Morgunblaðið - 05.11.1983, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1983
Forsetamerkið afhent tutt-
ugu og sex dróttskátum
LAIJGARDAGINN 22. október af-
hcnti forseti íslands, Vigdís Finnboga-
dóttir, 26 dróttskátum forsetamerkið.
Að venju fór athöfnin fram í Bessa-
staðakirkju og fluttu Guðrún Inga
Bjarnadóttir aöstoðarskátahöfðingi og
Krla Elín Hansdóttir, fyrrverandi
framkvæmdastjóri Bandalags ís-
lenskra skáta, ræður við þetta tæki-
færi.
Eftir athöfnina í kirkjunni bauð
forseti íslands gestum til stofu, þar
sem þeim var gefinn kostur á að
skoða sig um og þiggja veitingar.
Forsetamerkið er æðsta prófmerki
sem íslenskir skátar geta unnið til.
Til þess að hljóta merkið þarf skát-
Tvær nýjar
barnabækur
BÓKAÚTGÁFAN Björk hefur sent
frá sér 2 barnabækur í safninu
„Skemmtilegu smábarnabækurn-
ar“, sem hafa átt miklum vinsældum
að fagna meðal yngstu kynslóðarinn-
ar og einnig nýst við smábarna-
kennslu.
Hin fyrri er „Dýrin og maturinn
þeirra" endursögð úr dönsku af
Stefáni Júlíussyni, rithöfundi, og
kemur nú út í fyrsta sinn hér á
landi. Hún er 14. bókin í safninu
og er vel til hennar vandað.
Hin síðari er Skoppa og er það
11. bókin í flokkinum. Hún er gef-
in út í þýðingu Vilbergs Júlíusson-
ar, skólastjóra, og hefur komið út
áður en verið ófáanleg í mörg ár.
inn að hafa lokið öllum almennum
áföngum skátaþjálfunarinnar og
leyst af hendi fjölmörg verkefni á
ýmsum sviðum. Einnig þarf hann að
ljúka sérnámskeiði í skyndihjálp,
rötun og fjallamennsku, svo og
grunnnámskeiði Bandalags ís-
lenskra skáta.
Eftirtaldir skátar hlutu merkið:
Frá Kvenskátafélaginu Valkyrj-
unni, Akureyri: Ásdís Helgadóttir,
Ásta Sveinsdóttir, Eva Björk Guð-
jónsdóttir, Halla Hersteinsdóttir,
Heiða Eínarsdóttir, Ragna Ragn-
arsdóttir, Ragnhildur Jónsdóttir,
Sigríður Kristinsdóttir og Svava
Hauksdóttir.
Frá Skátafélagi Borgarness: Atli
B. Bachmann.
Frá skátafélaginu Garðbúum:
Helgi Þorvarðsson.
Frá skátafélaginu Árbúum: Björn
Axelsson, Friðþjófur Jóhannesson,
Gunnar H. Gislason, Kristján Valur
Jónsson, Daníela Björgvinsdóttir,
Hafdís Viggósdóttir, Kristín Aðal-
steinsdóttir, Aðalbjörg Elín Hall-
dórsdóttir, Helga Stefánsdóttir,
Linda B. Hassing, Ingibjörg Karls-
dóttir, Hulda Jakobsdóttir, Herborg
Alda Sigurðardóttir, Guðný Bald-
ursdóttir, Sigurður H. Gíslason,
Bessi H. Jóhannesson, Guðmundur
K. Birgisson og Björn Ólafsson.
Á mjög fjölmennum fundi for-
ingja skátafélaga landsins, sem
haldinn var sömu helgi og afhend-
ing forsetamerkisins fór fram, var
meða! annars samþykkt eftirfar-
andi ályktun:
— Fundurinn skorar á stjórnvöld
aö þau hætti samkeppni við æsku-
lýðsfélög með opinberu launuðu
æskulýðsstarfi. í stað þess feli þau
æskulýðsfélögum hin ýmsu verk-
efni, sem nú eru rekin af launuðum
starfsmönnum.
Stjórnvöld framkvæmi þetta á
þann hátt að gera samning við hin
einstöku félög um að annast æsku-
lýðsstöðvar og verkefni, en í staðinn
fái viðkomandi félög það fjármagn
sem í þessi verkefni hafa farið. Tel-
ur fundurinn að fjármagn sem
þarna kæmi myndi nýtast félögun-
um betur en því opinbera og veita
almenningi betri þjónustu. —
Forseti íslands, Vigdís Finnbogadóttir, afhendir forsetamerkið, sem er æðsta
prófmerki sem íslenskur skáti getur hlotið.
Allra sálna messa og Lúthersminn-
ing í Dómkirkjunni á sunnudaginn
1. NÓVEMBER hefur frá fornu fari
verið nefndur allra heilagra messa.
Þann dag skyldi minnst helgra
manna, trúarhetjanna, sem margar
höfðu látið lífið fyrir trú sína.
2. nóvember heitir aftur allra
sálna messa. Þá var minnst allra
látinna mannssálna og fyrir þeim
beðið. Slík messa hefur nú lengi
verið haldin í Dómkirkjunni
næsta sunnudag á eftir þeim degi
og verður svo á sunnudaginn kem-
ur kl. 11 f.h. Þá prédikar sr. Þórir
Stephensen og Kór Dómkirkjunn-
ar syngur sem stólvers hið fagra
lag Schuberts, Friður sé með öll-
um yður.
Allra heilagra messu verður svo
minnst með minningarmessu
vegna 500 ára afmælis trúarleið-
togans Marteins Lúthers. Hefst sú
messa kl. 5 e.h. og verður henni
sjónvarpað í beinni útsendingu.
Biskup Islands, herra Pétur Sigur-
geirsson, prédikar, en sr. Hjalti
Guðmundsson þjónar fyrir altari.
Leikmenn lesa ritningartexta.
Söngfólk verður úr kórum í
Reykjavík og nágrenni. Einsöngv-
arar Elín Sigurvinsdóttir, Rut
Magnússon og Halldór Vilhelms-
son. Organleikari og söngstjóri
verður Marteinn H. Friðriksson,
dómorganisti.
Fólk er hvatt til að fjölmenna í
messurnar, um morguninn til að
minnast látinna ástvina, síðdegis
til að þakka okkar lútherska arf.
Frá Dómkirkjunni.
„Spúlaö út“ í rekstr-
arvanda sjávarútvegs
Kafli úr „jómfrúræðu“ Árna Johnsen
IIÉR fer á eftir kafli úr fyrstu þing-
ræðu „jómfrúrræðu“ Árna Johnsen
(S), sem flutt var í umræðu í efri
deild Alþingis í umræðu um ráðstaf-
anir í sjávarútvegi:
Gengismunur í sjávarútvegi er
gjald, sem sjávarútvegurinn sjálf-
ur hefur lagt til, er hann hefur
aflað á sinn hátt, eins og fisks er
aflað.
Þetta skyldu menn hafa í huga
þegar rætt er um það, að þarna sé
um að ræða eitthvert óskilgetið
afkvæmi í peningamálum þjóðar-
innar.
Það er ánægjulegt að heyra hér
raddir um það, að menn vilji rétta
hlut sjávarútvegs, vegna þess að
sjávarútvegurinn hefur verið af-
skiptur um langa hríð, svo af-
skiptur, að hann er með sanni
hornreka í islensku þjóðfélagi.
Þeir sem stunda sjávarútveg, ef
tekinn er jöfnuður þar á, geyma
Það eru aðrir, sem það gera í
þessu þjóðfélagi.
Það á að hætta þeirri þjóðnýt-
ingu sem hefur verið á sjávarút-
vegi um allt of langt skeið, þjóð-
nýtingu sem byggist á því að sjáv-
arútvegurinn er látinn byggja upp
í þágu lands og þjóðar, umfram
getu, en sjálfur bera skarðan hlut
frá borði.
Það er sagt að verðbólgan sé
mikið vandamál. Hún er það
vandamál sem hefur verið mest í
sviðsljósinu hjá okkur um nokkurt
árabil. En það er annað vandamál,
sem í raun er miklu djúpstæðara
og alvarlegra, og það er rekstrar-
vandi sjávarútvegsins.
Það er þess vegna kominn timi
til að hætta hiki og taka til hönd-
um í þessum efnum.
Málið snýst einfaldlega um það,
að við fáum ekki nægan afla á
hvert skip í dag; fáum ekki nægan
Árni Johnsen
afla miðað við það verð sem við
fáum fyrir sjávarvöruframleiðslu.
Þess vegna er eðlilegt að upp
komi spurningar og hugmyndir
um það, að taka þurfi tak markað-
söflun landsmanna á öllum svið-
um, bæði í sjávarútvegi, landbún-
aði og iðnaði. Það er eðlileg gagn-
rýni og ætti að vera opin öllum og
aðgengileg.
Stefán Benediktsson nefndi
sjávarútveginn og starf að sjávar-
útvegi auðspil. Það má kalla það
ýmsum nöfnum að sinna höfuð-
atvinnuvegi þjóðarinnar, en auð-
spil er lítillækkandi orð. Hann
fjallaði um það að stór hluti
skulda í landinu væri fyrir aðgerð-
ir í sjávarútvegi. Þetta er mergur-
inn málsins, en þarna var komið
að málinu úr rangri átt. Skuldir í
sjávarútvegi eru fyrir þá sök, að
sjávarútvegurinn hefur ekki hald-
ið sinni stöðu, haldið því sem hann
átti skilið. Sami þingmaður kvað
landsmenn hafa lánað í heild til
sjávarútvegsins.
Það er sjávarútvegurinn sjálfur
sem hefur byggt upp þá lána-
starfsemi, sem hann grípur til.
Það er blinda í þjóðfélaginu í dag,
allvíða, og sérstaklega í plássum
og byggðum þar sem sjávarútveg-
urinn er ekki stór og snar þáttur í
hversdagslegu lífi, að horfa fram-
hjá sjávarútvegi. Menn vilja ekki
ræða um hann, þeim finnst hann
ekki koma þeim við.
Þetta er hættulegt. Þetta er
hættulegt fyrir framtíð íslands,
vegna þess að við hljótum að
leggja ofurkapp á að ná áttum í
íslenskum sjávarútvegi. Að ná átt-
um í því að nýta skipakost og
fiskimið hyggilega — í stað þess
að ofnýta, það er að þessu sem við
þurfum fyrst og fremst að hyggja.
Að setja hrygg í uppbyggingu ís-
lensks sjávarútvegs, það er það
stóra vandamál sem blasir við að
leysa í náinni framtíð.
Eiður Guðnason sneri á sinn
hátt út úr fyrir fjármálaráðherra,
en lagði áherslu á það að við ætt-
um að horfa á verðmætasköpun-
ina. Auðvitað erum við sammála
um það. Þá kemur líka að einum
þætti, sem skiptir miklu máli í
þessu efni, það er grunnmenntun
landsins og yfirbyggingin. Grunn-
menntun landsins byggir á því að
ljúka ákveðnu skyldunámi, í stað
þess að beina námi og menntun að
atvinnulífinu: sjávarútvegi, land-
búnaði, iðnaði og þjónustu-
greinum. í stað þess að vera í
beinum tengslum við þessar at-
vinnugreinar, þá beinum við
menntuninni um þröngan stíg í
hefðbundnar háskólagreinar,
beinum henni í Háskóla Islands,
þar sem sú furðulega staða kemur
upp, að jafnvel Háskólarektor lýs-
ir því yfir að stórum hluta
háskólaborgara nýtist ekki
menntun sín í landinu. Háskóli ís-
lands er nauðsynleg stofnun og á
að búa við fulla reisn, en við höf-
um ekki sinnt því sem skyldi, að
rækta upp millibrautir, rækta upp
möguleika fyrir ungt fólk, úti á
landsbyggðinni sem í þéttbýlinu,
til þess að sinna arðvænlegum
þáttum í íslensku þjóðfélagi.
Svo einföld eru málin ekki, sagði
Eiður Guðnason um lausnir í sjáv-
arútvegi. Auðvitað er ekki um ein-
föld mál að ræða, en það er um
það að ræða að vinna að þessu
máli og taka því tak. Það hefur
hins vegar fátt verið einfalt hjá
blessuðum Alþýðuflokknum og
talsmenn hans hafa átt erfitt með
að ná áttum í hversdagslegustu
málum. Hér er hugsanlega um að
ræða mál, sem við hljótum að taka
alvarlega og sýna fulla virðingu.
Útvegsmenn taka mesta áhættu í
verðmætasköpun þjóðarbúsins og
margir, sem eiga best reknu út-
gerðir landsins í dag, eru bundnir
á klafa. Þótt þeir vildu ganga út úr
fyrirtækjum sínum geta þeir það
ekki vegna þess að þeir eru þjóð-
nýttir; þeir eru bundnir bönkun-
um, þeir eru bundnir kerfinu.
Þess vegna á að skapa grundvöll
fyrir sjávarútveginn, þannig að
hann fái notið sín, þannig að þetta
fjöregg þjóðarinnar verði ekki að
leiksoppi afla, sem gerir sér ekki
grein fyrir því, hvað mikið er í
húfi.
Það er því ástæða til að fagna
yfirlýsingum eins og komið hafa
fram hjá fjármálaráðherra um
tímamót í þessum efnum.
Að lokum sagði Árni í umræð-
unni: „Ég minni á að ráðstöfun
gengismunar í sjávarútvegi er
meðferð á eigin fjármagni sjávar-
útvegsins, þótt aðrir aðilar í þjóð-
félaginu telji það réttmæta eign
sína. Það er rétt hjá Ólafi Jóhann-
essyni, að ég fagnaði yfirlýsingu
hæstvirts fjármálaráðherra,
þeirri yfirlýsingu, að komið væri
að tímamótum í afgreiðslu og
þjónustu við sjávarútveg landsins,
þeirri yfirlýsingu að æðstu ráða-
menn þjóðarinnar vilja fast og
ákveðið vinna að því, að tekið
verði til hendinni í rekstrarvanda
sjávarútvegsins og spúlað út.“
ekkert feitmeti í skyrtuerminni.
Kvenfélagið Heimaey heldur sinn árlega basar í dag, laugardag, að
Hallveigarstöðum. Á boðstc'um verða munir sem félagskonur hafa unnið
og heimabakaðar kökur.