Morgunblaðið - 05.11.1983, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1983
33
Dudley Moore í hlutverki sálfræðingsins skálar við sjúkling.
Freud tekinn
í karphúsið
Kvíkmyndír
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáli: Lovesick.
Leikstjóri og höfundur handrits:
Marshall Brickmann.
Tónlist: Philippe Sarde.
Mikill maður Sigmund Freud.
Ekki nóg með að þessi aldamóta-
sálfræðingur sé vinsælasti grip-
urinn í stærstu myndaþjónustu
heims vestur í henni Ameríku og
slái þar út Marx og Jesú Krist,
heldur hafa menn nú eytt heilli
kvikmynd í að afsanna kenning-
ar hans og hæðast að lærisvein-
unum. Þessa kvikmynd getur nú
að líta á tjaldi Austurbæjarbíós
og gengur hún undir nafninu
Ástsjúkur. Lýsir myndin virtum
sálfræðingi sem starfar vestur í
Nýju Jórvík að sálkönnun í anda
meistara Freud, en hrasar á
brautinni er hann hittir stúlku
nokkra sem í krafti æskufjörs
smýgur undan sálgreiningunni.
Er athyglisvert hve stúlka þessi
er snögg að snúa hinum virta
sálgreinanda af braut meistara
Freuds. Er einsog sálkönnuðin-
um hafi ætíð leiðst ákaflega í
starfinu og þurfi ekki nema smá-
skot til að snúa honum inná
glænýja lífsbraut.
Þetta er svo sem allt gott og
blessað. Vafalaust má færa að
því gild rök að sálgreiningarað-
ferð meistara Freud sé orðin lú-
in og sé raunverulega úrelt á
þeirri öld hraðans sem nú geisar.
Þá er ekki fráleitt að ætla að
hinir rándýru sálkönnuðir vest-
anhafs hafi læst sig inní fíla-
beinsturni og hugsi meira um að
hreinrækta kenningar meistara
síns og halda gjaldskránni í lagi
en lækna sár þeirra sem minna
mega sín. Og ekkert er útá leik-
aravalið að setja. í aðalhlut-
verkinu sjálfur Dudley Moore
sem fékk heiminn til að skelli-
hlæja þegar hann lék fertugan
táninginn á móti Bo Derek sæll-
ar minningar. Elizabeth McGo-
vern er í hlutverki Chloe Allen
og ferst það vel. Ekki má gleyma
að Freud fær líf í höndum meist-
arans Alec Guinness. Loks má
telja John Huston sem leikur út-
brunninn sálgreinanda, Geller
að nafni.
Það er sumsé ekkert útá sögu-
þráð og leikaraval að setja i
kvikmyndinni Ástsjúkur, hún er
bara svo andskoti leiðinleg,
hæggeng og það er einsog Dud-
ley Moore nái sér aldrei al-
mennilega á strik. Hefur reynd-
ar ekki gert það síðan hann lék á
móti Bo Derek í „10“. Það er
einsog peningafurstarnir hafi
dregið úr Moore vígtennurnar og
eftir situr lítt fyndinn trúður í
klæðskerasaumuðum hlutverk-
um sem spunnin eru utanum svo
sem ekki neitt. Synd því ekki
skortir kappann hæfileikana,
hann hefur bara orðið fórnar-
lamb andlausra gróðahyggju-
manna, sem hafa ekki áttað sig á
því að hinn frjálsi markaðsbú-
skapur lýtur sömu lögmálum og
listin — hann blómstrar ekki
nema með höppum og glöppum.
Dudley Moore hefði alveg eins
getað blómstrað í hlutverki dr.
Saul Benjamín, en hann bara
gerir það ekki og við þvi er ekk-
ert að gera. Markaðurinn er
einsog lífið óútreiknanlegur.
Menn klappa ekki í kór á Vestur-
löndum þótt þeim sé skipað að
gera það. Ekki enn að minnsta
kosti.
þær sem gilda um áðurnefndar
tungur. Val á ríkismáli er eða var
sérstakt vandamál þar sem mál-
lýskur eru mjög ólíkar, eins og
t.a.m. í Þýskalandi, eða þá Noregi.
Mállýskumunur á íslandi er
hverfandi lítill sé miðað við þessar
tungur, og sá litli munur sem er
skiptir engu máli í kennslu útlend-
inga. Raunar er það svo, t.a.m.
með ensku, að menn gera sér ekki
rellu út af því hvort kenndur er
amerískur eða enskur framburð-
ur, enda þótt þar sé merkjanlegur
munur, meiri en á milli mállýskna
í íslensku. Það er því engin ástæða
til þess að búa til einhverja ríkis-
íslensku af þessum ástæðum.
Hvað á þá að kenna íslenskum
börnum í íslenskum skólum? spyr
kannski einhver. Þarf ekki að hafa
eitthvað opinbert til að kenna
þeim? Það þarf að vera til mótuð
stefna um kennslu í meðferð tal-
aðs máls i skólum landsins. Hins
vegar er vel hægt að hafa slíka
stefnu án þess að framburður
allra landsmanna sé samræmdur í
hverju smáatriði. Það sem mestu
máli skiptir er að kennararnir
hafi gott vit á framburðarmálum
og séu vel að sér í hljóðfræði. Og
að sjálfsögðu þurfa þeir að hafa
nokkra þekkingu á taltækni og
framsagnarþjálfun.
Því er oft haldið fram að ungt
fólk tali óskýrara en eldra fólk, og
þannig sé framburðurinn að
breytast, og áður en vari verði
orðnar óafturkallanlegar breyt-
ingar á tungunni okkar, sem muni
leiða til þess að samband við forn-
ar menningararfleifðir rofni. Um
þetta er erfitt að fullyrða eða spá,
en þó má geta þess að könnun
okkar Höskuldar Þráinssonar og
fleiri, sem að hluta er skýrt frá í
íslensku máli nr. 5 var nokkur
fylgni milli aldurs og þess sem við
köllum „óskýrmæli", og meðal
annars það þegar menn segja
klóstið í staðinn fyrir klósettið.
Ungt fólk virðist því vera heldur
„óskýrmæltara“ en eldra fólk. Ég
álít að hér sé ástæða til þess að
athuga hvort þörf sé á einhverjum
uppeldisaðgerðum. En slíkar að-
gerðir eru útilokaðar nema kenn-
ararnir viti vel hvað um er að
ræða og hafi fengið góða þjálfun í
hljóðfræði. Og það er hér sem há-
skólarnir eiga að koma til hjálpar,
eins og ég er margbúinn að segja.
Ég hugsa að við Ævar getum
þess vegna orðið sammála um það
að ekki sé vanþörf á því að leið-
beina um framburð í skólum, og ég
óska honum heilla í starfi sfnu við
Fjölbrautaskólann í Breiðholti og
vona að það verði sem árangurs-
ríkast og að hann geti stuðlað að
því að þaðan komi vel talandi ung-
ir Ntúdentar, en þó ekki unkir stút-
entar.
Kristján Árnason er lektor í ís-
lenskri mílfrædi rið Heimspeki-
deild Háskóla íslands.
Árgerð 1984 Árgerð 1984
Biasýning
Laugardag og sunnudag
kl. 2—5
NISSAN/ DATSUN MICRA splunkunýja
superstjarnan, sem farið hefur sigurför um
allan heiminn.
Bensíneyðsla MICRA er svo ótrúlega lítil að blaðamenn hinna þekktu
stórblaða MOTOR-AVTO, MOTOR SPORT og BILEN MOTOR OG
SPORT, höfðu aldrei ekið jafn sparneytnum bíl. Tímaritið Quick segir
bensíneyðslu MICRA vera 4,2 á hundraði út á landi og 5,9 l á hundraði í
bæjarakstri, og er það sama niðurstaða og ótal önnur tímarit komust að.
Við teljum ekki ástæðu til, að segja frá bensíneyðslu MICRA í sparakstri,
því að sú bensíneyðsla og raunbensíneyðsla er sitt hvað.
SUBARU1800 GLF fjórhjóladrifinn
hefur selst meira en nokkur annar bíll á íslandi það sem af er
1983. Sumum finnst notalegt og öruggt að sofa á peningunum
sínum, svipað og ormar á gulli, en þeir sem ekið hafa og eiga
SUBARU, eru hinsvegar ekki í vafa um að peningar þeirra eru
betur geymdir í SUBARU GLF 4WD, því SUBARU er ekki bara
fyrsta flokks bíll, heldur líka fyrsta flokks fjárfesting.
Eigum enn örfáa fjórhjóladrifna
SUBARU 700 HIGH ROOF
DELIVERY VAN árgerð 1983 á
einstaklega hagstæðu lækkuðu verði.
SUBARU HIGH ROOF er nán-
ast óstöðvandi í slæmri færð.
Akið ekki út í óvissuna — Akið fjór-
hjóladrifinni SUBARU sendibifreið.
Tökum flestar gerðir
eldri bíla upp í nýja.
INGVAR HELGASON s.^*.
SÝNINGARSALURINN /RAUÐAGERÐI