Morgunblaðið - 07.07.1984, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ1984
33
eink. 8,22 og þriðja varð Dögg frá
Hóli, í eigu Bjarna Jónssonar, með
aðaleink. 7,89.
í flokki 5 v. hryssa varð efst Fið-
la, frá Sauðárkóki, í eigu Jóseps
Sigfússonar, aðaleink. 8,10, í öðru
sæti var Elding frá Hafsteinsstöð-
um, í eigu Hildar Claessen, aðal-
eink. 8,07 og í þriðja sæti varð
Herva frá Sauðárkróki, í eigu
Sveins Guðmundssonar, aðaleink.
8,04. Auk þessara hryssa hlaut
Lýsa frá Kolkuósi 1. verðlaun, 8,02
í eigu Hólabúsins. Verður að telja
þetta frábæran árangur i þessum
flokki.
f 4. flokki varð efst Máría frá
Hólabúinu með aðaleink. 8,03, í
öðru sæti varð Gnótt frá Sauð-
árkróki í eigu Sveins Guðmunds-
sonar, frábærlega hálsfalleg
hryssa, aðaleink. 7,83 og þriðja
sætið skipaði Kurteis frá Hólabú-
inu, aðaleink. 7,79.
Að kynbótasýningunni lokinni
hófst bæjarkeppnin sem jafn-
framt er unglingakeppni og því
næst hófst firmakeppnin.
Úrslit í bæjarkeppni
1. Sörli 11 v. brúnn. Eig. og kn.
Stefán Friðriksson, Glæsibæ.
Keppti fyrir Laufhól, Viðvík-
urhreppi.
2. Lissy 5 v. brún. Eig. og kn.
Björn Friðrik Jónsson, Vatns-
leysu.
3. Barki 8 v. brúnn. Eig. Jóhann
Þorsteinsson, Miðsitju. Kn. Sig-
rún Erlinesdóttir.
Firmakeppni
1. Krafla 7 v. brún. Eig. og kn.
Jóhann Þorsteinsson, Miðsitju.
Keppti fyrir Búnaðarfélag
Seyluhrepps.
2. Stirnir 7 v. rauðstj. Eig. Sveinn
Jóhannsson, Varmalæk. Kn.
Kristján Birgisson.
3. Brynhildur 5 v. leirljós. Eig. og
kn. Anna Þóra Jónsdóttir,
Vatnsleysu.
Veðurblíða var mótsdagana og
margt áhorfenda enda ómaksins
vert að koma og sjá framfarir í
ræktunarmálum Skagfirðinga og
ekki þarf að fráfælast móttökurn-
ar. JA
Ljósm. Sig.Sigm.
Séð yfir hluta fundarsalarins á aðalfundi Búnaöarsambands Suðurlands.
Búnaðarsamband Suðurlands:
Þingmenn gáfu
vandað ræðupúlt
Á aðalfundi Búnaðarsambands
Suðurlands sem haldinn var á
Kirkjubæjarklaustri fyrir skömmu
var Búnaðarsambandinu fært að
gjöf glæsilegt ræðupúlt í tilefni 75
ára afmælis sambandsins. Ræðu-
púltið er smíðað úr eik en framan
á því er hiö nýja merki Búnaðar-
sambands Suðurlands, teiknað af
Rut Magnúsdóttur, en merkið á
ræðupúltinu er skorið út í íslenzkt
birki af Sveini Ólafssyni mynd-
skera. Gefendur eru alþingis-
mennirnir Þorsteinn Pálsson, Arni
Johnsen og Eggert Haukdal.
Aðalfundur Búnaðarsam-
bandsins var fjölsóttur og var
þar fjallað um mörg hagsmuna-
mál bænda og fluttir voru fyrir-
lestrar um einstaka bú-
skaparþætti. Formaður Búnað-
arsambandsins var endurkjör-
inn Stefán Jasonarson frá
Vorsabæ.
Stefán Jasonarson, formaður Búnað-
arsambands Suðurlands, talar úr
ræðupúltinu sem þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins í kjördæminu færðu
Búnaðarsambandinu.
Ljósmynd Mbl. Sig.Sigm.
Hið nýja merki Búnaðarsambands
Suðurlands, teiknað af Rut Magn-
úsdóttur. Kornin í kornöxunum
þremur tákna fjölda búnaðarfélag-
anna í Árnessýslu, Rangárvallasýslu
og Vestur-Skaftafellssýslu við stofn-
un Búnaðarsambandsins. Kornaxið
lengst til vinstri táknar Rangárvalla-
sýslu, í miðjunni er Árnessýsla og til
hægri er Vestur-Skaftafellssýsla.
milljónir króna til námsmanna á
þeim kjörum að víxillinn yrði grei-
ddur með námsláni strax eftir
áramót, vandanum semsagt velt
yfir áramótin. Hinsvegar mátti
hvergi segja frá þessu opinberl-
ega, og fulltrúar f stjórn Lánasj-
óðsins voru beðnir að auglýsa það
því hér væri um mjög viðkvæmt
mál að ræða fyrir bankakerfið þar
sem það gæti ekki veitt frekari lán
til atvinnuveganna! Þetta er ein af
þeim lausnum sem menntamálar-
áðherra ætlar að beita sér fyrir
vegna lána
til námsmanna á fyrsta ári. Hafi
verið erfitt fyrir bankana á síð-
asta ári að veita 10 milljónir
króna verða 70 til 100 milljónir
enn meira vandamál á þessu ári.
Hvernig fer? Verður þetta e.t.v.
einhver leynisamningur sem ekki
má upplýsa? E.t.v. fá námsmenn-
irnir engan víxilinn og verða að
reyna að lifa á verðlausum loforð-
um ráðherra?
Hvað meinar ráðherra?
Menntamálaráðherra fjallar um
að því hafi verið lýst yfir að stefnt
yrði að því að lánshlutfallið yrði
95% á árinu 1984. Eitthvað átti
samt sami ráðherra erfitt með að
gera upp við sig hvað hann átti
við. í viðtali við ráðherra í október
1983 var ráðherra spurður að því
hvort greinargerð með fjárlaga-
frumvarpinu um að sömu skerð-
ingar skyldu vera á námslánum á
árinu 1984 og verið hefðu 1983, þý-
ddi að lánshlutfallið yrði 95% eða
hvort um væri að ræða frestanir í
svipuðum dúr og voru þá fyrir-
sjáanlegar. Þá sagðist ráðherra
ekki vita hvað þetta þýddi, þetta
væri eitthvað frá fjármálaráðun-
eytinu! Þetta kom fram í einkavið-
tali stjórnar SlNE með ráðherra.
Nú virðist hinsvegar sem ráð-
herra sé búinn að skilja hvað var
við átt. Hinsvegar var lögum ekki
breytt, en f lögum um Lánasjóðinn
frá 13. maí 1983 segir 1 Ákvæði til
bráðabirgða: „Ákvæði 3. gr. þess-
ara laga tekur gildi í áföngum
þannig að hlutfallstala lána af
reiknaðri fjárþörf námsmanna
hækkar úr 90% í 95%. 1. janúar
1983 og úr 95% í 100% 1. janúar
1984.“ Stjórn Lánasjóðsins átti því
ekki annarra kosta völ er fara að
þessum lögum um síðastliðin ára-
mót enda hafði lögum ekki verið
breytt og tillaga um það ekki kom-
ið fram. Hinsvegar sendi ráðherra
bréf sjóðstjórninni dagsett 30.
desember þar sem kynnt var að
ríkisstjórnin hefði ákveðið að
flytja með lánsfjárfrumvarpinu
tillögu um frestun þessa ákvæðis.
Þessi tillaga kom þó ekki fram
fýrr en í febrúar og öðlaðist ekki
gildi fyrr en með samþykkt láns-
fjárlaga í mars. Sjóðstjórnin bar
þessi mál undir lögmenn sem
töldu stjórnina verða að fara að
lögum og þykir sjálfsagt engum
undur nema hæstaréttarlögmann-
inum Ragnhildi Helgadóttur
menntamálaráðherra. Hér á landi
er ekki enn farið að stjórna með
tilskipunum. Þannig getur bréf
ráðherra ekki frestað gildistöku
lagagreina. Til þess þarf laga-
breytingu, hvort sem ráðherra
finnst að við svo búið skuli standa
eða ekki.
Pólitískt ofstæki
Enn meira virðingarleysi gagn-
vart landslögum kemur fram í lít-
illi klausu, hálfgerðum hortitti, í
greinargerð ráðherra þar sem
fjallað er um hvemig stjórn lána-
sjóðsins er skipuð. Þessi klausa
sýnir aðeins pólitiskt ofstæki ráð-
herra en alís ekki málefnalega
umfjöllun. Til þess að glöggva les-
endur, þá segir í 4. gr. laga um
Lánasjóðinn: „Ráðherra skipar
stjórn sjóðsins þannig: Einn skv.
tilnefningu Stúdentaráðs Háskóla
íslands, einn skv. tilnefningu
Bandalags íslenskra sérskóla-
nema, einn skv. tilnefningu Sam-
bands islenskra námsmanna er-
lendis, einn skv. tilnefningu fjár-
málaraðuneytisins og tvo án til-
nefningar og skal annar vera
formaður stjórnar. Stjórnin skal
skipuð til fjögurra ára í senn,
nema fulltrúar námsmanna sem
skipaðir eru til tveggja ára.“ Ráð-
herra segir að stjórnin sé „að
mestu pólitískt skipuð og and-
stæðingar ríkisstjórnarinnar sitja
þar í meirihluta“. Þetta er dæma-
laus óhróður. Stjórn sjóðsins er
skipuð skv. áðurnefndum lögum.
Þrír fulltrúar eru skipaðir af
hagsmunasamtökum námsmanna
og er ekki enn spurt um afstöðu til
stjórnmála þegar þeir eru skipað-
ir. Hinir þrír eru skipaðir af ráð-
herra. Þeir sem nú sitja að visu af
Ingvari Gíslasyni sem tilnefndi
tvo og einn sem tilnefndur var af
Ragnari Arnalds. Ráðherra sem er
eins málefnalega fátækur og hér
hefur verið sýnt fram á ætti að
huga að öðru starfi en ráðherra-
starfi. Ráðherra þarf að sýna áb-
yrgð og þekkingu en alls ekki
stjórna eftir pólitísku ábyrgð-
arleysi og hleypidómum.
Að halda andlitinu
Ráðherra fjallar um það hvern-
ig LÍN eigi að greiða fyrir náms-
mönnum á árinu 1984. Þar er talað
um væntanlegt samkomulag við
viðskiptabanka. Þegar hefur verið
greint frá slíku samkomulagi frá
síðasta ári og hvaða þýðingu það
hafði fyrir námsmenn þá. Vonandi
tekst ráðherra betur að semja við
fjárvana banka nú en þá. En þá
vaknar hin spurningin má velta
vandanum yfir áramót? Mennta-
málaráðherra segir að halda skuli
lánshlutfallinu í 95% en í staðinn
hætta að lána fyrir heimildarákv-
æðum. Þetta þýðir að tekið verður
úr öðrum vasanum og sett í hinn.
Þá hefur ráðherra beint þeirri
hugmynd til stjórnar sjóðsins
hvort ekki sé hugsanlegt að lækka
framfærslumatið. Þarna sér ráðh-
errann þann leik á borði að segja
framfærslumatið er of hátt.
Lækkum það um einhvern hund-
raðshluta. Af hverju ekki í 60% og
höldum síðan lánshlutfallinu
óbreyttu. Það er ljóst að hugm-
yndirnar beinast allar að því að
skera niður en reynt að halda and-
litinu út á við og segja láns-
hiutfallið er hið sama og áður.
Námsmenn skiptir það ekki máli
hvort þeir fá lánað sem svarar
60% af 15.000 krónum eða 95% af
9.500 krónum. Niðurstaðan er hin
sama, um 9.000 krónur.
Þá langar ráðherra að slá sig til
riddara með því að segja:
„Menntamálaráðherra lét breyta
reglum um útborgun lána til hags-
bóta fyrir námsmenn erlendis
þannig að þeir fái þau greidd ef
óskað er beint inn á reikning {
dvalarlandi í gjaldeyri þess lands
og mánaðarlega. (Aður var
greiðsla í isl. kr. og 3 mán. eftir á.)
„Við þetta er það að athuga að skv.
17. gr. reglugerðar um námslán og
námsstyrki „setur sjóðstjórn regl-
ur um það ... hvernig útborgun
skuli hagað ... “ Með hliðsjón af
þessari reglu samþykkti stjórn
sjóðsins nokkrum mánuðum áður
en núverandi menntamálaráðh-
erra tók við völdum tillögu full-
trúa SlNE í stjórn lánasjóðsins
um þetta mál og var ákveðið að
kanna hvort bankakerfið treysti
sér til að annast framkvæmd.
Raunveruleikinn er sá að þótt lið-
nir séu um 15 mánuðir frá sam-
þykkt tillögunnar hefur bankak-
erfið ekki fundið leiðir til að verða
við henni. Hinsvegar auglýsir ráð-
herra það hvar sem er að fyrir-
komulaginu hafi verið breytt að
sínu undirlagi. Jákvætt við þetta
er að ráðherra skuli gera tillögu
SÍNE að sinni.
Þá segir ráðherra: „Nú er heim-
ilt að hafa meiri vinnutekjur en
áður, án þess að lánsmöguleiki
skerðist." Þetta er annað áhuga-
mál námsmanna sem ráðherra
hefur gert að sínu. Hlutfallstala
sem hér um ræðir var hækkuð úr
10% í 25% að tillögu ráðherra.
Hinsvegar er rétt að benda á að
þetta hefur i för með sér um 22
milljón króna útgjaldaauka fyrir
Lánasjóðinn. Verður þetta e.t.v.
eitt af heimildarákvæðum sem
ráðherra lætur fella niður.
Undir lok greinar sinnar fjallar
ráðherra um að lögð verði á það
áhersla að útborgun haustlána
dragist ekki, þó að hinn endanlegi
útreikningur fyrir allt haustmiss-
erið liggi ekki fyrir. Ráðherra
virðist gleyma því að námsmenn
verða að gera áætlanir um það
hvernig þeir ætla að skrimta af
haustið. Þeir greiða húsaleigu,
fæði og i sumum löndum skóla-
gjöld. Þegar það er haft i huga
duga ekki 50% af væntanlegu láni.
Námsmenn hljóta að gera kröfu
til þess að vita hve mikið fé þeir
fái milli handa. Hvort það verði
95% eins og ráðherra stefnir að
eða hvort LÍN standi þannig að
málum að tekið sé mið af stöðu
ríkisfjármála eins og ráðherra vill
og nýta þurfi ákvæði i lögum frá
18. maí 1984 og breyta lánshlut-
fallinu svo fjármagn sjóðsins end-
ist.
Með greinargerð sinni hefur
ráðherra reynt að sýna fram á að
ekki sé stefnt að þvi að skerða
fjárhag Lánasjóðs íslenskra
námsmanna. Það eina sem kemur
fram er að ráðherra virðist hafa
áhuga á að lánshlutfallið haldist
95% og að því marki skuli náð með
öllum tiltækum brögðum, jafn-
framt því sem fram kemur dæm-
alaust virðingarleysi við landslög.
Emil Bóasson er íulltrúi SÍNE í
stjórn Lánasjóós ísl. námsmanna.