Morgunblaðið - 15.01.1984, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1984
23

Texti:
Elín Pálmadóttir
Myndir:
Ólafur K. Magnússon
ings- og tryggingakostnaðar á
listaverkum. Sýningarsalurinn her
er mjög góöur og hæfilega stór,
svo það er mjög gaman að setja
hér upp sýningar.
— Hvaða sýningar hefur verið
skemmtilegast að setja upp?
— Það er margt sem hefur ver-
ið skemmtilegt að vinna við í þessi
3 ár, segir Ann Sandelin. Og eftir
að hafa hugsaö sig svolítið um,
bætir hún við: — Eitt það
skemmtilegasta var Grænlands-
kynning 1982 og og Grænlands-
sýning ári seinna. Þá var hér fyrir
utan sýninguna vönduð dagskrá
einu sinni í viku í 4 mánuöi. Og
þetta var ótrúlega vel sótt. Hún
hófst meö því að grænlenskir gest-
ir komu hingað og Grænlendingar
komu lika í dagskrárnar inn á milli
allan tímann, en mest stóðu ís-
lendingar að þeim. Reyndar er ætl-
unin að gera eitthvað svipað til
kynningar á Færeyjum í 4 mánuði
og Ijúka því meö ferö til Færeyja.
Efnt verður til 15 manna nám-
skeiða einu sinni í viku og dagskrá
opin almenningi mánaöarlega. j
lok janúar kemur Erlendur Pat-
ursson og talar um samskipti
þessara tveggja eyþjóða, íslend-
inga og Færeyinga. Og því lýkur
með nokkurskonar vöku, færeysk-
,um dönsum i vornóttinni. Aö þessu
standa, auk Norræna hússins,
Námsflokkar Reykjavíkur, Færey-
ingafélagið og Norræna félagið.
Þetta verður mjög skemmtilegt.
Hægt er að taka fyrir fleiri svæði,
lönd eða landshluta, svo serr Sví-
þjóð. Við höfum t.d. veriö að tala
um sígauna, sem er þjóðflokkur í
Svíþjóð og Finnlandi, sem fáir vita
mikið um. Þeir eiga sitt eigið
tungumál og margt sem gaman
væri að kynna, svo sem silfursmíði
og gullsmíöi. i Finnlandi eiga þeir
eigiö leikhús, þar sem leikiö er á
þeirra tungu.
— Verður af þessu áður en þú
ferð?
— Nei, þvi miður verður það
ekki, en ég ætla að reyna að koma
málinu af stað, svarar Ann Sande-
lin. Annað er það sem mig langaöi
til aö gera og fannst leiöinlegt aö
ekki var hægt. Það var að kynna
Kirjálahérað sem er austast í Finn-
landi. Þar er talað sérstakt mál, og
þeir eiga sér eigin tónlist.
Kalevalakvæðin eru þaöan. Þarna
er ortódoxkirkjan, og þessi lands-
hluti hefur orðið fyrir miklum áhrif-
um frá gamla Rússlandi. Þar er
gott safn, svo að hægt hefði verið
að koma upp mjög fínni sýningu ef
fé hefði verið til þess. En þetta eru
mjög dýrir munir og tryggingar ill-
viöráöanlegar. Við höfðum mikinn
hug á að gera þetta. Til dæmis
hefðum viö fengið hingað grátkon-
ur þaðan, en þar tíðkast grátkon-
ur, sem flytja kvæði við jarðarfarir
og brúðkaup. Þetta hefði veriö
mjög skemmtilegt. Ætli ég reyni
ekki að koma því af staö áður en
ég fer héöan, segir Ann Sandelin.
En ég veit ekki hvernig það fer.
Við stöndum viö gluggann í
stofu þeirra Borgars Garðarssonar
og Ann Sandelin í Norræna húsinu
og horfum út í íslenska veturinn.
Þetta eru fyrstu jólin þeirra á ís-
landi og Ann hefur orð á því hve
falleg og friðæl Ijósin séu í kirkju-
görðunum og á húsunum í skamm-
degismyrkrinu. Nú svara þau bæði
spurningu, sem borin var upp í
upphafi samtalsins; hvað hafi kom-
ið þeim mest á óvart við að flytja til
annars lands. Borgar segir aö
mest hafi komiö ser á óvart í Finn-
landi, að hafið skyldi trjósa. Það
hafði hann aldrei séö á islandi. En
á íslandi fannst Ann furöulegast aö
sjá skuggana af skýjunum speglast
í landinu. Það væri óhugsandi í
skógi klæddu Finnlandi. i báðum
löndunum var það náttúran sem
heillaði mest. __ E.Pá.
Ann hélt að mundi gæta innilokunarkenndar í mesta skammdeginu. En aú tilfinning kom aldrei, segir hún, þar sem hún og Borgar horfa út í
íslenska vetrarveðrið. Þvert á móti, hér er svo lífiegt menningarsamband við umheiminn.
Ann: Vildi reyna að opna Norræna húsiö meira og gera það meira
íslenskt. Starfsemin á ekki bara aö vera á listasviðinu heldur líka að
kynna samfélögin, stjórnmálin og allt annað. Hefði t.d. viljað kynna
sígauna á Norðurlöndum og þá sem búa í Kirjálahéraöi með sína
sérstöku menningu.
ingu, þar sem hann lék Horatio,—
Þetta var alveg æðisgengin sýning,
segir hann. Benno Besson setti á
svið og hafði alveg gigantískan
hraöa á sýningunni. Viö lékum all-
an textann óbreyttan á 3 tímum.
Það krafðist óskaplegrar ná-
kvæmni. Ég hefi aldrei leikiö í ann-
arri eins sýningu og aldrei fengiö
aðrar eins móttökur og við fengum
fyrir Hamlet á Dramaten í Stokk-
hólmi. Maður fékk alveg nýja sýn á
leikhúsinu og losaöi sig viö heil-
mikið af því sem maður haföi lært
og tileinkað sér.
Allir skipta sér af öllu
Það er auöheyrt aö Borgar er
hrifinn af Lilla Teatern og hefði
ekkert á móti því að komast þar aö
aftur. — Leikhópurinn er enn sá
sami og hann er gífurlega sterkur
og góöur, segir hann. Þarna er
mjög þröngt, mikið slit á fólki. En
þetta er þaö leikhús sem mér líkar
best. Ég kann ekki aö vera í svona
stórum leikhúsum eins og Þjóð-
leikhúsinu. Nema í Návígi, sem
mér þótti ákaflega gaman aö vinna
aö þrátt fyrir undrunina og þögn-
ina sem mætti því og aö þeir hafa
líklega veriö í minnihluta sem
kunnu að meta það. Enda kostaöi
það mikið návígi. Þaö skiptir svo
miklu máli upp á heildarsvipinn og
til aö gera heildarátak aö hægt sé
aö halda hópnum saman utan leik-
sýninga. í Lilla Teatern verður
maður að ganga í allt og hópurinn
er allur ábyrgur. Ég hefi t.d. verið
með í að velja leikrit og setið í
stjórn (fékk undanþágu frá finnsk-
um lögum til þess). Maöur lætur
sig kjól prímadonnunnar varöa, út-
lit prógrammsins, leikmuni, og sá
leikari sem hefur minna að gera á
sviöinu tekur til hendi viö annað.
Þess er vitanlega gætt aö þaö
trufli ekki leikinn, sem er aðalatrið-
ið. Og ég er búinn að átta mig á því
að ég vil skipta mér af öllu — og
geri þaö. Allir skipta sér af öllu í
Lilla Teatern. Maður verður bara
að vera nógu stór til að taka því.
Ég var leiðréttur með málið á
hverri æfingu og sýningu, og hafi
ég farið batnandi þá er þaö leik-
hópnum að þakka. Lilla Teatern er
sjálfseignarstofnun núna. Var upp-
haflega einkaleikhús, sem boöiö
var leikara til kaups. Þaö var um
það leyti sem ég kom þar. Hann
vildi ekki kaupa einn og þá var
þetta fyrirkomulag tekið upp. Ég
sagði þeim frá Leikfélagi Reykja-
víkur og hugmyndalegu fyrirkomu-
lagi sem þar var, og þetta var snið-
ið svolítið eftir því.
— Hvers vegna fellur þér verr
að leika í stóru stofnanaleikhúsun-
um? i
— Það kemur eflaust af upp-
eldinu í litlum leikhúsum. Þegar
maður kemur inn á stóra stofnun,
þá er maöur ekki eins ábyrgur.
Þaö gildir í leikhúsi alveg eins og
annars staöar. Á stórum stöðum
er alltaf fólk, sem kemur ekkert viö
og fríar sig allri ábyrgð. Það er
hægt á stórum stað. Samt brýtur
alltaf á leikaranum á sviðinu. Þar
er ekki hægt aö víkja sér undan og
deila á annan. Og ég vil hafa
ábyrgöina og allt sem henni fylgir.
Standa viö allar vitleysurnar sem
maöur gerir. Ég hefi gert svo
margar vitleysur og kæri mig ekk-
ert um að fría mig af þeim.
Meiri kynning á
íslandi erlendis
Frá því að ræða um störf íslend-
ingsins i Finnlandi vindum viö
okkur í að spyrja um starf Finnans
á islandi. Ann Sandelin tók viö
Norræna húsinu þegar starfsemin
átti í miklum fjárhagserfiöleikum.
En hverjar voru og eru hennar
hugmyndir um rekstur þess?
— Fyrir utan það að bjarga
fjármálunum, þá vildi ég reyna að
opna húsiö meira og gera þaö
meira íslenskt, svarar hún. Nor-
ræna húsið á að vera hús sem allt-
af er opið fyrir hvern sem er. Ekki
bara að vera hús fyrir menntafólk
heldur alla. Atburðir eiga ekki bara
aö vera á listasviöinu heldur á jafn-
framt að kynna samfélögin, stjórn-
málin og allt annað. Einnig þyrftum
við að vera virkari í aö kynna ís-
land erlendis. Það hefur ekki verið
gert í nægilega ríkum mæli. Því
veldur peningaleysiö. En nú, þegar
Norræna húsið hefur starfaö í 15
ár, þá finnst mér tími til kominn.
Meöan fjárhagserfiöleikarnir voru
mestir, þá varð að beita sér meira
að kynningu í fjölmiölum. En þetta
mál á aö skoöa núna og finna hús-
inu grundvöll. Hvað eigi að gera
hér, hvort starfsemin eigi aö vera
eins og hún var upphaflega, en þá
var hún meiri. Ég hefi gert tillögur
um að fjárhagurinn veröi á borð
viö það sem hann var upphaflega.
Þaö er aö vísu alltaf erfitt aö meta
hve mikill fjöldi á að vera af fyrir-
lestrum, tónleikum, hve bókasafn-
iö á að vera stórt o.s.frv. En ein-
hvern grundvöll veröur að hafa,
sem takmarkast þó vitanlega af
stærð hússins og starfsliöi. Þaö
sem ég á við er aö það er áríöandi
aö halda Norræna húsinu lifandi.
Aö þar séu alltaf sýningar í gangi.
Fólk á að geta gengið þar viö og
vita aö þar sé sýning. Og þær eiga
að vera aö hálfu íslenskar og aö
hálfu norrænar. Þetta hefur engan
veginn tekist vegna mikils flutn-
Ann undirbýr 4ra mánaða Færeyja-
kynningu sem lýkur meö Færeyjaferð
og færeyskum dansi í vornóttinni hér.