Morgunblaðið - 17.11.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLADID, FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1983
LADA
Vetrarskoðun
,1983—198'
Nú er rétti tíminn fyrír
Ladaeigendur aö koma
meö bif reiöir sínar
í vetrarskoöun
1 Athuga ástand ökutækisins.
2 Athuga ofíu á vét, stýrísvél og vökva á raf-
geymi, kælikerfi, rúöusprautum, bremsum og
kúplingu.
3 Mæia frostlög og bæta á ef þarf.
4 Mæla rafgeymi og bleöslu og hrefnsa geyma-
sambönd.
5 Hreinsa síur í bensíndælu og blöndungí.
6 Athuga og skipta um ef þarf, þétti, pfatínur,
kveíkjuhamar, kveikjulok, kertaþræöí, kerti,
foftsíu og viftureim.
7 Athuga ventlalokspakknfngu og vföbragös-
dælunál.
8 Strekkja tímakeöju.
9 Stilla kveikju og blöndung.
10 Athuga sviss, startara, mæla, kveikjara, þurrk-
ur og miðstöo.
11 Athuga öll Ijós.
12 Stillaljós.
13 Athuga huröir, þéttikanta og smyrja læsingar.
INNIFALIÐ £s1-690
Hver man ekki eftir síðasta vetri?
Bein lína á verkstæöi 39760
LÁTIÐ FAGMENN YFIRFARA ÁSTAND
BIFREIDARINNAR
E "^v Bifreiöar og Landbúnaðarvélar hf 2
iisNir
Suðurlandsbraut 14 — Simi 38600 — 31236.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir DREW MTDDLETON
Þessi SA-I-flugskeyti voru sýnd i KauAa torginu á
byltingarafmælinu 7. nóvember sl. Erfiðara er hins
vegar ad komast yfir myndir af SS-20-eldflaugunum.
Stýriflaug skotið frá kafbát.
Hvað breyttist með meðal-
drægu NATO-eldflaugunum?
Með komu fyrstu stýriflauganna til flugstöðvarinnar í Greenham
Common í Englandi hefur Atlantshafsbandalagið stigið fyrsta litla skrefíð
í pá átt að koma á nokkru jafnvægi hvað varðar meðaldrægar eldflaugar
í Evrópu. í þeirri umræðu, sem verið hefur um eldflaugarnar og friðar-
málin, hefur það hins vegar viljað gleymast, að eldflaugarnar 572, sem
fyrirhugað er að setja upp, koma í stað miklu fleiri kjarnorkuvopna,
eldflauga og sprengjuflugvéla, sem fyrir voru, en af áróðrinum má helst
skilja, að vestræn riki séu nú í fyrsta sinn að koma upp kjarnorkuvopnum
sér til varnar. Ástæðan fyrir því er augljós. Gömlu eldflaugarnar voru
skammdrægar, náðu aðeins til fylgirfkja Sovétríkjanna í Austur-Evrópu,
en þær nýju ná til Sovétríkjanna sjálfra.
Ifyrsta áfanga verður komið
upp 41 eldflaug í Vestur-
Evrópu, 16 stýriflaugum í Eng-
landi, 16 á Sikiley og níu Persh-
ing 2-eldflaugum í Vestur-
Þýskalandi. Þessi vopnabúnaður
er þó aðeins brotabrot miðað við
yfirburði Sovétmanna, sem
beina meira en 260 SS-20-eld-
flaugum að flugvöllum, brúm,
höfnum, herstjórnarmiðstöðvum
og þýðingarmiklum samgöngu-
leiðum í Vestur-Evrópu, og öðr-
um 100 að Miðausturlöndum og
Kína. SS-20-eldflaugarnar eru
hreyfanlegar og búnar þremur
kjarnaoddum hver, þannig að
um er að ræða rúmlega 1000
kjarnaodda alls, en allar stýri-
og Pershing 2-eldflaugarnar,
sem taka á í notkun fyrir árið
1988, eru búnar einum kjarna-
oddi. Sovésku eldflaugarnar eru
miklu langdrægari en þær
bandarísku, draga 3100 mílur á
móti 1120 mílum, en Atlants-
hafsbandalagið leggur líka
áherslu á, að nýju eldflaugarnar
séu ekki árásarvopn, heldur til
varnar, til að gera hugsanlega
árás ólíklegri.
Um margra ára skeið hefur
Atlantshafsbandalagið ráðið yf-
ir Pershing-eldflaugum og þús-
undum kjarnorkusprengna í
Vestur-Evrópu en eldflaugarnar
gátu ekki borið þær nema til
Austur-Þýskalands, Póllands og
Tékkóslóvakíu, ekki til Sovét-
ríkjanna sjálfra. Loftvarnir sín-
ar hafa svo Sovétmenn byggt
upp með það fyrir augum, að
þeir geti grandað sprengjuflug-
vélum NATO-ríkjanna, sem bera
kjarnorkusprengjur, áður en
þær komast inn yfir sovéskt
land. Með tilkomu nýju eldflaug-
anna hafa þessar aðstæður hins
vegar breyst. Vestur-Evrópa
hótar nú að svara fyrir sig ef
Sovétmenn gera árás á hana og
Það er einmitt meginástæðan
fyrir því, að Sovétmenn gera nú
allt hvað þeir geta til að kynda
undir ótta Vestur-Evrópubúa við
kjarnorkustyrjöld. Þannig
hyggjast þeir hræða svo almenn-
ing á Vesturlöndum, að hann
sætti sig við, að Sovétmenn hafi
áfram ótvíræða yfirburði hvað
kjarnorkuvopn snertir og geti
lagt Vestur-Evrópu í rúst þegar
þeim þóknast.
Innan NATO hefur þeirri
skoðun verið hreyft, að vegna
nýju eldflaugnanna kunni Sov-
étmenn að freistast til að velta
fyrir sér árás með venjulegum
vopnum, oðrum en kjarnorku-
vopnum. Rússar og bandalags-
ríki þeirra hafa mikla yfirburði
hvað varðar venjulegan herbún-
að, flugvélar, skriðdreka, bryn-
vagna og stórskotaliðsvopn, og
með það í huga kynnu þeir að
afráða árás á Vestur-Evrópu og
beita þá í fyrstu atlögu efna-
vopnum en ekki kjarnorkuvopn-
um.
Þessar skoðanir fara í bága
við hugmyndir Sovétmanna
sjálfra, sem telja, að í árás á
Vesturlönd verði að beita jafnt
kjarnorkuvopnum sem venju-
legum vopnum. Sovésku her-
deildirnar í Austur-Þýskalandi,
Póllandi og Tékkóslóvakíu eru
þjálfaðar í að berjast við að-
stæður, „sem líkjast kjarnorku-
styrjöld", og eru búnar farar-
tækjum og fatnaði, sem gerð eru
með það fyrir augum. Eldflaugar
NATO-ríkjanna einar sér munu
því sennilega hafa mjög tak-
mörkuð áhrif í þá átt að draga
úr líkunum á sovéskri árás en
NATO-ríkin telja þær samt sem
áður mjög mikilvægar. Fyrst og
fremst vegna þess, að þeim er
beint að hernaðarlega mikilvæg-
um stöðum handan járntjaldsins
og ekki aðeins í fylgiríkjum Sov-
étríkjanna, heldur einnig í þeim
sjálfum.
Af þessum sökum telja sumir
hernaðarsérfræðingar á Vestur-
löndum, að nýju NATO-eld-
flaugarnar muni valda sams
konar „skelfingarjafnvægi" og
nú ríkir hvað langdrægu eld-
flaugarnar snertir. „Skelfingar-
jafnvægið er vissulega óttalegt,"
er haft eftir breskum hermála-
sérfræðingi, „en jafnvægisleysi
Sovétmönnum í hag er óhugs-
andi."
Ef til átaka kemur er þó aug-
ljóst, að stýrieldflaugastöðvarn-
ar liggja vel við höggi og Sovét-
menn eins og allir aðrir vita ná-
Bandarísk eldflaug
Pershing 2.
af gerðinni
kvæmlega hvar þær eru niður
komnar. Þær yrðu því fyrsta
skotmarkið í hugsanlegri árás
þeirra á vestrænar þjóðir.
Allt frá því að Atlantshafs-
bandalagið kom fyrst upp kjarn-
orkuvopnum sér til varnar hefur
verið gengið út frá því, að til að
beita þeim þyrftu þjóðþing að-
ildarþjóðanna fyrst að leggja
blessun sína yfir það. Á þetta
hafa Bandaríkjamenn líka alltaf
lagt áherslu og margítrekað, að
samþykkis ríkisstjórna aðildar-
ríkjanna yrði leitað áður en
kjarnorkuvopnum yrði beitt.
Bandarískir hernaðarsérfræð-
ingar telja hins vegar, að á þessu
máli séu tveir annmarkar. í
fyrsta lagi, að vegna ótta við eig-
in tortímingu er það vafamál, að
vestur-evrópsk þjóð gæfi leyfi til
að kjarnorkuvopnum yrði beitt,
og í öðru lagi, sem skiptir ríkis-
stjórnir í Vestur-Evrópu miklu
máli, hvort Bandaríkjamenn
færu eftir þessum samþykktum
þegar til kæmi.
Með þetta í huga telja þeir,
sem best þekkja til, að nýju
NATO-eldflaugarnar í Vestur-
Evrópu kunni e.t.v. að verða Sov-
étmönnum eitthvert umhugsun-
ar- og áhyggjuefni en heldur
ekki meir.
Drew Middleton er hermálafrétta-
ritari New York Times og hefur
skrífað margar bækur um her- og
stjórnmil, m.a. um orrustuna um
Bretland.