Morgunblaðið - 11.03.1984, Blaðsíða 38

86
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MARZ 1984
Slörgúbbíar, einna vinsaelustu skrautfiskar á ís-
landi, sveiflast um sefgresid.
Skalarnir eru trygglyndastir fiska. Eins og þessi
hjón para þeir sig fyrir lífstíð.
Klakstöð gúbbíanna. Seiðin komast út um möskv-
ana — hinir ekki og framtíð stofnsins er borgið.
Þessi búsæidarlega dverghæna lá á
eggjum í þar til gerðri körfu, er
okkur bar að garði hjá Valdimar og
fuglunum.
„I Kína er starrinn
hundur fátæka mannsinsu
Texti: Hildur Helga Sigurðardóttir Ljósmyndir: Friðþjófur
Helgason, Kristján Einarsson, Ragnar Axelsson.
Ævar Jónsson bjó áður í Kópavoginum, ræktaði skrautfiska í 120 búrum og seldi. Nú er hann fluttur til Reykjavfkur
hefur fækkað búrunum í 32 og selur bara upp í fóðurkostnað fyrir íbúa þeirra.
(Ljósm. Mbl. RA.X.)
„Dálítið nostur við þetta"
„Hér gerast lítil ævintýri á hverj-
um degi. En það skemmtiiegasta er
þó þegar tekst að ná fram nýju lita-
afbrigði,“ segir Ævar Jónsson um
búskapinn í búrunum þrjátíu og
tveimur, sem hann ræktar í hina
ýmsu skrautfiska.
Elsti sonur minn, sem nú er orð-
inn fullorðinn, byrjaði á þessu og
svo tók ég við þegar hann hætti.
Ætli ég sé ekki búinn að vera með
einhverskonar fiskirækt sl. fimm-
tán ár. Hætti reyndar um tíma, er
nýbyrjaður aftur og sel nú bara
upp í fóðurkostnað. Áður var ég
með búð í Kópavoginum og seldi
fiska úr 120 búrum þegar mest
var. En það útheimti mikla vinnu
og nú er ég bara að þessu að gamni
mínu,“ segir Ævar.
Sjálfur er hann dæmi um það,
að feðurnir virðast oft taka við af
sonunum í þessum efnum og um
reynslu sína af skrautfiskasölunni
segir hann m.a.:
„Fyrst komu krakkarnir með
foreldrum sinum og fengu að
kaupa lítið búr og einn lítinn fisk
eða fleiri. Síðan þegar krakkarnir
misstu áhugann, komu feðurnir og
keyptu stóra búrið með ljósinu og
dælunni, sem suðað hafði verið í
Þeir sem til þekkja segja aö þaó,
sem Yaldimar Sörensen viti ekki um
fugla, geti ekki verið merkilegt.
Sjálfur lætur hann ógert að ryðja úr
sér upplýsingaflóði um hætti fiður-
fénaðarins, heldur rabbar í ró-
legheitum við aðkomufólk, meðan
hann sinnir bréfdúfunum sínum og
skrauthænsnunum og síðast en ekki
síst starranum Títlu.
„Hún á fyrirtækið,“ segir hann
um Títlu, sem verður tíu ára í vor
og er örugglega ein af fáum störr-
um, sem kann að segja nafnið sitt
og nefna uppáhaldsfæðutegund
sína — sem er auðvitað brauð. Það
er rólegt í fuglahúsinu þessa
stundina, enda búið að gefa fyrir
kvöldið. Dverghænsnin vappa
södd og sæl um búrin, það er rétt
svo að montnasti haninn nenni að
safna um sig nokkrum auðsveip-
um hænum og reigja sig. Valdi-
mar upplýsir að haninn sé þýskur,
af Banthams-kyni. En ef dæma á
eftir útliti, er hann ekki sá eini,
þeim að kaupa áður.
Ævar ræktar þær fjórar teg-
undir, sem vinsælastar eru hér á
landi, þ.á m. slörgúbbía, en tak-
markið í ræktun þeirra er, að slör-
ið verði sem lengst.
Það getur reyndar orðið einum
of langt, eins og á gúbbígreyi, sem
svamlaði um af veikum mætti í
einu búrinu með allt of veglegt
slör miðað við búk og hafði litla
ánægju af litadýrð þessa lík-
amshluta. Karlgúbbíar eru
dimmbláir með rautt slör, en
kvenþjóðin öll dauflegri yfirlitum,
eins og oft vill vera í dýraríkinu.
sem hefur áátæðu til þess að vera
drjúgur með sig því þarna er hvert
skrauthænsnið öðru litskrúðugra.
Bréfdúfurnar búa yfir kostum og
ekki síðri. Það eru ekki allir fugl-
ar, sem gegnt hafa veigamiklu
hlutverki í heimsstyrjöldum, en í
þeirri seinni voru bréfdúfur m.a.
mikið notaðar af andspyrnuhreyf-
ingum gegn hernámi Þjóðverja i
V-Evrópu. Valdimar segist nú
ekki láta sínar dúfur fljúga mikið
þessa dagana, en nær í eina, sem
fúslega lætur snúa sér þannig að
sjá má að hún er með stórt ör á
bringunni. „Þessi kall hérna var í
hópi, sem ég sleppti einu sinni
uppi á Kambabrún til þess að gá
hvað þær væru fljótar í bæinn,"
segir Valdimar. „Hópurinn var
kominn eftir tuttugu mínútur,
sem þýðir að þær hafa flogið á
hraðanum 90 km á klukkustund,
þ.e. allir nema þessi hér. Ég var
orðinn úrkula vonar um að hann
skilaði sér, þegar hann loksins
Mollíar eru svartir fiskar og dálít-
ið vandmeðfarnir, að sögn Ævars.
Þeir koma úr ósum La Plata-
fljótsins í Argentínu, lifa í hálf-
söltu vatni og þurfa meiri hita en
hinir fiskarnir. Þá ræktar Ævar
sverðdragara og skala, en þeir síð-
asttöldu hafa þá sérstöðu að para
sig fyrir lífstíð og síðan ekki sög-
una meir. Af þessum fjórum teg-
undum eru skalarnir hins vegar
þeir einu, sem ekki eignast lifandi
afkvæmi.
„Það þarf alltaf að halda þeim
svöngum," segir Ævar um leið og
hann sáldrar einhverri torkenni-
legri blöndu yfir sverðdragarana.
„Ef fiskum er gefið eins og þeir
geta í sig látið, fúlnar vatnið af
öllur úrganginum, sem frá þeim
kemur." Þegar betur er að gáð
kemur í ljós að duftið, sem Ævar
stráir yfir fiskabyggðirnar, er lif-
andi fóður og nefnist aratemía.
„Það er dálítið nostur við þetta,“
segir hann, „en aratemían er
ómissandi undirstaða. Þetta eru
hrogn vatnarækju, flutt inn frá
Utah í Bandaríkjunum. Þau eru
þurrkuð og þannig geta þau
geymst í eitt ár. Þegar þau eru
sett í sjó sem ég er með hér í kerj-
um og loftstraumur leiddur í, lifna
þau og klekjast út á u.þ.b. 36 klst.
Úr verða milljónir örsmárra kvik-
inda, sem fiskarnir eru sólgnir í og
mega helst ekki án vera.
Þó að gaman sé að virða fyrir
sér tilþrif íbúanna, er ekki laust
við að móða sé farin að setjast á
mannskapinn innan um fiskabúr-
in 32, enda rakastigið miðað við þá
sem anda með tálknum. í lokin
gerumst við svo nærgöngul, að
spyrja Ævar hvort hann haldi að
skrautlegu kostgangararnir hans
hafi eitthvað vit í kollinum. „Nei,“
segir hann kankvís, „ætli þetta
stjórnist ekki meira og minna af
eðlisávísun."
kom og lagaði úr honum blóðið.
Hann hafði lent í fálkanum og
tekist að losna frá honum aftur.
Það gerist ekki oft, að fálkinn
sleppi því sem hann hefur náð taki
á og hann er sá eini, sem getur náð
bréfdúfu á flugi."
Valdimar Sörensen er fæddur í
Danmörku en í vor verða liðin 45
ár frá því að hann settist að á
fslandi.
Þá verður hann líka sjötugur og
lætur því af starfi dómvarðar hjá
Sakadómi Reykjavíkur, sem hann
hefur gegnt síðan 1941. Hann læt-
ur vel af því að fara á eftirlaun,
segist munu hafa nóg að gera við
að bjástra við fuglana.
„í Kína kalla þeir starrann
hund fátæka mannsins," segir
hann og lítur á Títlu, sem situr
gljáandi á öxlinni á honum og
snurfusar sig, milli þess sem hún
skiptir sér af hinum fuglunum og
segir þessi tvö orð sem hún kann.
„Starrinn er nefnilega þannig
gerður, að hann bindur tryggð við
einn mann og skiptir sér lítið af
fuglum eftir það, þ.e.a.s. ef hann
er taminn á annað borð. Dóttir
mín kom með Títlu heim þegar
hún var ungi og ég ætlaði að láta
hana út strax og hún væri fær um
það, en það vildi hún bara alls ekki
og hér er hún enn. Það er líka
ágætt. Hún stjórnar fyrirtækinu
eins og herforingi, eða það heldur
hún a.m.k. sjálf og hinir fuglarnir
láta hana komast upp með ýmis-
legt, sem þeir leyfa ekki hverjir
öðrum. Svo heldur hún kofanum
hreinum, tínir úr öllum rifum og
hreinsar fló af öllu,“ segir Valdi-
mar og segir að starrar fái því
aðeins flær, að þeir byggi hreiður
inni í stokkum og líkum stöðum.
„Þá safna þeir alls kyns drasli sem
síðan kemur í maur sem flóin sæk-
ir í,“ segir hann og bætir því við,
að Títla fari í bað tvisvar á dag til
þess að vera nú nógu falleg. Og
það tekst henni bærilega.
Starrinn er nefnilega ljómandi
fallegur fugl. Það sést best þegar
komið er nálægt Títlu — þá gefur
að líta ótal skær litbrigði í dökk-
um fjaðrahamnum.
Auk allra fuglanna er Valdimar
með hund og tvo ketti og það þarf
víst varla að taka það fram að
hann gefur smáfuglunum á gadd-
inn í vetur.