Morgunblaðið - 17.05.1984, Síða 34

34
MORGUNBLADID, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 1984
Jon Þ. Arnason:
— Lífríki og lífshættir IC
Spurningin er: Hverjir hagnast meira á
„þróunarhjálp“ en atvinnumenn í náunga-
kærleika?
Nær viðstöðulaus fjölgun jarð-
arbúa, einkum vanhæfari kyn-
þáttanna, jafnstíga ólgandi
stjórnleysi, er ekki einungis
hryssingslegur, einfara nágust-
ur; hún er móðir flestra illkynj-
uðustu vandræða, sem ákafleg-
ast knýja að dyrum mannheims,
víða eru komin á drepstig og
færast í aukna.
Mergurinn málsins er sá, að
hömlun múgfjölgunar ætti að
vera forgangsverkefni þeirra,
sem manna mestu ráða um örlög
þjóða og ríkja. Forgangurinn
helgast af þeirri staðreynd, að ef
lausnar þessa verkefnis verður
ekki leitað, og ef sú leit ber ekki
áþreifanlegan árangur fyrr en
síðar, þá er vitatilgangslaust að
eyða tíma og kröftum í að glíma
við hráefnaþurrð og orkuskort,
vígbúnaræði og náttúruspjöll.
Aðalástæðan er þegar nefnd.
Allt eru þetta skilgetin afkvæmi
sömu móður.
verða afkomendur „arðrændra
og kúgaðra" kynþátta, og því lík-
lega telja sig skulda Evrópu-
mönnum eitthvað allt annað en
sérlegt bróðurþel.
Eins og allt er í pottinum búið,
virðist hið evrópska ungmenni
varla geta gert sér miklar vonir
um, að framtíðin bíði sín skín-
andi björt. Óþarft er því að
spyrja, hvort því muni auðnast
að sinna hugðarefnum sínum og
njóta réttmætrar lífsgleði í ver-
öld sjúkra og sveltandi millj-
arðaherja. Með fullri vissu má
þess vegna negla fast, að þá
kæmi sér betur að geta hrint
duglega frá sér heldur en að
mæta til leiks með sjúklegt frið-
argól á vörum (afspyrnulega
ókristilegur fróðleiksmolr Þó að
Með
HERRAKYN MORGUNDAGSINS
— ef Evrópa nennir ekki að lifa
stæða sjálfsbjargarviðleitni hins
vegar aldeilis ekki. Athuga ber,
að hér á vinstrafólk mestan
hluta að máli, og það er auðvitað
ekki það skyni skroppið, að það
sé ugglaust um að grumsemdir
vakni. Til þess að forðast þær
eftir megni, hefir það gripið til
vanabundinnar brellu, minnugt
þess, að Churchill kenndi:
„Sannleikanum á aldrei að
sleppa lausum nema í fylgd
tveggja lyga.“ (ívitnun eftir
minni; ég held faslega að hana sé
að finna hjá Bill Adler: „The
Churchill Wit“, New York 1965.)
Gamalreynd
lagvopn
Vinstrafólki hefir því síður en
svo legið við að fá stjarfa í kjálk-
ana, þegar það hefir kyrjað sí-
byljuna: „Eymd þróunarþjóð-
anna er eingöngu iðnríkjunum
að kenna." Álitamál gæti verið,
hvort þessi fásinna ætti fremur
rætur í fáfræði eða óhróðursár-
áttu. Líklega þó hvort tveggja,
og gildir einu, en trúgjarnt og
hrekklaust fólk má fræða um
þetta:
Einmitt í þeim löndum, sem
aldrei hafa verið evrópskar ný-
lendur, s.s. Tíbet, Líbería, Nepal
og Abessinía (reyndar ítölsk ný-
lenda í heil 5 ár, árin 1936—1941,
en þá var lagður eini nothæfi ak-
snjó til Afríku
Móðir Forysta Vald
mestu ógna kokvíðra dverga vinstrilyga
Ungmenni
í þrengslum
Síðan hinn bandarísk/sovézki
sigur dundi yfir syndugar menn-
ingarþjóðir Evrópu árið 1945
með friði fjórfrelsisropa Roose-
velts um „frelsi til tjáningar,
frelsi til trúariðkana, frelsi frá
skorti, frelsi frá ótta“, hafa jafnt
bjartsýnir velviljamenn sem ai-
þjóðatrúðar og útkjálkaspjátr-
ungar endurómað skrumið án af-
láts. Árangurinn þekkja allir.
Þrátt fyrir það má hitt aldrei
gleymast, að kappsmál sérhverr-
ar kynslóðar, sem lýkur lífsverki
sínu, ætti að hafa verið, vera og
verða að láta komandi kynslóð-
um eftir sig óspillta og heil-
næma jörð til að þær gætu notið
fegurðar hennar og gæða í friði
og skjóli söguarfleifða sinna,
menningarstoða og þjóðernis-
legra blóðbanda. Hamingja
barnsins ætti því ætíð að vera
meginmarkmið úrlausnarefnis-
ins. Alltaf hefir þetta verið
sjálfgefin skylda sérhvers for-
eldris í samfélagi hvítra manna,
misjafnlega rækt að vísu og oft
þungbær.
En nú er hún brýnni en
nokkru sinni fyrr.
Barn ársins 1984 er fætt eða
fæðist í mannhafi nærfellt
4.844.880.000 tegundarsystkina.
Ef því auðnast að ná 10 ára
aldri, mun þeim að öllum líkind-
um hafa fjölgað í 5.582.823.000,
og 16 ára að aldri mun það vænt-
anlega litast um í heimi allt að
6.351.000.000 manna samkvæmt
meðalspátölum mannfjölda-
fræðinga „The Global 2000 Rep-
ort to the President" (Washing-
ton D.C. 1980). Ekki mjög löngu
síðar ætti barn ársins 1984 að
eiga fyrir sér að hrærast í ennþá
óþærilegri hringiðu hins ban-
vænlega lífs. Löngu fyrir miðjan
aldur, 26 ára gamalt, árið 2010,
yrði það í félagsskap
8.000.000.000 tvífættlinga, ef
Richard Kaufmann hefur rétt
fyrir sér (sbr. bók hans: „Todes-
kontrolle", Berlin/Frankfurt/-
Wien 1981).
Af þessum ógnarfjölda munu
a.m.k. 80%, eða 6.400.000.000,
Rússar hæfust handa og dræpu
1.000.000 Kínverja mánaðarlega
framvegis, myndi hinum síðar-
nefndu samt sem áður fjölga).
Afdráttarlaus,
söguleg staðreynd
Ekki getur leikið efi á, að enn
sem ætíð fyrr ættu Evrópumenn
að eiga öllum öðrum lífvænlegri
skilyrði til að sjá sér og sínum
farborða með sómasamlegum
hætti, og takast á við meinöfl
framtíðarinnar. Allt veltur á,
hvort þeir láta sér fátt um finn-
ast, vorkenna bara hinum voluðu
og sökkva dýpra í fen úrkynjun-
ar og læpuskapar, ellegar þeir
vakna til meðvitundar um sam-
semd máttar og réttar, þegar líf-
ið er í veði.
Langt frá að vera ástæðulaus
er uggurinn um að Evrópuþjóðir
séu annars þegar orðnar svo
blóð- og merglausar, að þær láti
Willy Brandt, Ólaf R. Grímsson
og aðra sprellandi vitnisburði
um andlega örbirgð Vesturlanda
narra sig til að reyna hið fráleita
með því að gerast lífstíðarfyrir-
vinnur þeirra, sem náttúruríkið
hefir aldrei haft neinar sérstak-
ar mætur á.
Þegar hugsað er til þeirra
verkefna, sem liggja fyrir vest-
rænum þjóðum, og enn um langt
skeið hljóta að vefja utan um
sig, og þola því enga bið eftir að
í þau verði ráðizt, hljóta þessar
og svipaðar hugleiðingar að
brjótast afar ofarlega á dagskrá.
Með æ skemmri hléum berast
æ hörmulegri tíðindi um afleið-
ingar eymdar og volæðis hvað-
anæva úr heiminum nema lönd-
um, sem fók af hvíta kynþættin-
um byggir. Á meðal eymdar-
landanna er fjöldi, sem af nátt-
úrunnar hálfu er gæddur auðæf-
um, er óvíða gefast annars stað-
ar í neitt svipað því ríkum mæli.
Það eitt sér segir ákaflega
mikla og lærdómsríka sögu.
Engin ástæða er til að ætla
annað en að í aðalatriðum sé rétt
greint frá ósköpum. Frásagnirn-
ar eru alltaf myndskreyttar, þar
sem við verður komið. Myndun-
um er að sjálfsögðu ætlað að
valda hrolli, og það gera þær
líka: Börn með útblásinn kvið,
riðandi á þvengmjóum spóa-
leggjum, kroppurinn kaunum
þakinn, tötrum vafinn eða kvik-
nakinn, andlit samanskroppin af
ellikröm, Iíkaminn iðandi í skor-
dýramergð; allir eins, líka full-
orðnir, ekkert annað en beinin
og bjórinn, skrimtandi beina-
grindur með starandi augu, sem
þá og þegar sýnast munu skoppa
út úr tóftunum.
Þannig eru óteljandi myndir
hins daglega dauða frá Ameríku
sunnan Bandaríkjanna, flestum
löndum Asíu og allri Suður-
Asíu, og Afríku að Suður-Afríku
undanskilinni: Mannleg eymd,
sem aldrei hefir verið voðalegri
og víðtækari á byggðu bóli.
Undir Afríkumyndunum
stendur venjulega á síðari árum
skýrum stöfum: Matvælaskortur
ógnar 24 löndum í Afríku,
150.000.000 manna bíða hung-
urdauðans. Og: „Ef ekkert gerist
til úrbóta," mælti vestur-þýzkur
útvarpsfyrirlesari, Gerd Ruge að
nafni, hinn 6. marz þ á „verður
Afríka útdauð innan áratugs."
(Willy og ólafur ættu því að
vera vel birgir af ræðuefni fyrst
um sinn.)
Lýsingarnar á því, hvernig
komið er fyrir þeim, sem vinstri-
öfl heimsins hétu „frelsi frá
skorti, frelsi frá ótta“, eru tæp-
lega ýktar eins og áður er vikið
að, og væri hið hálfa þó meira en
nóg til að vekja meðaumkvun.
Hjá því hefir ekki heldur farið,
margir hafa leitazt við að hlaupa
undir bagga í góðri trú á að um
munaði.
A gróðaveginum
En svo eru hinir, og þeir eru
margfalt fleiri, allir vinstri-
hneigðir, sem undrafljótt hafa
fundið arðsemisþef af örbirgð-
inni. Þeir hafa alltaf talið að fá-
tækt gegndi ákveðnu, nytsömu
og félagslegu hlutverki fyrir sig.
T.d. hafa þeir komizt á snoðir
um, að hun væri lausn á sérstök-
um afkomuvandkvæðum sjálfra
sín og létti þannig vissum
þyngslum af vinnumarkaðnum.
„Þróunarhjálp" hefir því orðið
ómetanlegur akur fallkandídata,
hálfmenritamanna og félags-
málabuslara. Lengi hefir því leg-
ið ljóst fyrir, að aragrúi fólks,
sem hefir helgað „þróunarhjálp"
alla líkams- og sálarkrafta sína
og ýmsir raunar svona nálægt
hálfu, hafa haft stórfé upp úr
krafsinu. „Starfið“ hefur auk
þess oft í för með sér, að auðvelt
reynist að fullnægja meðfædd-
um hégómaskap. Fjölmiðlar
taka því yfirleitt vingjarnlega að
birta myndir af þóttafullum
heimsbjörgunarásjónum.
Svo lengi sem annar ami en
hér er nefndur hlýzt ekki af, og á
meðan fólk, sem hefir gert
skyldu sína við bágstadda í
nágrenni sínu, lætur lítilræði af
hendi rakna í því skyni að friða
samvizku sína allveg að ástæðu-
lausu, mætti að skaðlausu láta
kyrrt liggja.
En svo hvimlaus er þessi sér-
vegurinn í allri sögu landsins,
vegurinn á milli Addis Ababa og
Djibouti), er örbirgðin hvað
óbærilegust.
Á hinn bóginn hafa mörg
velmegunariönd einnig verið
evrópskar nýlendur um lengri
eða skemmri tíma. Þar má nefna
til Kanada, Nýja-Sjáland, Suð-
ur-Afríku, Ástralíu og Banda-
ríkin. Ekkert þessara ríkja hefir
heimtað eða þurft „þróunar-
hjálp“ og þjóðir þeirra komizt
með afbrigðum vél af þrátt fyrir
það.
En í þeim löndum hefir reynd-
ar búið og ráðið allt öðruvísi fólk
en í nýfrjálsum „þróunarlönd-
um“, fólk af ariskum stofni.
Ekki er heldur flugufótur fyrir
þeirri alræmdu vinstrilygi, að
„iðnríkin hafa eingöngu auðgazt
á að arðræna nýlendurnar".
Fjöldi Evrópuþjóða hafði orð-
ið vel bjargálna eða komizt í góð
efni löngu áður en þær eignuðust
nýlendur og enn önnur Evrópu-
ríki, sem um áratugi hafa verið á
meðal háþróaðra iðnríkja og bú-
ið þegnum sínum beztu lífskjör í
heimi, s.s. Sviss, Austurríki og
öll Norðurlöndin, hafa aldrei átt
neinar blökkumannanýlendur, ef
frá eru talin nokkur sker, er
Danir áttu í Vestur-Indíueyja-
klasanum.
Þegar lygi þrýtur, tekur þvað-
ur við:
„Það er nóg handa öllum til að
borða! í dag er enginn rauveru-
legur skortur. Hvert einasta
land í heiminum hefir skilyrði til
að fæða sig sjálft." (Joseph Coll-
ins/Frances Moore Lappé: „Food
First — Beyond the Myth of
Scarcity", þ. útg. Frankfurt
1978.)
Nóg handa öllum, sem ekki eru
undir máii.