Morgunblaðið - 15.01.1984, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1984
Við sitjum í rúmgóðri
vinnustofu með stór-
um glugga út í garð-
inn, þar sem hvít-
snjóuð trén útiloka
umheiminn og veita
kyrrð. Þarna er mál-
verk á trönum og lita-
túbur og penslar á
borði við höndina.
Olíumálverk og
vatnslitamyndir á
veggjum, geymslur
undir myndir og í
hillum mikið af lista-
verkabókum, erlend-
um þykkum bindum
með meisturum mál-
aralistarinnar í heim-
inum og þeim inn-
lendu sem til eru á
bók. Þegar skamm-
degisrökkrið fer að
færast yfír, flæðir góð
óbein lýsing um
vinnustofuna.
Bragi Hannesson í vinnustofu sinni.
Ljósm. Rax.
A virkum dögum
í bankastjórastóli,
á helgum með pensil
Bragi Hannesson sóttur heim
Við erum ekki stödd á biðstof-
unni eða skrifstofunni hjá
bankastjóra Iðnaðarbankans,
Braga Hannessyni, heldur á hin-
um vinnustaðnum hans, þar sem
hann eyðir frístundunum um
helgar. Var svo heppinn að hús-
inu í Starmýri 6, sem hann
keypti löngu áður en hann tók
sér pensil í hönd, fylgdi nægilega
rúmgóð lóð til þess að hann gat
byggt þar fyrir 5 árum þessa
góðu vinnustofu áfasta íbúðar-
húsinu. Þar dundar hann við að
mála um helgar, eins og hann
orðar það í hæversku sinni. Lifn-
aðarhættir hafa þróast í all-
reglubundna skiptingu. Á virk-
um dögum situr hann í sínum
bankastjórastóli og sinnir mál-
um bankans og viðskiptavina
hans, en helgar sig myndlistinni
á frídögunum, sem skiptast milli
efnisöflunar með útiveru í nátt-
úrunni og þess að koma áhrifun-
um á striga eða pappír í vinnu-
stofunni. — Og þá er alveg ómet-
anlegt að geta verið hér í alger-
um friði og óskiptur, segir Bragi.
Það er a.m.k. ekki algengur
ferill að maður, sem lengi hefur
verið á kafi í málefnum og upp-
byggingu iðnaðar í landinu, var
kominn á kaf í stjórnmálin sem
borgarfulltrúi í Reykjavík og er
búinn að vera bankastjóri í tvo
áratugi, snúi sér að myndlist af
alvöru og með þeim árangri sem
sjá má á sýningum undanfarin
ár. Forvitnilegt að grennslast
frekar um hvernig það hefur
gerst. Bragi Hannesson, sem er
Reykvíkingur, varð stúdent frá
MR 1953 og lauk lögfræðinámi
1958. En strax það ár gerðist
hann framkvæmdastjóri Lands-
sambands iðnaðarmanna og rit-
stjóri tímarits þeirra. — Atvikin
höguðu því svo, segir hann, þeg-
ar spurt er hvort hann hafi ætl-
að sér að helga iðnaðinum í land-
inu krafta sína.
— Ég hafði gaman af lögfræði
og tók mín réttindi sem héraðs-
dómslögmaður, þótt ég hafi ekki
unnið við slík störf. Ég sótti um
framkvæmdastjórastarf hjá
Landssambandi iðnaðarmanna
nýkominn frá prófborðinu og
þarmeð var teningunum kastað.
Þar kynntist ég mörgum mætum
mönnum og brautryðjendum í
iðnaði, sem nú eru horfnir, eins
og Helga Hermanni Eiríkssyni
og Kristjáni Jóhanni Krist-
jánssyni. Þessir forustumenn
iðnaðarins voru alveg einstakir
menn, litríkir, skemmtilegir og
kjarkmiklir. Þetta voru svo
miklir hugsjónamenn. Þeir voru
ekki að berjast fyrir eigin hag
heldur fyrir uppbyggingu iðnað-
arins í landinu, sem var einn
þáttur í sjálfstæðisbaráttu þjóð-
arinnar í þeirra huga. Og þar var
á brattann að sækja.
Og er enn, skilst mér. Ekki hef-
ur baráttunni verið lokið um það
leyti sem þú komst þar að?
— Nei, en ýmislegt var komið í
höfn, eins og Iðnaðarbankinn.
Ég hefi verið þar í 20 ár af þeim
30, sem hann hefur starfað. En
iðnaðurinn hefur átt erfitt upp-
dráttar á íslandi og á enn og til
þess liggja ýmsar ástæður.
Ártölin vekja athygli blaða-
manns. Bragi verður bankastjóri
Iðnaðarbankans 1963 og borg-
arfulltrúi í Reykjavík 1966, en
einmitt á þeim tíma þegar hann
er mest á kafi í athafnalífinu —
er í hafnarstjórn, stjórn veitu-
stofnana og Innkaupastofnunar
Reykjavíkur — þá byrjar hann
að mála. Elsta myndin í vinnu-
stofunni er frá 1967. Þetta vekur
spurningar. Annars vegar hvort
hann hafi byrjað að mála sér til
hugarhægðar þegar erillinn var
mestur. Og hins vegar hvort sú
staðreynd að hann var farinn að
fást við myndlistina hefur valdið
því að hann hætti í borgar-
stjórninni eftir eitt kjörtímabil
árið 1970. Sjálfur segir hann að
einhvern veginn virðist maður
alltaf finna tíma fyrir það sem
maður vill gera og eflaust hafi
blundað í sér einhver listræn til-
hneiging. Segja megi að hann
hafi farið að fikta við að mála til
að hvíla sig frá amstrinu, enda
hafi hann þá strax aðgreint
þetta með því að taka ekki pens-
ilinn nema um helgar.
— Þegar ég hætti í borgar-
stjórn 1970 var ég farinn að gera
mér grein fyrir því að ekki getur
til lengdar farið saman að gegna
bankastjórastarfi og vera á kafi
í pólitík, segir Bragi. Hvort
tveggja eru það krefjandi störf
að ekki verður báðum sinnt svo
vel fari. Fyrir mér var valið auð-
velt, enda var ég satt að segja
orðinn dálítið lúinn á pólitíkinni.
En inn í borgarmálin kom ég að
sjálfsögðu sem fulltrúi fyrir iðn-
aðinn, þótt ég hefði sem ungur
maður starfað í Heimdalli og
SUS og síðar í Verði. Iðnaðurinn
hafði átt sína fulltrúa í borgar-
stjórn og það voru fyrst og
fremst iðnaðarmennirnir og
iðnrekendur sem studdu mig til
setu þar. Árin í borgarstjórn
voru mjög lærdómsrík. Að kynn-
ast borgarmálum breikkar sjón-
deildarhringinn. Ég minnist með
ánægju samvinnu og kynna af
samherjum og ekki síður and-
stæðingum í stjórnmálum frá
þeim árum.
Lúinn á pólitíkinni segirðu. En
kvarta ekki bankamenn líka og
eiga í erfiðleikum?
— Það er rétt. Vandamál
okkar hefur lengi í því legið að
raunvextir hafa verið neikvæðir.
Afleiðingar þess hafa verið
margar og í sjálfu sér skelfi-
legar. Þetta hafa engir getað
betur séð eða fundið en banka-
menn, en þeirra ráð hafa mátt
sín minna en hinna sem hag
höfðu af ódýru lánsfé.
Á það ekki að vera að breytast?
— Jú, síðustu tölur benda til
að svo sé og það er fagnaðarefni.
ByrjaÖi að mála 1967
En í kyrrðinni í þessari vinnu-
stofu með málverk á veggjum
allt í kring er andrúmsloftið of
notalegt til að dvelja við fjár-
málaáhyggjur. Og skiljanlegt
þegar Bragi talar um hve óskap-
lega mikið atriði það sé að geta
verið þar með myndlistina alveg
aðskilda frá öðru. Elstu olíumál-
verkin þarna eru frá 1970, en
vatnslitamyndirnar aðeins eldri.
Enn höfum við ekki fengið svar
við því af hverju hann, banka-
stjórinn og stjórnmálamaður-
inn, byrjaði allt í einu að mála.
— Ég hafði lengi haft mjög
gaman af myndlist, svarar hann.
— Það var eiginlega Ásgrímur
Jónsson sem kveikti í mér. Ég
kom oft á heimili þar sem var
mikið af myndum eftir Ásgrím
og heillaðist af þeim. Þá hefi ég
verið 15—16 ára gamall. Hins
vegar var ég alla tíð slakur í
teikningu í skólanum. Þessi
kynni af Ásgrími urðu til þess að
ég fór að sækja myndlistarsýn-
ingar og skoða verk fleiri mál-
ara. 1967 fór ég svo að föndra við
þetta sjálfur og hélt því áfram.
Eitt sinn sýndi ég Sæmundi Sig-
urðssyni málarameistara, sem
líka málar myndir, þessar
vatnslitamyndir mínar og hann
hvatti mig til þess að fá leiðbein-
ingu. Kom mér í samband við
Hring Jóhannesson listmálara.
Hringur hefur svo frá 1971 litið
til með mér, komið hingað einu
sinni í mánuði og farið yfir það
sem ég er að gera. Það er mín
skólaganga á þessu sviði. Hring-
ur er fjölhæfur og frábær
myndlistarmaður og einstakur
kennari. Þá hefi ég vitanlega les-
ið mikið af bókum um myndlist
og fer í söfn þegar ég er erlendis.
Skoða oft myndir í söfnum sem
ég hefi áður séð á bók. Af þessu
má mikið læra. Þegar maður fer
að stunda þetta, þá fær maður
myndminni, man vel myndir og
fer og skoðar þær aftur, segir
Bragi, og flettir upp í nokkrum
listaverkabókum úr skápnum
með myndum eftir Turner og
Wyeth og fleiri. — Sjáðu hve
þetta er fínt! Enda er mynd-
prentun í bókum orðin svo góð,
segir hann.
Nú má merkja í þínum myndum
að þar er mikil náttúrustemmning.
Málarðu úti eða vinnurðu hér inni
í vinnustofunni?
— Oft rissa ég upp úti eða tek
myndir og lít svo á það seinna og
vinn út frá því. Sumar myndirn-
ar eru þó hreinar fantasíur. Það
er haft eftir Matisse að maður
eigi að fara út og horfa á mótívið
og koma svo inn til að mála. Það
eru mikil sannindi í því. Mér
finnst truflandi að horfa á fyrir-