Morgunblaðið - 26.02.1984, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984
43
Helga sagði að útlán á síðasta
ári hefðu verið rúmlega 23.000.
„Við höfum séð sjónskertum
nemendum og blindum á fram-
haldsskólastigi fyrir námsgögn-
um á blindraletri og hljóðbókum
og einnig höfum við veitt þeim
námsráðgjöf,“ sagði Arnþór
Helgason deildarstjóri námsbóka-
deildar, er blm. náði tali af honum
eftir að safnið hafði formlega ver-
ið opnað síðastliðinn þriðjudag.
„Einnig höfum við átt náið sam-
starf við kennara blindra nem-
enda, en oft koma ýmis vandamál
upp við kennslu þeirra. Tækja-
kostur deildarinnar til fram-
leiðslu á blindraletursbókum er
mjög frumstæður og það horfir til
hreinna vandræða í þessum mál-
um, ef sjónskertum nemendum
fjölgar til muna á næstu árum.“
Bróðir Arnþórs, Gísli Helgason,
er deildarstjóri tæknideildar sem
sér um framleiðslu bóka á
blindraletri og hljóðsnældum. •-
„Við höfum nú yfir að ráða tveim-
ur hljóðverum, þar sem hægt er
að lesa bækur inn á snældurnar,"
sagði Gísli. „Rétt er að taka það
fram að allir sem lesa inn á
snældur hafa unnið starf sitt í
sjálfboðavinnu. Við höfum leyfi v
til að fjölfalda snældurnar þannig
að við getum átt þrjú útlánseintök
af hverri bók á snældu.
Fyrir tæpu ári, gaf dótturfyr-
irtæki SÍS í Bandaríkjunum
Blindrafélaginu tæki, sem gerir
blindu fólki kleift að nýta sér rit-
vinnslukerfi til fulls. Hér er um
að ræða segulbandstæki með
snældu, sem blindraletrið er
skrifað á og með því að setja tæk-
ið í samband við tölvustýrða rit-
vél er hægt að fá afrit af textan-
um á venjulegu letri. Á sama hátt
er hægt að skrifa textá á venju-
legu letri og fá afrit af textanum
á blindraletri. Þannig er hægt að
nota sama tölvuforritið til að
prenta bækur á blindraletri og
venjulegu letri. Þessi tækni kem-
ur til með að valda gjörbyltingu í
bókagerð fyrir blinda auk þess
sem hún kemur til með að auka
atvinnutækifæri þeirra. Þess má
geta að flest tæki safnsins til
bókaframleiðslu eru eign Blindra-
félagsins eða einstaklinga sem
starfa hjá safninu," sagði Gísli
Helgason að lokum.
Blindrabókasafn opnað í
nýju 320 fermetra húsnæði
Útlán á síðasta ári
voru um 23.000
NY'IT blindrabókasafn var form-
lega opnað í félagsmiðstöð Blindra-
félagsins að Hamrahlíð 17 síðastlið-
inn þriðjudag og tók það til starfa í
hinum nýju húsakynnum daginn eft-
ir, miðvikudaginn 22. febrúar.
Innan safnsins, sem er 320 fer-
metrar að stærð, starfa nú þrjár
deildir; tæknideild, sem framleið-
ir bókakost safnsins á hljóðsnæld-
ur auk sem hún prentar blindra-
letursbækur. Útlans- og upplýs-
ingadeild, sem þjónar sjónskert-
um og öðrum þeim sem vegna
fötlunar eða veikinda geta ekki
notið hefðbundinna bóka, og
námsbókadeild sem útbýr náms-
efni handa fólki sem er við nám
utan grunnskólastigs. Sú aðstoð
er fólgin í að námsbækur eru yfir-
færðar á blindraletur eða hljóð-
bækur (á snældum). Þessi deild er
nýmæli hér á landi, en fram að
þessu hafa sjónskertir ekki átt
kost á námi eftir grunnskóla,
nema fjölskylda eða kunningjar
hafi hlaupið undir bagga með
lestur.
Ragnhildur Helgadóttir
menntamálaráðherra opnaði
safnið síðastliðinn þriðjudag og
flutti ávarp við opnunina, þar sem
hún m.a. óskaði blindum til ham-
ingju með þennan áfanga. Davíð
Oddsson borgarstjóri var einnig
viðstaddur og flutti ávarp.
Forstöðumaður safnsins er
Helga Ólafsdóttir og hefur hún
starfað við bókaþjónustu blindra
frá árinu 1976. „Móðir mín missti
sjónina þegar ég var barn,“ sagði
Helga er blm. Mbl. ræddi við hana
við opnunina. „Það má segja að
meðal annars þess vegna hafi ég
farið út í þetta starf. Eg varð þess
áskynja hversu einangraðir blind-
Fjöldi manns var viðstaddur opnunina. Hér sést Halldór Rafnar formaður stjórnar Blindrafélagsins flytja ávarp
við opnun safnsins. Ljósm. Mbl. Ó1.K.M.
ir eru frá öllum prentuðum upp-
lýsingum og þegar ég skrifaði
B.A. ritgerð mína í bókasafns-
fræði skrifaði ég um bókasafns-
þjónustu fyrir blinda og hóf að
starfa að þeim málefnum.
Árið 1982 voru samþykkt á AI-
þingi lög um Blindrabókasafn ís-
Iands,“ sagði Helga Ólafsdóttir
forstöðumaður safnsins, er blm.
Mbl. ræddi við hana við opnunina.
„Stofnunin tók síðan til starfa i
ársbyrjun 1983, en fram að þessu
hefur útláns- og upplýsingadeild
haft aðsetur sitt endurgjaldslaust
í húsnæði Reykjavíkurborgar.
Safnið hefur nú yfirtekið
hljóðbækur sem áður voru í eign
Blindrafélagsins eða sameign þess
og Borgarbókasafnsins. Blindra-
letursbækur Blindrafélagsins eru
einnig til útláns. Alls eru um 1300
titlar hljóðbóka til í safninu, auk
blindraletursbókanna, en af þeim
eru til um 200 skáldrit, þar af
helmingur á íslensku. Aðaluppi-
staða blindraleturssafnsins er þó
námsbækur."
Helga Ólafsdóttir ásamt móður sinni, Steinunni Ög-
mundsdóttur, sem er blind, og dóttur sinni, Steinunni
Stefánsdóttur.
Helga Ólafsdóttir forstöðumaður blindrabókasafnsins
ásamt Ragnhildi Helgadóttur menntamálaráðherra og
Davíð Oddssyni, borgarstjóra, í hljóðveri safnsins.
Helga Sólveig
Daníelsdóttir
Fædd 4. nóvember 1964.
Dáin 16. febrúar 1984.
Helga Sóla, eins og hún var
venjulega kölluð, sýndi að erfitt er
að dæma fyrirfram hvaða ein-
staklingur veitir umhverfi sínu
mesta gleði.
Hún var yngsta barn hjónanna
Evu Þórsdóttur og Daníels Ein-
arssonar. Systkini hennar eru
Kristinn Vilhjálmur, Sigríður, Þór
Ingi og Einar. Hún bar nafn móð-
ursystur minnar og móður.
Við fæðingu hennar var vitað að
ýmsar hindranir yrðu á leið henn-
ar gegnum lífið. En það var alveg
sérstakt að fylgjast með hvaða ár-
angri hún náði. Það var stórkost-
legt hvernig fjölskylda hennar öll
var henni og sýnir hvað ást og um-
hyggja nær að gera mörg krafta-
verk. En hún launaði það svo
sannarlega með blíðlyndi, góðvild
og fróðleiksfýsn.
Helga Sóla bjó alla tíð heima.
En frá fjögurra ára aldri dvaldist
hún í Lyngási á daginn og síðustu
misserin í Bjarkarási. Hún eign-
aðist marga vini á þessum stöðum,
bæði meðal kennara og nemenda
og átti með þeim margar góðar
stundir. Eftir að heilsu Helgu fór
að hraka var henni leyft að mæta
seinna á morgnana. En öllum var
ljóst hve henni var það mikils
virði að geta hitt félagana.
Eftir að systir hennar byrjaði
að búa í Keflavík var hún oft í
heimsókn hjá henni og frændun-
um litlu, sem hún var svo hrifin
af, enda var það gagnkvæmt.
Haukur litli spurði alltaf fyrst eft-
ir Helgu þegar hann kom til
ömmu og afa.
Helga var sérlega næm á til-
finningar fólks, gladdist mjög ef
henni var sýnd ástúð, en stundum
var hún líka hrygg. Hún varð
mjög glöð kvöldið eftir að Vigdís
var kosin forseti. Þær mæðgur
fóru til að hylla hana og allir vildu
taka í höndina á forsetanum, en
samt tók Vigdís eftir hennar út-
réttu hendi og laut niður til henn-
ar og kyssti hana á kinnina um
leið og hún sagði: Þakka þér fyrir,
ljósið mitt. Æ siðan dáði hún
Vigdísi forseta og þetta atvik
gerði mikið fyrir hana og gleymd-
ist aldrei.
Þær minningar sem eru mér
efst í huga eru fermingardagurinn
hennar og vikutími sem hún
dvaldi á heimili mínu fyrir fjórum
árum. Hún var svo geislandi glöð
og fín á fermingardaginn sinn.
Hún naut sin svo sannarlega þann
dag.
Við erum svo þakklát fyrir þá
viku sem hún var hjá okkur. Þá
fengum við tækifæri til að kynn-
ast því hve mikill persónuleiki hún
var. Hún varð þriðja dóttirin á
heimilinu. Hún var svo indæl og
elskuleg og þakklát fyrir allt sem
fyrir hana var gert. Hún setti sjálf
ekki fram neinar kröfur.
Hún fann fyrir líkamlegum van-
mætti sínum og leið því oft illa,
sérstaklega þegar henni fannst
aðrir ekki skilja sig og héldu að
hún væri að hlífa sér.
Fyrir tæpu ári skiptu foreldrar
hennar um íbúð vegna þess að
þeirra íbúð var á þriðju hæð og
stigarnir því mjög erfiðir fyrir
Helgu. Þau fluttu á fyrstu hæð í
Fellsmúla 15. Viss kvíði var hjá
móður hennar að flytja í fjölbýl-
ishús með Helgu Sólu. Hún kveið
móttökum fólksins, en sá kvíði
hennar var ástæðulaus. Allir í
stigaganginum voru sérlega elsku-
legir við hana.
Systkini hennar höfðu séð
hverju ást og umhyggja fær áork-
að og vildu því gjarnan geta hjálp-
að öðrum einstaklingum, sem
minna mega sín. Sigríður, systir
hennar, er þroskaþjálfi, lærði í
Þroskaþjálfaskóla Islands og Þór
Ingi, bróðir hennar, hefur unnið á
Kópavogshælinu og starfað mikið
í foreldra- og vinafélagi Kópa-
vogshælis.
Já, það hefur myndast mikið
tómarúm á heimili hennar núna.
Dauði er eitthvað endanlegt og því
ævinlega érfitt að taka honum. En
Helga Sóla okkar gekk ekki heil til
skógar og núna finnst mér að við
hefðum kannski getað gert meira
fyrir hana. Helga Sóla naut fram
á síðustu stundu mikillar um-
hyggju fjölskyldu sinnar og einnig
sýndi starfsfólk Landspítalans
henni frábæra umönnun síðustu
dagana hennar og á það miklar
þakkir skilið fyrir það.
Sá sem Helga Sólveig sagði vera
vin sinn og honum hefur þótt svo
vænt um vitnar í ljóðlinur úr Þor-
lákskveri, sem Þorlákur prófastur
Þórarinsson orti 1735 í minningu
tæplega tvítugrar stúlku, Ingveld-
ar Sölvadóttur. Þessar ljóðlínur
eiga vel við Helgu Sólveigu okkar.
Svo líða sorgarmundir,
sinna lífs nauða kennir hverr,
meðan Krists merkjum undir,
mæddan líkama dauðans ber;
forlög að erfðum falla,
fæðist í heiminn jóð,
gleðinnar býður galla,
grátur, þess fyrsta hljóð,
ótignum, eðalbornum,
auð er vök sama kifs,
fer að skilmála fornum,
fæðing og endir lífs.
Fróm-artug friðinn æfði,
foreldrum hlýðin, ástarþekk,
menntir við mátann hæfði,
mannúðleg, settlynd æ framgekk,
almælis hafði hrósið,
hyllirík, ör og greind,
við lífsins orðaljósið,
lyst hennar mjög var eind,
góðvikin mæddra meinum,
meðaumkun yfir bar,
varla stygð veitti neinum,
verkkaupið loks uppskar.
Undir sinn tvítugs aldur,
allmjög dygðum þróaðist,
vildi þá Guð alvaldur,
vitjunarstundin nálægðist,
hérvistar heilsu tíma,
hratt að síðasta púnkt,
löngum krossburðar líma,
lúði mjög holdið úngt,
blóðug Krists benjasárin,
brjóstið lét hugga þó,
andvörp og augnatárin,
öll hennar til sín dró.
Guð varðveiti Helgu Sólveigu og
styrki foreldra hennar og systkini
í sorg þeirra.
Sigrún Magnúsdóttir
Haustið 1982 bættust þrjár ung-
ar stúlkur í hópinn okkar í Bjark-
arási. Þær höfðu allar verið á
dagheimilinu Lyngási frá barn-
æsku við leik og nám. Nú hófst
verknámið og annar undirbúning-
ur fyrir framtíðina. Það var eftir-
vænting og tilhlökkun að takast á
við ný verkefni, nýr þáttur í lífinu
var að hefjast. í Bjarkarási voru
margir félagar frá fyrri árum,
sem ánægjulegt yrði að vera með í
þjálfun og námi. Helga Sólveig
var ein þessara ungu stúlkna er
bættist í hópinn okkar haustið
1982.
Við vissum öll að heilsu hennar
gæti brugðið til beggja vona, en
Helga kvartaði aldrei. Hún hafði
lífsvilja og einbeitti sér að þeim
verkefnum og starfi er takast varð
á við.
Helga var félagslynd og var sú
er árlega bauð hinum fjölmenna
hópi félaga sinna og vinkvenna á
heimili sitt til fagnaðar. Þetta
batt þær enn traustari tryggða-
böndum.
Helga Sólveig var fædd 4. nóv-
ember 1964 og var því aðeins 19
ára er hún lést þann 16. febrúar sl.
Foreldrar Helgu Sólveigar eru
þau Daníel Einarsson, tæknifræð-
ingur og kona hans, Eva Þórsdótt-
ir. Daníel og Eva hafa gegnum ár-
in verið góðir og tryggir félagar í
Styrktarfélagi vangefinna í
Reykjavík, og var Daníel m.a. í
stjórn dagheimilisins Lyngáss í
mörg ár.
Starfsfólk og vinnufélagar
Helgu Sólveigar senda foreldrum
hennar og systkinum innilegar
samúðarkveðjur. Við vitum að sár
söknuður ríkir í fjölskyldunni. Fé-
lagar og vinir í Bjarkarási sakna
Helgu og trega hana.
„Hve gott að eiga grundvöll þann,
þá guðlaus vantrú hræðir,
að sjálfur Drottinn verkið vann,
sem veikan endurfæðir.
Ég, allslaust barn, gat ekki neitt,
en eilíft líf af náð var veitt,
mitt nafn í lífsbók letra.“
(Bjarni Eyjólfsson)
Starfsfólk og félagar Bjarkarási.