Morgunblaðið - 24.02.1984, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1984
13
efnakerfi Mendelejeffs, sem
kallað hafði verið „períódíska
sýstemið" áður fyrr. Og þegar ég
fór að blaða í kennslubókinni
kom fleira merkilegt í ljós.
Ég hafði á sínum tíma prófað
að nota orðið efnahvörf um það
fyrirbæri sem kallað var „kem-
iskur prósess". Orðið var að
sjálfsögðu fleirtöluorð, hugsað
samkvæmt því, að þá verða efni
fyrir umskiptum (ný efni mynd-
ast af öðrum sem þverra) og eru
þá einatt í bókstaflegri
merkingu „á hvörfum" eftir að-
stæðum. Orði þessu hafði ég svo
látið fylgja önnur skyld eða af
því leidd, svo sem hvarfahraði,
sögnina að hvarfast, o.fl. Og hvað
sé ég nú, nema allt þetta efna-
hvarfa-orðagóss og fleira úr
sama búi trónandi bísperrt á
blaðsíðum kennslubókarinnar.
— Og þó. Mér til furðu og trega
sé ég að „efnahvörfin" góðu eru
komin í eintölu — efnahvarf!
Fyrst hélt ég að þetta hlyti að
merkja þjófnað úr vöruskemmu,
og vafðist nú fyrir mér sam-
hengið. En brátt varð mér ljóst,
að einhverjum hjartagóðum
mönnum hafði blöskrað að ætla
nemendum þá raun að tala um
ein og tvenn efnahvörf, eða
hvortveggju efnahvörfin, og talið
áhættuminna að þeir fengju að
segja eitt efnahvarf og bæði
efnahvörfin, enda þótt botninn
væri þar með dottinn úr
merkingunni.
Fleira sá ég þarna af orðum,
sem voru mér kunnugleg en
höfðu verið heilaþvegin. Svo
nefndar „hómógenar og heteró-
genar efnablöndur" hafði ég
prófað að kalla einleitar og mis-
leitar, enda er útlit látið greina
þar á milli. En í bókinni var ein-
leita blandan orðin „einsleit". Ég
hélt að þetta merkilega málfyr-
irbæri hlyti að vera prentviíla,
en ekki var því að fagna; orðinu
var haldið til streitu gegnum
þykkt og þunnt. Ég hef ekki enn
getað glöggvað mig á náttúru
þess, og læt útrætt um orðafar á
þeim vettvangi.
Ég hygg að ýmsum þyki þau
frávik frá íslenzkri málhefð, sem
hér hefur helzt verið drepið á,
næsta meinlítil. Ef til vill eru
þau framar öðru til marks um
varhugavert andvaraleysi og
lausatök í almennu mál-uppeldi.
Og víst er um það, að á vorum
tímum steðjar að íslenzkri tungu
margur ófarnaður drjúgum
skuggalegri, og mætir furðu litlu
viðnámi, þó að sífellt sé höggvið
nær sjálfum innviðum málsins.
Úr þeim sóknarþunga dregur
naumast í bráð, og verður ekki
við það ráðið. Hitt er vítavert, að
góð vígstaða til varnar er ekki
hagnýtt sem skyldi. Víst skal til
þess ætlazt, að umfram allt sé
vörnum uppi haldið í skólum,
enda gangi þar fram kennarar
allra námsgreina. Fjöldi þeirra
rækir þá skyldu eftir föngum
með hinni mestu prýði; en þar er
á fleira að líta. Eg er ekki einn
um þá skoðun, að mikil ófremd
verði til þess rakin, að kennsla í
erlendum málum sé hafin allt of
pnemma í skólakerfinu, og ís-
lenzkukennsla sé að sama skapi
allt of lítil. Hins vegar væri frá-
leitt að saka skólana eina um
það sem miður fer. Þar bera sök
allir þeir sem gefast upp í vörn-
inni, sætta sig við að allt reki á
reiðanum, mæla bót látlausu
undanhaldi, kalla jafnvel spjöll á
þjóðtungunni, sem framin eru í
ræðu og riti, eðlilega þróun, og
reka þannig sjálfir þann flótta
sem hverjum Islendingi er skylt
að leitast við að stöðva. Hvenær
sem ég heyri einhvern mæla
undanslættinum bót, kemur mér
í hug hin fræga vísa dr. Brodda
Jóhannessonar:
Húskinn velur hægan sið
heims í skriðuróti,
að veita öllum auium lið
og alltaf niður í móti.
Um þessar mundir eru ráða-
menn í ýmsum löndum að vakna
við vondan draum. Þeim er loks
orðið ljóst, að meingun er að
eyða skógum og útrýma lífi í
vötnum og ám, og veit þó enginn
til hlítar hver ógn er þar á ferð-
um. Þeir sem á liðnum áratugum
hafa hrópað á varnir gegn þess-
ari skelfilegu vá, hafa víða verið
kallaðir sérvitringar og ofstæk-
ismenn. Nú óttast ráðvilltir leið-
togar að allt sé að verða um sein-
an, og velkja það fyrir sér í ræf-
ildómi sínum, til hvaða örþrifa-
ráða sé hægt að gripa á elleftu
stundu. Vér Islendingar þykj-
umst enn sem komið er hafa
sloppið að mestu við þessa bölv-
un i eigin landi. En ekki er síður
brýnt að halda vöku sinni á öðr-
um sviðum, og mun þó helzt til
fast sofið á ýmsum varðstöðvum
íslenzkrar menningar, meðan
laumuleg meingun fer sínu fram.
segja um allt skýrsluhald," segir
Pétur í skýrslu sinni.
Um niðurstöður skýrsluhaldsins
og kynbótanna á Hamri í Mos-
fellssveit segir Pétur ennfremur:
„Tekist hefur að lækka meðalald-
ur sláturgrísanna við slátrun um
34 daga frá árinu 1980, en þrátt
fyrir það er þessi meðalaldur við
slátrun án efa einn sá allra hæsti í
Evrópu í dag. Ef fitumálin eru at-
huguð sést, að enginn árangur
hefur náðst í að minnka fitusöfn-
un hjá grísunum. Þessi mikla fitu-
söfnun hjá grísunum er mjög
bagaleg, því að neytendur gera
stöðugt meiri kröfur um fitu-
minna kjöt. Einnig verður að hafa
í huga að þetta gerir svínakjöts-
framleiðsluna mun dýrari en
nauðsyn er til, því að það þarf
5—6 sinnum meira fóður til þess
að framleiða 1 kg af fitu en 1 kg af
kjöti, ef nægileg vaxtargeta er
fyrir hendi."
Árið 1982 voru 1.720 gyltur í
landinu, og var áætlað að þær
gæfu af sér 22.373 sláturgrísi á ár-
inu 1983 að verðmæti 115 milljón-
ir. Ef farið yrði að tillögum Péturs
um skýrsluhald og skipulagðar
kynbætur og þannig að 18 grísir
fengjust eftir hverja gyltu á ári og
fallþungi grísa yrði að meðaltali
60 kg hefði verðmæti svínakjöts-
framleiðslunnar orðið 175 milljón-
ir i stað 115 milljóna. Um þetta
segir Pétur: „Þegar þessir mögu-
leikar eru bornir saman sést best,
hversu dýrt það er fyrir svína-
bændur og neytendur að vera að
burðast með svona lélegan bú-
rekstur og svínastofn."
Mikill sam-
dráttur í sölu
búvéla 1983
MJÖG mikill samdráttur varð í sölu
búvéla á árinu 1983. í skýrslu verk-
færaráðunauts Búnaðarfélags ís-
lands til Búnaðarþings kemur fram
að á árinu voru seldir 257 traktorar
en á árinu 1982 voru seldir 308
traktorar. Á árinu 1978 voru hins
vegar seldir meira en helmingi fleiri
traktorar eða 594.
Af öðrum algengum búvélum
má nefna að seldar voru 197
sláttuvélar en á undanförnum ár-
um hafa verið seldar 250—300
sláttuvélar á ári hverju. Sala
snúningsvéla minnkaði um helm-
ing. Seldar voru 146 vélar á móti
304 árið áður. Sömu sögu er að
segja um heybindivélar. Aðeins
voru seldar 69 heybindivélar á ár-
inu á móti 126 árið 1982. Þá má
geta þess að seldar voru 180
áburðardreifarar á móti 288 árið
áður og 87 mykjudreifarar á móti
123 árið áður.
Húsbygging
Aðalfundur Kattavinafélagins
verður haldinn á Hallveigarstöð-
um sunnudaginn 26. febrúar
næstkomandi kl. 14. Þar verður
meðal annars rætt um húsbygg-
ingu félagsins en það hefur fengið
lóð að Stangarhyl 2 í Reykjavík.

v\>-
Or

\\V
<?
0

sendingin af Dallas
Viö erum aö taka heim síöustu sendinguna af Dallas leöur/ skai
settinu sem viö fáum í langan tíma
TILBOÐ
meðan birgðir endast
út og
á mánuöi
-m

Hornsófar kr. 32.960.-
IDE 3+2+1 kr. 29.950.-
húsgögn færa
þér raunverulegan arð
Meö því aö vera hluthafar í IDÉ MÖBLER A/S, stærstu innkaupasamsteypu norö-
urlanda og taka þátt í sameiginlegum innkaupum 83ja stórrahúsgagnaverzlanaí
Danmörku, víöa um lönd, tekst okkur aö hafa á boðstólum úrvals húsgögn — öll
meö 2ja ára ábyrgð — á miklu lægra veröi en aörar húsgagnaverzlanir geta boðið.
Gæöaeftirlit IDÉ er svo geysistrangt, aö þú ert örugg(ur) um aö fá góö húsgögn þó
verðiö sé svona lágt. Þú þarft aö æfa verðskyn þitt og líta til okkar.
HDSGAGNAHÖLLIN
BÍLDSHÖFÐA 20 -110 REYKJAVÍK S 91-81199 og 81410