum af nær öllum
þjóðum og tungum, það var næst-
um því of gott til að geta verið
raunveruleiki, en var það samt.
Oft leituðu á huga minn svipaðar
stundir — í minni söfnuði — í
tjaldinu góða í Vatnaskógi á fyrri
tíð, er við sungum hinn magn-
þrungna söng sr. Friðriks. „Sterk
eru andans bönd“:
Sterk eru andans bönd,
sem eru’ í Guði knýtt,
þau laða’ og tengja sál við sál
í samband lífsins nýtt.
I Kristi Jesú knýtt,
hið kristna bræðralag,
það felur í sér fyrirheit
um friðar sælan hag.
Hve dýrðleg dvöl er æ
í Drottins bræðra sveit,
því yndi verður aldrei lýst,
það aðeins reyndur veit.
Þar hverfur munur hver,
þar hver er öðrum jafn,
því sömu tign þar sérhver á
og sama dýrðar-nafn.
Hér tengist þjóð við þjóð,
og þrótt sú eining ber,
því stéttamunur, menntun, eign
ei mismun veldur hér.
Þótt skilji lögur lönd,
ei lýð Guðs skilja höf;
í álfum heims sú eining sterk
er andans sigurgjöf.
og um feðranna trú:
Þú ert hin mikla eining sú,
sem eina gjörir kirkju í jörð,
og milli alda ertu brú
og allra þjóða sáttargjörð.
Þú niðja vorra verður skjól
uns veröld ferst og slokknar sól.
hefi ég e.t.v. best reynt á góðum
stundum með löndum mínum er-
lendis. En á okkur eru hér heima
oft miklar hömlur vanans og
virðuleikans, hömlur sem nú er
tími til kominn að hvíla a.m.k. um
sinn.
Ég gæti af vanefnum lengi hald-
ið áfram að reyna að ‘mála’ það
sem þarna gerðist, en það kæmist
varla til skila hjá mér. Atriði vil
ég þó nefna. Það tókst með mikilli
íþrótt að fá trumbur frá Afríku,
strengi, hjarðpípur og margvísleg
önnur hljóðfæri úr öðrum álfum
til að samhljóma á þessum til-
beiðslustundum. Lofgjörðin var
einnig tjáð í lotningarfullum
hreyfingum mannslikamans og
fáguðum dansi, svo þokkafullum
að maður gat haldið sig kominn
inn í forgarða himinsins. Þarna
komu börnin og tjáðu sig á sinn
hátt svo að allra hugir og hjörtu
hrifust. Þarna heyrðust hljóm-
fagrar og agaðar raddir hjóla-
stólafólks lesa úr heilagri Ritn-
ingu og þarna komu og innfæddir
indíánar í fjölskrúðugum búnaði
og ‘uppteiknuðu, sungu, sögðu og
tjeðu’ það sem þeim lá á hjarta.
Ef ég ætti að tjá mig um „ólík-
indin" þarna, eða með öðrum orð-
um, það ólíkasta í tilbeiðslunni, þá
mundi ég nefna kvöldstundina í
tjaldinu með Kvekurunum og há-
tíðarguðsþjónustu hinna Orþód-
oxu. Hvílíkar andstæður í hinum
sama einlæga tilgangi. Kvekar-
arnir sáu kyrrlátir í djúpri þögn
og hlustuðu eftir því sem andi
hlýðninnar sagði þeim að gera og
segja og þeir hlýddu og fram-
kvæmdu á kyrrlátan, einfaldan
Uppbygging og skipulag Alkirkjuráðsins.
Ég þyrfti að vera mikill lista
maður: rithöfundur, ljóðskáld
tónskáld, tónlistarmaður m.m. til
að ráða við að lýsa þessum sam-
verustundum, þær voru einstæðar
— ‘unique’ — ‘því yndi verður
aldrei lýst, það aðeins reyndur
veit’.
Biskup okkar hefur nokkuð
greint fjölmiðlum frá þessum
fagnaðarríku samverustundum í
tjaldbúðinni miklu og einnig upp-
lýst að hann muni fá í hendur
söngmálastjóra okkar o.fl. marg-
vísleg gögn í þessu sambandi, sem
hann tók með sér heim, til þess að
það verði kannað, hvort þau ekki
geti lagt okkur hér heima ‘ný ljóð
í munn, — nýjan lofsöng um Guð
vorn’.
Það var undursamlegt, hvernig
söngstjórar — sjálfir fullir af
söng — með fagrar, skólaðar
raddir, og með aðstoð góðra hljóð-
nema og hátalara, gátu á engum
tíma kennt þessum stóra tjald-
söfnuði ‘nýjan söng’, jafnvel
margraddaðan, og fengið alla til
að syngja með af hjartans lyst. Ég
óskaði þess oft að söngstjórar
okkar í kirkjunni heima væru með
okkur komnir til að taka undir og
tileinka sér þessa aðferð, að sínu
leyti fremstu forsöngvara í krist-
inni trú. Svo mikil var sönggleðin,
að í lok síðustu samverunnar í
tjaldinu, þá tókust hundruð í
hendur og dönsuðu syngjandi. í
kringum tjaldbúðina miklu: ‘þar
hverfur munur hver, þar hver er
öðrum jafi), því sömu tign þar
sérhver á og sama dýrðarnafn’.
Ég trúi og vona að biskupi okkar
takist með aðstoð margra góðra
söngstjóra í kirkju okkar, að
tendra þessa sömu sönggleði og
við kynntumst þarna í Vancouver.
íslendingar eru söngglaðir, það
hátt, með bæn, vitnisburði eða
lestri úr Orðinu. En hinir Orþód-
oxu (en það ekki þýtt rétttrúðu á
íslensku?), þeir tjölduðu öllu sem
til er og það eru engir smámunir.
Við fengum í hendur að gjöf
messuskrá þeirra, heila bók í há-
kirkjulegum litum, gulli skrýdda,
með hinni DIVINE LITURGY.
Þarna var saman komið há-
úrval-manna þessarar gömlu
kirkjudeildar, sem í einlægni hef-
ur leitað bróðurlegs samfélags við
aðrar deildir kristinnar kirkju.
Fegurðin í „liturgy" þessarar
kirkjudeildar er ólýsanleg, það
fengum við ‘venjulegir’ vel að
finna. Það var ekki hægt annað en
hrífast og hrærast og ‘perform-
ance’ háklerkanna var vissulega
sannfærandi. En hvílík skartklæði
og gullbúnaður! Það var yfirþyrm-
andi, það var sem maður yfir-
mettaðist, fengi ofbirtu í augun.
Og ég lygndi augum mínum til að
hvíla þau og fyrir hugskotsjónum
mínum blasti einfaldur kyrtill,
sem um var kastað hlut á Golgata.
Hvílík andstæða! Ég fann til hug-
arangurs, sem mildaðist þó aftur
við unaðslega tóna guðsþjónustu
hinna andríku bræðra okkar í
Austurkirkjunni. Þetta var allt
mikið undur og hugur minn leitaði
heim í hina ófullgerðu Hallgríms-
kirkju. Hvar átti að leita gulls til
að geta fullgert hana sem fyrst?
Eg læt þessum þætti um helgi-
haldið í tjaldbúð Guðs lokið, þótt
þessi frásögn mín sé aðeins sem
glampi þess er þar gerðist. Næst
mun ég greina eitthvað frá málum
sem rædd voru á heimsþinginu
sjálfu, í Plenary Hall, þ.e. ‘verald-
arvafstri’ Alkirkjuráðsins. Er það
bláeygt? Við skulum athuga það
saman fljótlega. Betur sjá augu en
auga.
Fyndnin
Erlendar
bækur
Siglaugur Brynleifsson
Milan Kundera: The Joke.
Translated from the Czech by
Michael Henry Heim.
Faber and Faber 1983.
Milan Kundera fæddist í Brno
1929. Hann var við nám þegar
valdarán kommúnista átti sér stað
1948. Síðar stundaði hann verka-
mannavinnu og starfaði sem jass-
leikari. Hann tók síðan að leggja
stund á bókmenntir og kvik-
myndagerð og starfaði sem fyrir-
lesari við kvikmyndaskóla. Fyrsta
skáldsaga hans, sem er umrædd
bók, kom út í Prag 1968 og varð
einn votturinn um Vorið í Prag.
Eftir innrás Rússa í ágúst var
Kundera rekinn úr starfi og bæk-
ur hans bannaðar. 1975 settist
hann að í Frakklandi ásamt eig-
inkonu sinni. Aðrar bækur Kund-
era eru: Laughable Loves, gefin út
í Bandaríkjunum 1974, Life is
Elsewhere, sama ár, The Farewell
Party 1976 og The Book of Laught-
er and Forgetting 1980.
„Zert“ er titill bókarinnar, og
var hún þegar þýdd á allar höfuð-
tungur Eyrópu og víðar. Enska út-
gáfan var misheppnuð, eins og
höfundurinn fjallar um í formála
að þessari útgáfu, sem hann telur
vel þýdda og í samræmi við frum-
útgáfuna. Hann ræðir um fyrstu
útgáfu sögunnar á frönsku og
formála þann sem franska skáldið
Aragon skrifaði fyrir sögunni,
sem vakti mjög mikla athygli.
Aragon taldi þessa skáldsögu til
merkustu bókmenntaverka aldar-
innar og fordæmdi innrás Rússa í
Tékkóslóvakíu hlífðarlaust, hann
taldi að innrásin væri upphafið að
morði tékkneskrar menningar,
líkti henni við þjóðarmorðin í Bi-
afra og taldi að innrásin táknaði
fyrsta skref Sovétríkjanna til and-
legrar kúgunar Evrópu. Aragon
var þá einn helsti spámaður
franskra kommúnista og sat í
miðstjórn flokksins. Fjórum árum
síðar fór þessi sami Aragon til
Rússlands til þess að taka við
heiðursmerki úr höndum Brezhn-
evs og „fjórtán árum síðar afsak-
aði hann innrás Rússa í Afganist-
an og afskipti þeirra af innanrík-
ismálum Póllands".
Lúðvík er sögumaður og aðal-
persóna. Hann sendir vinkonu
sinni skeyti: „Bjartsýni er ópíum
fólksins. Heimskufýluna leggur af
heilbrigðu andrúmslofti. Lengi lifi
Trotsky". Þetta skeyti varð til
þess að það upphófust mikil mála-
ferli, rannsókn fór fram á lífs-
hlaupi Lúðvíks, hann var síðan
rekinn úr flokknum og háskólan-
um og var dæmdur í vinnubúðir.
Þar dvelur hann í nokkur ár og
kynnist þar Lusíu, en hún gæti
verið tákn svívirtrar Tékkó-
slóvakíu. Bakgrunnur sögunnar er
samannjörvað samfélagsform, þar
sem heldur leiðinleg fyrirbrigði
hafa völdin, sem halda lands-
mönnum í stöðugum ótta. Lúðvík
hyggur á hefndir og honum tekst
að hefna sín á fyrrum vini sínum,
sem var höfuðákærandinn í mála-
ferlunum gegn honum. En hefndin
missti marks. Lýsingin á fyrr-
verandi vini Lúðvíks og eiginkonu
hans getur átt við valdastéttina í
þessu samfélagi, sem gengur upp í
lyginni.
Kundara lýsir viðhorfunum eft-
ir síðari heimsstyrjöld, voninni
um fyllra mannlíf og blómstrandi
þjóðmenningu og síðan hvernig
kerfið kæfir alla viðleitni þeirra
manna sem gátu ekki gengist und-
ir að verða flokkstúbur eða þý og
verkfæri yfirvaldanna. 1 síðasta
hluta skáldsögunnar er dregin upp
mynd af viðhorfum þeirra sem
neita samhæfingu kerfisins. Ara-
gon hafði rétt fyrir sér. „Það er
hægt að myrða sjálfsvitund og
menningu heilla þjóða og þá er
engin von framar." Þetta er sterk
og mögnuð skáldsaga og listilega
skrifuð.
HAGKAUP
Skeifunni 15
Reykjavík

Up
OPIDTILKL.12
H k
Gódan daginn! 85 41