Morgunblaðið - 17.03.1984, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1984
9
ffofareM rrnfiTl
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 235. þáttur
Fyrst er hér bréf frá Stein-
ari Pálssyni í Hlíð í Gnúp-
verjahreppi: „Kæri Gísli
Jónsson. Eg rakst á, í gömlu
Morgunblaði, þátt þinn um ís-
lenskt mál. Þar minnist þú á
orðatiltækið „að ganga á lag-
ið“. Þetta hef ég einmitt skilið
eins og þú skýrir það, að mað-
ur gengur á lagið í hita bar-
dagans til að ná um leið til
andstæðingsins. En tilefni
þess að ég skrifa þér þessar
línur er kvæði Grims um
Goðmund á Glæsivöllum. Þeg-
ar ég var í 3. bekk MA ’30 til
’31 fór Brynjólfur Sveinsson
yfir þetta kvæði með okkur.
Man ég ekki betur en hann
segði okkur að þarna merkti
setningur drykkju. Lítt er af
setningi slegið, merki að ekki
sé dregið af drykkjunni. Gam-
an þætti mér að vita hvort
fleiri nemendur Brynjólfs
kannast við þetta. Annars
mætti ef til vill ætla þetta rugl
gamals manns vegna kölkunar.
Með kærri kveðju."
Umsjónarmanni þykir ólík-
legt að minni Steinars sé
ótrútt að þessu leyti enda var
kennsla Brynjólfs Sveinssonar
skýr og minnisstæð. Skal
þessu að vísu skotið til ann-
arra nemenda Brynjólfs. Hitt
er annað mál að umsjónar-
manni þykir þessi skýring ekki
árennileg samanber fyrri
þætti. En hún er góð í safnið.
Umsjónarmaður hefur enn
verið að lesa Brag og ljóðstíl
eftir Óskar Halldórsson sér til
fróðleiks og aðdáunar. Fremur
en mörg lofsyrði er sá kostur
hér valinn að taka dæmi úr
bókinni máli sínu til sönnunar.
Það nýtur sín þó ekki að fullu
slitið úr samhengi. í þessu
dæmi er vikið að öðru frægu
kvæði eftir Grím Thomsen:
„Til glöggvunar á því sem
hér hefur verið rakið skulum
við skoða lítið dæmi, t.a.m. eft-
irfarandi ljóð Gríms Thom-
sens:
Haustvísa
Lengi nóttu, lúta höfðum blóm,
laufið titrar fölt á háum reinum,
vindur hvíslar ömurlegum óm
illri fregn að kvíðnum skógargreinum,
f-einar segja fugli og fuglinn þagnar.
brjósti mannsins haustar einnig að,
upp af hrelldu hjarta gleðin flýgur,
er vetrarmjöll i daggardropa stað
á dökkvan lokk og mjúkan þögul hnígur,
og æskublómin öll af kinnum deyja.
Þetta kvæði mun Grímur
hafa ort á æskuárum sínum í
Danmörku og það var fyrst
prentað í Nýjum félagsritum
1845. Ef hugað er að yrkisefn-
inu beinist athyglin a.m.k.
fyrst í stað að heiti og náttúru-
lýsingunni í fyrri hlutanum.
Ætla má að umhverfi skálds-
ins hafi valdið því, að vett-
vangur ljóðsins varð í skógin-
um, en mótíf þess greinum við
í því alkunna ástandi hans
þegar sölnað lauf er að því
komið að fjúka í haustkaldan-
um. Við vitum þó ekki hvort
það voru einungis áhrif þess
sem orkuðu á skáldið. Efnis-
tökin sýna að viðfangsefnið í
dýpri merkingu er eyðing, for-
gengileikinn. I kvæðinu er eng-
in tilfinning fyrir fegurð
haustskógarins, hvert orð fyrri
hlutans er dráttur í nöturlegri
mynd. Hún einkennist af per-
sónugervingum umkomulausra
þolenda, sem finna að illt er í
aðsigi. Sagnorðin hafa í senn
það hlutverk að persónugera
náttúrufyrirbærin og skýra
frá því sem gerist: blómin lúta
höfðum, laufið titrar, vindur-
inn hvíslar, greinar segja,
fuglinn þagnar. í síðari hluta
kvæðisins, sem raunar er
sjálfstætt erindi með sama
brag og fyrri hlutinn, skiptir
um svið. Skáldið myndgerir
hrörnun mannsins með hlið-
sjón af myndbreytingum skóg-
arins undir vetur. Hliðstæð-
urnar koma fram bæði í hinu
ytra og innra: hugarástandi og
útliti, og til þess að skilgreina
ástand mannsins sækir skáldið
myndefnið til náttúrunnar
gagnkvæmt því að myndhverf-
ingar fyrri hlutans tóku við af
manninum. Þar endurspeglast
hin náttúrulegu umskipti í
skörpum andstæðum; annars
vegar er samsvörun daggar-
glits og dökkgljáa hárs sem
hverfist í líkingu hæra og
mjallar. Þessi myndlíking
njörvar kvæðið saman og þung
hrynjandi hnígandi tvíliða
staðfestir hinn dapurlega
hugblæ þess og í því sambandi
má ekki gleyma óstýfðum
lokakveðum hvers helmings.
Hin nána og haglega gerða
samsvörun hausts og elli verð-
ur inntak ljóðsins, forgengi-
leiki þess sem lifir, eins og
hann birtist hér, er þema þess.
Hvort þess konar hugsun vakti
fyrir skáldinu í upphafi verð-
ur, eins og áður var drepið á,
aldrei vitað enda skiptir það
öngvu máli, hitt er aðalatriði
að hún er niðurstaðan."
Verður nú ekki meira vitnað
í Óskar Halldórsson um sinn,
en „svona eiga sýslumenn að
vera“ minnir mig að standi í
Skugga-Sveini.
★
Á Hjartadeild Landspítal-
ans fundu menn þann orðaléik
að í vísindalegum rannsóknum
dygði lítt að fara eftir munn-
mælum. Það væri til dæmis
vart að treysta munnmælum
þegar líkamshiti manna væri
kannaður. Auk þess er lagt til
að í staðinn fyrir enska orðið
bypass verði innleitt kvenkyns-
orðið hjáleið, fleirtala hjáleiðir.
Dæmi: í manninn voru saum-
aðar þrjár eða fjórar hjáleiðir
framhjá stíflum í kransæðun-
um.
★
t þáttum þessum hefur
hingað til lítt verið fjallað um
þýðingar af íslensku máli en
auðvitað hafa aðrar þjóðir
ekki getað komist hjá að færa
það til sinnar tungu. Á Ljósa-
vatni í Þingeyjarsýslu voru
systkin fræg fyrir ófrýnar vís-
ur um sína nánustu. Þar á
meðal var þetta:
Fjalljaskauða foringinn,
fanntur nauðagrófur.
Er nú dauður afi minn
Oddur sauðaþjófur.
Þetta verður svo á dönsku
(og mun til í fleiri gerðum):
Bjærges-Jöde förer rar,
fanten röd med kniven.
Er nu död min bedstefar
Odd den Söde-Tyven.
Þá hefur Englendingum ekki
þótt verjandi lengur að ósnúið
væri á enska tungu hinni
frægu vísu um afa minn sem
fór á Rauð og hljóðar hún svo í
nýjustu þýðingu:
My grandfather went on Red
south to city
to buy sugar and bread
fifty fifty.
reglulega af
ölmm
fjöldanum!
Einbýlishús viö Sunnubraut Kóp.
Vandað einbýlishús á einum grunni 215 fm + 30 fm bílskúr.
Utisundlaug. Ræktuö lóö. (Einkasala). Teikn. á skrifst.
4ra herb. við Austurgötu Hafn.
Góð efri hæð í tvíbýlishúsi með sérinng. og sérhita. Veðbandalaus.
Laus eftir samkomulagi.
Getum bætt eignum á skrá.
Opiö alia daga til kl. 22 e.h.
FASTEICNAÚRVALIÐ
Silf urteigi 1
Sölustjóri: Auöunn Hermannsson, Kristján Eiríksson hæstaréttarlögmaöur
1 n nrfiui nl U Im b 11»
Metsölublad á hverjum degi!
Einbýlishúsaloó
Höfum kaupanda aö lóö á Reykjavíkursvæöinu. Helst
í Fossvogi eöa Arnarnesi.
Fasteingasala — Bankastræti
Sími 29455 — 4 línur
2ja herb. við Reynimel
Glæsileg 2ja herb. 60 fm íbúö meö sérhita og sér-
inng. á jaröhæö í nýlegu húsi við Reynimel.
Einkasala.
Upplýsingar gefur: Agnar Gústafsson, hrl.,
Eiríksgötu 4,
símar 12600 og 21750.
85009
85988
Símatími 1—4
Hraunbær. 2ja herb rumgoö I
ibúO a 2. hæö Suöursvalir Ljos teppi
Laus strax Verö 1350 þus. \
Krummahólar. ja herb. 72 fm I
ibuö i lyftuhúsi. Suöursvalir Bilskyli.
Verö 1450 þús. j
Valshólar. ja herb. ibuö i litlu I
fjölbylishúsi Suöursvalir Sameign frag-
engin. Verö 1350 þús.
Hjallavegur. ja herb. ibuö á I
jaröhæö i tvibýlishusi Sérinngangur.
sérhiti. Nýtt gler og gluggar Verö
1250—1300 þús.
Maríubakki. a herb. ibuö a 1 I
hæö. Suöursvalir 2 geymslur i kjallara
Laus 1.6. Verö 1,3 millj.
Eyjabakki. ja herb. vönduö I
ibúö á 2. hæö Sérþvottahus Gluggi a
baöi. Ný teppi. Verö 1650 þus.
Hraunbær. a herb. velmeöfarin
ibúö á 3. hæö. Rúmgoö herb. Verö
1650 þús.
Gaukshólar. a herb. ibúö á 2.
hæö Suöursvalir. Bilskursréttur. Verö
1550 þús.
Engihjalli. a herb. nýleg íbúö i
lyftuhúsi. Þvottahús á hæöinni. Verö 1,6
millj.
Seljahverfi. a herb. goö ibúö á
3. hæö. Stórar suöursvalir. Mikiö út-
sýni. Bílskýli. Verö 2,1 millj.
Hrafnhólar. 4ra herb vönduö
íbúö á 1. hæö í 3ja hæöa blokk. Bilskúr.
Verö 2,1—2,2 millj.
Hlíðahverfi. herb. endaibúö i
sambylishúsi Akv. sala. Utb.
1350—1400 þús.
Laufvangur. 4ra—5 herb ibúö
á 2. hæö Sérþvottahús. Stórar svalir.
Verö 1800 þús.
Hraunbær. a herb. ibúö i göóu
ástandi á 3. hæö Sérþvottahus og búr.
Laus i mói—júní. Verö 1,9 millj.
Asbraut. ra herb. endaibúö.
Suöursvalir. Bilskúrsplata. Verö 1850
þús.
KjöreignVf
Ármúla 21.
Dan V.S. Wiium lögfr.
Ólafur Guðmundaaon
sölumaður.
I
usava
FLÓKAGÖTU 1
SÍMI24647
Opiö 1—4
Kópavogur
3ja herb. nýleg falleg og vönduð
íbúö í fjölbylishúsi í austurbæn-
um, svalir, ákv. sala.
Engjasel
Raðhús á tveimur hæðum, 6
herb., 150 fm, falleg vönduð
eign, bílskýli.
Seljahverfi
Endaraðhús, sem er tvær hæðir
og kjallari, ca. 190 fm, 6—7
herb., svalir, bílskýlisréttur, fal-
leg ræktuð lóð, skipti á 4ra
herb. íbúð kemur til greina.
Hveragerði
Einbýlishús við Heiðarbrún, 5
herb., 125 fm, bílskúrsréttur,
nýleg falleg eign.
Jaröir
Til sölu góð bújörð í uppsveit-
um Árnessýslu og góöar fjár-
jarðir í Strandasýslu, Snæ-
fellsnessýslu, Dalasýslu og
Vopnafirði.
Árnessýsla
Jarðir til sölu í Ölfushreppi og
Gaulverjabæjarhreppi sem
henta vel fyrir aukabúgreinar,
t.d. refa-, minka-, kaninu-,
hænsna- eða gæsabú.
Helgi Ólafsson
löggiltur fasteignasali
Kvöldsími 21155.
jsire33öþ\[ umpísB
'sutsífnp jJo4reJjs9| jupws n<i