Morgunblaðið - 16.12.1983, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1983 .
11
Hvar eru skipin?
Kaupmannahöfn:
Tryggvi Ólafsson
listmálari sýnir
JóiLshú.si, 3. desember.
Málverkasýning Tryggva Ólafs-
sonar listmálara í Galleríinu að
Magstræti 18 hér í borg var opnuð
síöasta laugardag í nóvember. Var
þar margt manna saman komið, en
Tryggvi er þekktur listamaður hér,
bæði meðal landa og Dana. Verður
sýning hans opin til 18. desember.
Tryggvi Ólafsson er fæddur í
Neskaupstað 1940 og var nem-
andi i Myndlista- og handíðaskól-
anum í Reykjavfk 1960—61 og
síðan nam hann við Listaaka-
demiuna í Kaupmannahöfn til
1966 og hefur átt heima í Dan-
mörku síðan. Hefur Tryggvi hald-
ið 7 einkasýningar í Reykjavik og
6 í Kaupmannahöfn og tekið þátt
í norrænum sýningum i öllum
höfuðborgum Norðurlanda, auk
Hollands og Þýzkalands. Listmál-
arinn var þátttakandi i SÚM frá
1969 og var um 10 ára skeið með í
listamannahópnum „Den nord-
iske“. Mun Tryggvi kenna sem
gestur við Listaakademíuna nú á
næstunni, en hann hlaut starfs-
laun Menntamálaráðuneytisins
islenska 1981.
Sýningin í Galleríinu að
Magstræti 18 er fremur lítil, enda
sniða húsakynnin henni þröngan
stakk. En bæði klippmyndir
Tryggva og málverk bera vönduð
vinnubrögðum vitni og er lita-
samsetningin hárfin, og hefur að-
sókn að sýningunni verið mjög
góð þessa fyrstu desemberdaga.
G.L-Ásg.
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ritsafn Davíðs Stefánssonar frá
Fagraskógi, sjö fyrstu bindin, kom
nýlega út hjá Helgafelli, en væntan-
leg eru tvö bindi í viðbót með leikrit-
um skáldsins. Ritsafnið kom síðast
út í heild 1965. í þeim bindum sem
hér um ræðir eru Ijóðasafnið Að
norðan I—IV, Mælt mál og Sólon
Islandus I—II.
Vonandi gefst síðar kostur á að
fjalla ítarlega um ritsafn Davíðs
Stefánssonar, en að þessu sinni
skal aðeins minnt á útgáfuna.
Það er auðvelt að gera sér grein
fyrir hvers vegna Svartar fjaðrir
og fleiri bækur Davíðs Stefáns-
sonar vöktu síka hrifningu. Tónn-
inn var nýr, umfram allt einlægur
og í anda þjóðkvæða. Skáldið orti
um það sem stóð hjartanu næst,
einkum ástina, gleðina og sorgina.
Ljóðin voru full af þrá, sterkum
tilfinningum. Gleðin bjó í nánu
sambýli við sorgina og stundum
voru myrk og jafnvel tryllt öfl á
ferð. Fáir gátu ort jafn einfalt og
um leið eftirminnilega um það
sem allir létu sig varða. Hver man
ekki Mamma ætlar að sofna, Allar
vildu meyjarnar —, Komdu —, Á
Svartasandi, óráð? Eru þá aðeins
fáein ljóð nefnd úr Svörtum fjöðr-
um sem tvímælalaust er meðal
vinsælustu ljóðabóka aldarinnar.
En það fóru fljótlega að sjást
þreytumerki á þeirri lífsmynd sem
Davíð Stefánsson dró upp í ljóðum
sínum. í Kvæðum er til dæmis
Hvar eru skipin — sem er eins og
dálítill spádómur um þróun
skáldsins:
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.
Hvar eru skipin, sem við sigldum á
til sólarlandsins yfir höfin blá,
og fákurinn, sem fyrr með okkur rann
til fjallsins, þar sem vafurloginn brann?
Hvar eru þau hin töfralýstu torg
og turnarnir á okkar hvítu borg?
Hvar eru öll hin hvefldu súlnagöng
og kliðurinn í vatnsins perlusöng,
og hvar er það hið gamla, vígða vín,
sem vermir kalda, gefur bliudum sýn,
og hvar er það hið forna fórnarbál,
sem friðar hjartað, hvílir þreytta sál,
og harpan gullna, er grét í höndum mér
af gleði, er ég sat við fætur þér,
og brúðarsængin rauðum rósum stráð
og rökkrið helga og augnabliksins náð?
Við brotin skipin bylgjur stíga dans
á borgarrústum okkar sokkna lands.
Davíð Stefánsson orti mörg
söguleg Ijóð, langa og mælska
báika. En hann hélt tryggð við
hina lýrísku stemmningu andar-
taksins til hinstu stundar og frá
honum komu alltaf öðru hverju
ljóð sem minntu á bestu æskuljóð-
in. Svo orti hann líka ljóð sem
voru dýpri og hnitmiðaðri en ljóð
fyrstu bókanna. Það sem háði
Davíð aftur á móti var að hann
komst snemma í andstöðu við
strauma nýrra tíma og gat ekki
aðlagað sig breytingum. Hann,
þjóðskáldið sjálft, hvarf í skugga
yngri manna. Viðbrögðin voru
stundum beiskjublandin um of.
En eins og önnur skáld á að
meta Davíð Stefánsson fyrir það
besta sem hann orti. Það hlýtur að
verða gert.
Engum blandast þó hugur um
að Davíð Stefánsson nýtur sín bet-
ur í úrvali en heildarsafni.
„Jónas Hallgrímsson orti fyrir
alla þjóðina," sagði Davíð Stef-
ánsson í ræðu á Listamannaþingi
1945, en ræðan er birt í Mæltu
máli. Það sem hann telur Jónasi
til ágætis er að hann leit „bæði um
öxl og fram á veginn. Hann ann
fortíðinni, bergir af Mímisbrunni
óðs og sagna, dáir frjáisræði og
forna hetjulund". Davíð vildi vera
skáld allrar þjóðarinnar og þjóðin
gerði hann að skáldi sínu.
Skáldsaga Davíðs, Sólon Island-
us, sem fjallar um Sölva Helgason,
var af hans hálfu stórmannleg til-
raun til epískrar sagnagerðar og í
henni birtist ekki síst skilningur
hans á samfélagi og skáldskap.
Hin nýja útgáfa Helgafells á
ritsafni Daviðs Stefánssonar er
ekki mikið breytt frá því sem áður
var ef undan eru skildar einkar
smekklegar bókakápur Ragnheið-
ar Kristjánsdóttur.
FRÁ PÓRBERGIÞÓRÐARSYNI
skrifuð 1922—1931
Þessi bréf eru ástarbréf og eiga engan sinn iíka í
ísienskum bókmenntum. Enda eru þau varðveitt fyrir
undarlega tilviljun, eins og giöggt kemur fram í inngangi
lndriða G. Porsteinssonar fyrir bókinni.
Og þessi bréf segja ástarsögu sem er bæði falleg
og fagurlega skráð. Og sú saga á vafalaust eftir að valda
lesendum ýmsum heilabrotum.
Sóla og Þórbergur unnust hugástum, það sjáum við glöggt
af bréfunum. En hvers vegna auðnaðist þeim ekki að njótast?
„Bagga mín. Þetta er svo löng saga,“ sagði Sóla við Guðbjörgu
dóttur sína, þegar hún gekk á hana um sambandsslitin.
Að öðru leyti er málið hulið þögn af hennar hálfu.
Quðbjörg er dóttir Sólrúnar og Þórbergs
og hafa báðir foreldrar hennar
skilið eftir yfirlýsingar því til staðfestingar.
En hún hefur ekki fengið það viðurkennt af dómstólum.
Eru þau undarlegu mál skýrð hér og rakin í inngangi
fýrir bréfunum og málsskjöl og dómsniðurstöður
birtar i bókarlok.
Dreifinq: AB Skemmuveqi 36, Kópavogi.
Sími 73055.