Morgunblaðið - 17.03.1984, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 17.03.1984, Blaðsíða 37
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1984 37 Minning: Kristbjörg Stefáns- dóttir Vestmannaeyjum Fædd 12. júlí 1896 Dáin 8. mars 1984 í dag, 17. mars, verður jarð- sungin frá Landakirkju í Vest- mannaeyjum móðir mín, Krist- björg Stefánsdóttir, sem lést í sjúkrahúsinu þar í bæ 8. mars, eft- ir erfiða sjúkdómslegu frá 29. maí á síðastliðnu ári. Hún fæddist á Fljótdalshéraði á bæ, sem heitir í Fremraseli í Hró- arstungu, yngsta barn foreldra sinna, Guðbjargar Jósepsdóttur og Stefáns Magnússonar, sem þar bjuggu. Áður höfðu þau hjón eign- ast tvær aðrar dætur, Oddnýju og Þórunni Sigþrúði, sem báðar voru látnar er Kristbjörg fæddist, önn- ur úr barnaveiki en hin úr kíg- hósta, nokkurra ára gamlar. Einn son eignuðust þau sem Magnús hét og var hann fimm ár- um eldri en Kristbjörg og er hann nýlátinn í Reykjavík í hárri elli (28. maí 1982). Mjög var kært með þeim systk- inum þó að þau ættu þess ekki kost að alast upp saman þar sem móðir þeirra dó er Kristbjörg var 5 ára gömul. Móðir þeirra varð að- eins 35 ára gömul og dó úr innan- veiki, sem kallað var, þá var erfitt að ná í lækni og ekkert sjúkrahús á Austurlandi. Magnús reyndist systur sinni mjög vel í erfiðleikum hennar seinna í lífinu og var alla tíð góður bróðir og elskulegur, sem og hans góða kona, Arnbjörg Jónsdóttir, sem líka er látinn fyrir nokkrum árum. Kristbjörg ólst svo upp hjá móð- urömmu sinni, Oddnýju Sigurð- ardóttur, sem bjó í Heiðarseli í Hróarstungu, hafði hún orðið ekkja með sjö börn, en þau upp- komin sem eftir lifðu og farin að heiman og hún tekin að eldast Magnús ólst upp hjá föður sínum, sem var í vinnumennsku og voru þeir mjög samrýndir. Hjá ömmu sinni hlaut Krist- björg góða vist, en sagðist lengi hafa verið að sætta sig við að geta ekki verið hjá pabba sínum. Nokkrum sinnum lagði hún til stroks en amma hennar sótti hana og fór með hann upp á skemmu- loft, en þar átti hún kistu eina góða, rósamálaða, sem hafði að innihaldi ýmislegt góðgæti, eins og t.d. rúsínur og kandís og hjálp- aði það vel upp á sakirnir við þessi tækifæri. Hún lærði að meta ömmu sína eftir því sem lengra leið, enda var hún annáluð mynd- arkona og góð manneskja. Oddný var góður vefari, hún spann í fín- ustu peysusvuntur og klæði í peysuföt og karlmannsföt, litaði úr jurtalitum og sneið og saumaði að lokum allt í höndum, því saumavél eignaðist hún ekki fyrr en löngu seinna. Þar sem þetta var í þjóðbraut og því oft mikill gestagangur var oft nóg að gera við að þurrka föt og plögg því fólk kom oft hrakið og blautt. Þarna var hlóðaeldhús og oft vakað langt fram á nætur að þurrka við eldinn. Reynt var að búa sig vel undir langan vetur, farið var niður á Seyðisfjörð til að ná í slátur til að setja í súr, enn- fremur var sóttur harðfiskur, hertir þorskhausar og hákarl niður á firði og gjarna höfð vöru- skipti; látnir vettlingar og sokkar og fleira prjónles í staðinn. Farið var á grasafjall og var það með skemmtilegustu endurminn- ingum Kristbjargar. Fátt var til tilbreytinar en stundum fór amma hennar að prestsetrinu að Kirkjubæ og dvaldi þar í vikutíma og Krist- björg með henni og þótti henni það mjög gaman, mikið sungið og spilað á hljóðfæri. Prestur var þá síra Einar Jónsson, síðar að Hofi í Vopnafirði, og var þetta vinafólk ömmu hennar og var hún að spinna fyrir heimilið. Nokkuð margt frændfólk þeirra fór til Ameríku t.d. tveir bræður Oddnýjar, Eiríkur og Benedikt. Þeir komust vel af vestra og sendu systur sinni peninga fyrir far- gjaldi handa þeim, en Stefán faðir Kristbjargar mátti ekki hugsa til þess að hún færi og hætti þá gamla konan við að fara. Snemma var farið að lána Kristbjörgu til að hjálpa til á næstu bæjum við ýmis verk sem til féllu eins og vani var um ungl- inga. Um fermingaraldur veiktist hún af liðagigt og lá rúmföst í þrjá mánuði hjá Olafi Lárussyni lækni, sem þá var á Eiðum og konu hans, Sylvíu Guðmundsdóttur, á þeirra heimili, því enginn var spítalinn. Síðar var Ólafur í Brekku í Fljótsdal og seinna héraðslæknir í Vestmannaeyjum i mörg ár, þau hjón reyndust Kristbjörgu og síð- ar börnum hennar afar vel, enda ágætis manneskjur. Mér hefur orðið tíðrætt um bernsku og æsku móður minnar enda sagði hún okkur svo oft frá þessu og þótti okkur alltaf jafn gaman að heyra um þetta, því þetta var svo ólíkt því sem var við sjávarsíðuna. Um títugs aldur fór Kristbjörg til Seyðisfjarðar og réðst þar í vist, lengst var hún 12 ár hjá þeim sæmdarhjónum, frú Láru Bjarna- dóttur, dóttur síra Bjarna Þor- steinssonar á Siglufirði, og konu hans, frú Sigríði Blöndal, og Gísla Lárussyni, símritara hjá Stóra norræna, en hann var bróðir Inga T. Lárussonar tónskálds. Þarna kynntist Kristbjörg mörgu þjóð- kunnu merkisfólki en Seyðisfjörð- ur var mikill uppgangsbær um' þetta leyti og mikið líf í bænum og skipaferðir tíðar frá Norðurlönd- um. Árið 1927 flutti Kristbjörg til Akureyrar ásamt unnusta sínum, Þórði Jónssyni, skipstjóra og bátasmið frá Bergi í Vestmanna- eyjum, en hann var ættaður frá Gamla-Hrauni á Eyrarbakka, son- ur hjónanna Ingibjargar Jónsdótt- ur og Jóns Guðmundssonar, sem þar bjuggu, þau eignuðust 17 börn (Bergsætt II, bls. 114). Kristbjörg og Þórður voru gefin saman í hjónaband 17. október og bjuggu þau á Akureyri í sjö ár og þar fæddust þeim þrjár dætur, síðan fluttu þau suður á land því þá var mikið atvinnuleysi fyrir norðan, fyrst fluttu þau til Innri- Njarðvíkur og 1937 til Vestmanna- eyja. 1. febrúar 1939 andaðist Þórður og 16. apríl fæddist fjórða dóttir- in. Þegar Þórður dó var hjá þeim faðir hans, en kona hans var þá látin fyrir tveimur árum, Jón var áfram hjá Kristbjörgu til til hann lést 8. september 1941 þá um 85 ára gamall. Langri ævi er lokið. Kristbjörg var ekkja í 45 ár og vann hörðum höndum fyrir börnum sínum og var hún hin góða móðir í hvívetna, dætur hennar eru fjórar, sem fyrr er sagt. Hún var þakklát öllu því góða fólki, sem hún kynntist á lífsleiðinni. Síðustu árin sautján bjó hún til skiptist hjá dætrum sínum og tengdasonum; Ingi- björgu í Vestmannaeyjum og hennar manni Svani Jónssyni og í Reykjavík hjá Þóru og manni hennar Eyvindi Hreggviðssyni og hlaut hið besta atlæti frá mönnum og málleysingjum á báðum stöð- um. Hinar dætur eru undirrituð gift ísak Þorkelssyni, búsett í Kópavogi og Oddný gift Karli Jóh. Gunnarssyni, búsett í sama bæ. Barnabörn eru 10 og barnabarna- börn 16. Hún var þeim góð amma og langamma og þrjár stúlkur bera nafn hennar. Lengst af bjó hún í Skálanesi v/Vesturveg 13a, Vestmannaeyjum, en Þórður hafði nýlega fest kaup á því þegar hann dó. Þar var ekki mikið húsrými, en þess meira hjartarými, fólkið á Vesturveginum var öðlingsfólk og reyndist henni afarvel og allir voru sem ein fjölskylda. f næsta húsi bjó Guðmundur Jónsson, bróðir Þórðar, og hans góða kona, Jónína Sigurðardóttir, ásamt börnum sínum á Háeyri. Þetta sómafólk, góðar nágrannakonur og þeirra menn, er nú margt farið yfir móðuna miklu, Guð blessi þau öll. Síðustu rúma níu mánuði dvald- ist hún í Sjúkrahúsi Vestmanna- eyja eftir að hafa slasast. Þar hlaut hún þá bestu hugsanlegu læknishjálp og hjúkrun sem hægt er að hugsa sér og eiga allir þar heiður og þökk skilið, ennfremur allir sem heimsóttu hana og glöddu. Hjartans þakkir frá mér og minni fjölskyldu. Guð blessi minn- ingu móður minnar. Álfheiður Lára Þórðardóttir Kristbjörg Stefánsdóttir, föður- systir mín, andaðist á sjúkrahús- inu í Vestmannaeyjum, 8. mars sl. Hún fæddist í Heiðarseli í Hróars- tungu N-Múlasýslu, þann 12. júlí 18%, dóttir hjónanna í Heiðarseli, Stefáns bónda þar, síðar í Fremra- seli (1889—1901), Magnússonar bónda, síðast að Desjarmýri (1855—1866), í Vopnafirði, Jó- hannessonar „Skálda", Árnasonar Eyjafjarðarskálds Jónssonar. Kona Magnúsar og móðir Stefáns, var Guðríður Benjamínsdóttir, Benjamínssonar á Krosshúsum í Flatey á Skjálfanda Þorgeirsson- ar, en s.k. Benjamíns á Krosshús- um, var Gróa Stefánsdóttir frá Þverá í Fjörðum, Pálssonar. Móðir Guðríðar var Rannveig Einars- dóttir frá N-Skálanesi í Vopnaf. Kona Stefáns og móðir Krist- bjargar, var Guðbjörg Jósepsdótt- ir, bónda síðast að Heiðarseli (1863—1879), Erlendssonar bónda að Streiti, Berufjarðarströnd, Er- lendssonar. Kona Jóseps, var Oddný Sigurð- ardóttir, bónda að Heiðarseli Benediktssonar, á Rangá Gríms- sonar, prests, síðast að Hjaltastað, Bessasonar. Þau Oddný og Jósep byrjuðu búskap sinn á Hreimstöðum, Hj.þinghá, börn þeirra sem upp komust voru, Guðbjörg getið, Guð- rún, g. Halldóri Marteinssyni, síð- ast á Norðfirði, Guðlaug, g. Þor- steini Magnússyni, lengst að Tjarnarlandi og Sigþrúður, g. Ein- ari Guttormssyni, síðast á Seyð- isfirði. En þegar Jósep, maður Oddnýj- ar andaðist 1879 var hún illa stödd með börn sín og félítil, en hún var dugleg mjög. Átti að koma henni burtu, svo að hún yrði ekki sveit- læg. En þá ræðst hún í það, með aðstoð Eiríks á Vífilsstöðum og Magnúsar á Galtastöðum ytri, ágætismanna, að kaupa Heiðarsel. Braust þar síðan áfram með fá- gætum dugnaði. Móðir Jóseps í Heiðarseli var Guðríður Árnadóttir, prests Skaftasonar að Hálsi í 'Hamars- firði og -s.k. hans Helgu Vigfús- dóttur, sýslumanns í Þingeyjar- sýslu, Jónssonar. Kristbjörg var yngri tveggja barna þeirra Stefáns og Guðbjarg- ar, sem upp komust, hitt var Magnús, síðast dyravörður í Stjórnarráðinu, sem lést fyrir tæpum 2 árum. Guðbjörg móðir þeirra andaðist 1901, og var Kristbjörg að mestu alin upp hjá Oddnýju, ömmu sinni í Heiðarseli. Árið 1927 giftist Kristbjörg Þórði skipasmið Jónssyni, for- manni frá Gamla Hrauni á Eyrar- bakka Guðmundssonar, kona Jóns var Ingibjörg Jónsdóttir frá Mið- húsum í Sandvíkurhreppi. Byrj- uðu þau búskap sinn á Ákureyri, síðar Innri Njarðvík, seinna í Vestmannaeyjum, að Vallartúni og Skálanesi. Eignuðust þau Þórð- ur fjórar dætur, Láru, g. ísak Þor- kelssyni, járnsmið Kópavogi, Oddnýju, g. Karli J. Gunnarssyni, versl.m. Rvík, Ingibjörgu, g. Svani Jónssyni, vélstjóra Vestmannaeyj- um og Þóru, g. Eyvindi Hregg- viðssyni verkstjóra Rvík. Þórður andaðist í Vestmannaeyjum, 1. febrúar 1939. Það er ekki talið fréttnæmt, og sjaldan gert að umtalsefni í blöð- um þótt konur, á efra skeiði, falli frá. Og hafa margar hinar göfug- ustu og merkustu húsfreyjur hvílt í gröfum sínum um árabil, án þess að starfsemi þeirra í þarfir lands og lýðs hafi verið birt eða þökkuð sem vert er, eða minning þeirra heiðruð á nokkurn hátt. Minning þeirra hefur því smátt og smátt fölnað, eins og blómið á leiðunum, uns hún hefur að lokum dáið og gleymst öllum, og aðeins lifað og skinið í hjörtum eftirlif- andi ástvina. Konunni, móðurinni er falið á hendur eitt hið vandasamasta og ábyrgðarmesta starf, að ala upp, fræða og þroska, komandi kyn- slóðir. Minning og áhrif móður- innar er sú leiðarstjarnan sem skærast hefur skinið á vegum margra barna, fyrr og síðar. Kristbjörg var gerfileg ásýnd- um, nokkuð há vexti, hárið var jarpt, brosið blítt. Hún var látlaus í framkomu, alúðleg í viðmóti, ræðin og frændrækin. Gott minni hafði hún til hins síðasta, enda var hún fróð um flest, einkum ættfræði. Hún var vel að sér, bæði til munns og handa, fjölhæf í verki, starfsöm og gestrisin var hún með afbrigðum. Guð komi sjálfur nú með náð, nú sjái Guð mitt efni og ráð, nú er mér Jesús þörf á þér, þér, hef ég treyst í heimi hér. H. Pétursson Fyrir mína hönd, systra minna, Guðbjargar og Önnu Maríu, þakka ég að lokum Kristbjörgu fyrir alla hennar elsku við okkur systkinin og foreldra okkar í gegnum árin. Kristbjörg var mjög trúrækin og biðjum við góðan Guð að fylgja henni á nýju tilverustigi. Dætrum og öðru venslafólki vottum við innilega samúð. Jón Magnússon Dýpsta sæla og sorgin þunga svífa hljóðlaust yfir storð. Þeirra mál ei talar tunga, tárin eru beggja orð. Ólöf Sigurðardóttir. í dag á að kveðja ömmu hinstu kveðju. Þegar svo er komið verður manni litið um öxl og minningarn- ar streyma fram, minningar um góða konu sem ávallt var lítillát og hógvær í fasi. Ég hef notið þeirrar gæfu að leiðir okkar hafa legið saman allt frá þeirri stundu er ég man fyrst eftir mér. Fyrstu árin min var ég meira og minna í Skálanesi, þar undi ég mér með frændum mínum að leik með kubba og tölur og ófáar voru sögurnar seni amma sagði okkur. Aldrei þreyttist hún á að segja okkur sögur af álfum, dvergum, smaladrengjum og sög- ur úr sveitinni sinni. einnig kenndi hún okkur bænir, vers og kvæði. Svo sem títt er um börn vill margt gle.vmast en sumt hefur náð að festa rætur og verður ekki það- an slitið, svo er með þessar þrjár vísur sem hún kenndi mér: Fyrsta vísan er glettin vísa sem Stefán pabbi hennar orti til þeirra barnanna. Unga fólkið eina stund innan læstra sala átti með sér aulafund en enginn kunni að tala. Hinar tvær vísurnar orti Simon Dalaskáld, er hann var gestkom- andi hjá Oddnýju langömmu og ömmu. Kristbjörg eins og vorrós vex væn og siðprúð meyja, lifað æsku árin sex auðgað hefur Freyja. Gæðir gleði huga manns glöð og hýr við dróttir, kveikir glóðir kærleikans Kristbjörg Stefánsdóttir. Árin liðu, 1966 fluttumst við burt frá Vestmannaeyjum. Þetta var ömmu þungbært, að sjá á eftir yngstu dóttur sinni og augasteini og allri hennar fjölskyldu til Reykjavíkur. Bættar samgöngur og breyttir tímar réðu bót á þess- um aðskilnaði, amma lagði land undir fót og var til skiptis hjá mömmu og Ingibjörgu í Vest- mannaeyjum, auk þess sem hún heimsótti þær Oddnýju og Láru. Þetta fyrirkomulag mæltist vel fyrir hjá okkur barnabörnunum, þó bryddaði stundum á örlítilli af- brýðisemi ef okkur fannst hún bú- in að vera fulllengi í burtu. Enn líður tíminn bæði í sorg og gleði, í mínum augum var amma óháð tímanum, hún var bjargið sem hægt var að reiða sig á. Sterkustu minningarnar um ömmu eru frá nýliðnum árum, þessar minningar koma upp í hug- ann eins og ljósmyndir óháðar hver annarri, atlár þessar myrtdir lysa ömmu sem óeigingjarnri, trú- aðri konu sem alltaf bar hag ann- arra fyrir brjósti. Jafnvel þegar mest mæddi á henni sjálfri var hún að hugsa um aðra, láta okkur vita að hún væri óhrædd, hefði leitað styrks í trúnni og við skyld- um vera róleg. Ég ætla mér ekki að lýsa ömmu nánar, þeir sem til þekkja vita að það gerðu verkin hennar best. Deyr fé deyja frændur deyr sjálfur hið sama enorðstír deyr aldreigi hveim es sér góðan getur. (HáVamál) Megi elsku amma mín hvíla í friði. Kristbjörg EyvindsdóUir Hjartans þakkir til þeirra fjölmörgu sem auösyndu okkur samúö og hlýhug við fráfall og útför eiginmanns míns, fööur og afa, KRISTJÁNS HAUKS MAGNUSSONAR, vélstjóra, Hábergi 38, Reykjavík. Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks á deild 7A Borgarspital- anum fyrir frábæra umönnun. Fyrir hönd annarra vandamanna, Hrefna Lúthersdóttir, börn og barnabörn. t Hjartans þakkir til þeirra fjölmörgu sem auösýndu okkur samúö og hlýhug viö fráfall og útför litlu dóttur okkar og systur, SIBURBORGAR EVU MAGNÚSDÓTTUR, Holtsgötu 28, Ytri-Njarövík. María Ingibjartsdóttir, Magnús Haukur Kristjánsson, Kristján Haukur Magnússon.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.