Morgunblaðið - 18.07.1984, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakiö.
Viðhorf í
samningamáliim
Línur eru að skýrast í
samningamálum á
vinnumarkaðnum fyrir
haustið. Ætla verður, að
flest aðildarfélög Verka-
mannasambands íslands
segi upp samningum en lík-
legt má telja, að fjölmörg
önnur aðildarfélög Alþýðu-
sambands íslands staldri við
og sjái hverju fram vindur,
þannig, að ekki verði um
allsherjaruppsögn samninga
að ræða. Þar að auki má bú-
ast við, að samningamál op-
inberra starfsmanna verði
mjög á oddinum, þegar líða
tekur á haustið. Af þessu er
Ijóst, að verkalýðshreyfingin
gengur ekki saman í einni
fylkingu til nýrrar kjarabar-
áttu á næstu mánuðum.
Þvert á móti virðist hún
skiptast í þrjá hópa. Margar
faglegar ástæður geta legið
til grundvallar þessari
skiptingu. Það hefur löngum
verið erfitt fyrir forystu ASÍ
að samræma sjónarmið
hinna ýmsu launþegahópa
innan Alþýðusambandsins.
Bersýnilegt er, að fulltrúar
verkamannafélaganna hafa
komizt að þeirri niðurstöðu,
að það væri beinlínis skað-
samlegt fyrir þeirra félags-
menn að vera í samfloti með
öðrum að þessu sinni. Jafn-
framt er ljóst, að forystu-
menn margra aðildarfélaga
ASÍ utan Verkamannasam-
bandsins meta viðhorf sinna
félagsmanna á þann veg, að
þeir séu alls ekki tilbúnir til
að færa miklar fórnir í harð-
vítugri kjarabaráttu.
Þessi skoðanamunur inn-
an ASÍ endurspeglar óneit-
anlega mismunandi afstöðu
ASÍ-forystunnar og forystu-
manna Dagsbrúnar í vetur
til kjarasamninganna, sem
þá voru gerðir. Hugsanlegt
er, að þessi skoðanamunur
endurspegli einnig að ein-
hverju leyti átök í forystu
Alþýðubandalagsins, en þar
eru bæði Ásmundur Stef-
ánsson og Guðmundur J.
Guðmundsson áhrifamenn.
Óneitanlega er býsna margt,
sem bendir til að þessir aðil-
ar takist á um það í hverra
höndum hin raunverulega
forysta fyrir verkalýðs-
hreyfingunni skuli vera. Sú
var tíðin, að Dagsbrúnarfor-
ystan iagði línurnar og hún
kann því ef til vill ekkert
alltof. vel, að frumkvæðið
færist í annarra hendur.
Kjaramál opinberra
starfsmanna blandast inn í
þessar umræður og viðhorf.
Vafalaust hugsa einhverjir
forystumenn verkalýðsfé-
laganna sem svo, að skyn-
samlegt sé að bíða og sjá
hvernig samningamálin þró-
ast á þeim vettvangi. Betra
sé að vera á eftir opinberum
starfsmönnum með kjara-
samninga en á undan.
ísland er nú komið á bekk
með öðrum þjóðum í hinum
vestræna heimi í verðbólgu-
þróun. Við getum kinnroða-
laust rætt um verðbólguna
hjá okkur við aðra í fyrsta
skipti í mörg ár. Enginn vafi
er á því, að launþegar al-
mennt vilja ekki glata þess-
um árangri. Sá sterki vilji
kemur fram í hiki verka-
lýðsforingjanna við að
leggja út í harða kjarabar-
áttu. Þeir finna hvernig
vindurinn blæs hjá félags-
mönnum. Ábyrgð þeirra
manna, sem spilltu þessum
árangri, væri mikil.
Ríkisstjórnin og stjórnar-
flokkarnir þurfa að íhuga
þessi viðhorf. Þótt margt
hafi farið úrskeiðis á síðustu
mánuðum er augljóslega enn
jarðvegur meðal almennings
í landinu fyrir efnahags-
stefnu, sem miðar að lágu
verðbólgustigi og almennu
jafnvægi. Þetta er mikilvægt
veganesti fyrir ríkisstjórn-
ina á næstu mánuðum.
Æskilegt er, að ríkis-
stjórnin taki frumkvæði í
efnahagsmálum, sem dragi
mjög úr líkum á því, að
verkalýðsfélögin beiti afli til
þess að knýja fram kaup-
hækkanir, sem eyðileggja
þann árangur, sem náðst
hefur. Vandi ríkisstjórnar-
innar er sá, að henni mis-
tókst við síðustu fjálagagerð
og við endurskoðun fjárlaga
í vetur að ná fram umtals-
verðum niðurskurði á út-
gjöldum ríkisins. Nú er und-
irbúningur nýrra fjárlaga að
hefjast. Forsenda fyrir því,
að betur takist í þeirri um-
ferð er að sterk samstaða
takist innan þingflokks
Sjálfstæðisflokksins um
stefnuna í fjárlagagerðinni.
Mikill samdráttur í ríkis-
útgjöldum er forsenda bess,
að ríkisstjórnin geti tekið j
frumkvæði í samningamál- |
um, sem einhverju skiptir. !
Bann við upprekstri hrossa:
Svigrúm fyrir beit
allt að 180 hrossa
— segir varaoddviti Seyluhrepps um kröfu Landgræðslunnar
HREPPSNEFNDIR Seyluhrepps og
LýtingssUðahrepps í Skagafiröi sem
eiga upprekstur á Eyvindarstaöa-
heiöi ásamt Bólstaöarhlíöarhreppi I
Austur-Húnavatnssýslu telja að ekki
sé þörf á að banna upprekstur
hrossa á heiðina í sumar. Guðmann
Tóbíasson varaoddviti Seyluhrepps
sagði í samtali við blaðamann Morg-
unblaðsins í gær aö þeir teldu svig-
rúm fyrir beit allt að 180 hrossa á
heiðinni en Landgræðslan telur að
heiðin sé ofbeitt sem samsvarar
fjöida upprekinna hrossa í fyrra og
hefur farið fram á að upprekstur
hrossa á heiðina verði bannaður
vegna gróðurverndarsjónarmiöa.
Málin eru nú í biðstöðu en ekki
er búist við að þau skýrist fyrr en
um eða uppúr næstu helgi. Við-
komandi hreppsnefndir nyrðra
eru að kanna möguleika til lausn-
ar málinu, að sögn Guðmanns.
Hann sagði að allir vildu virða
niðurstöður beitarþolsmats RALA
en legðu mismunandi mat þar á.
Þeir teldu svigrúm fyrir beit allt
að 180 hrossa í sumar en i fyrra
sagði hann að um 400 hross hefðu
verið rekin á heiðina. Sagði hann
að menn vildu fá að nýta þá beit
sem þarna væri að hafa, en ekkert
umfram það. Auk þess væri árið í
ár eitt mesta sprettuár sem komið
hefði í áraraðir sem örugglega
gæfi af sér betri beit. Guðmann
sagði að hreppsnefndirnar væru
með ýmislegt í athugun, meðal
annars væru þeir að leita að beiti-
landi annars staðar því ljóst væri
að draga þyrfti úr hrossabeit um
meira en helming og kæmi það
mjög illa niður á sumum bændum,
sem þyrftu mjög á afréttarbeit að
halda vegna landleysis. Guðmann
sagði að lokun heiðarinnar fyrir
hrossum væri líka mikið tilfinn-
ingamál. Landgræðslustjórinn
legði áherslu á að losna við öll
hross af heiðinni þar sem þau
væru meiri tjónvaldar i sambandi
við uppgræðslu. Fyrst svo væri
vildu bændur að þessi uppgræðsla
yrði girt af og hún friðuð svo sem
nauðsynlegt væri til að ná ár-
angri.
Sveinbjörn Dagfinnsson ráðu-
neytisstjóri í landbúnaðarráðu-
neytinu fór til fundar við norðan-
menn um helgina. Sagði hann i
samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins að málið væri i biðstöðu á
meðan reynt væri að finna lausn
þess. Sagði hann að fyrir sumum
væri þetta mikið tilfinningamál,
þeir teldu sig glata rétti sínum við
að heiðinni yrði algerlega lokað
fyrir upprekstri hrossa. Það taldi
hann hins vegar misskilning. Þeir
glötuðu engum rétti eins og þessi
mál bæri nú að. Málið væri að
halda beit á heiðinni innan þeirra
marka sem gróðurinn þyldi, á
heiðina væri komið það mikið af
sauðfé að hrossunum væri hrein-
lega ofaukið þar.
Aðspurður um þau ummæli odd-
vita Svfnavatnshrepps að hann
teldi bann landbúnaðarráðuneyt-
isins við upprekstri hrossa á Auð-
kúluheiði hreina vitleysu og að
ekki myndu allir bændur þar virða
bannið, sagðist Sveinbjörn vilja
segja sem minnst. Sagði hann ætl-
ast til að borgararnir hlýddu lög-
um og reglum og vonaðist til að
það myndu þeir líka gera norðan
heiða. Sagðist hann vonast til að
bændur færu ekki að brjóta gegn
þessu banni. Þvf væri ekki stefnt
gegn einum eða neinum, brýn
nauðsyn hefði verið á þessum að-
gerðum vegna gróðurverndarsjón-
armiða.
Hagsmunaaðilar vilja
ekki breyta iögunum
— segir Martin
Winneck, oddviti
bandarísku sendi-
nefndarinnar, um
einokunarlögin frá
1904
„ÞESSI hópur sérfreðinga, sem verið
hefur hér á landi undanfarna daga til
þess að kanna aðstæður og afstöðu
ráðamanna á íslandi, heldur heim
með vitneskju sína og leggur hana
fyrir ráðamenn í Washington. Sumt
af því sem um ræðir er lagalegs eðlis
og mjög flókið og því ógjörningur að
segja til um hvenær svar verður sent
til íslenska utanríkisráðuneytisins,"
sagði Martin Winneck, oddviti
bandarísku sendinefndarinnar, sem
kom hingaö til lands vegna óánægj-
unnar með íslandssiglingar Rainbow
Navigation, á fundi með frétta-
mönnum í gær. „Þetta mál fær alger-
an forgang," bætti bandaríski sendi-
herrann á Islandi, Marshall Brement,
við.
Á fundinum í gær kom m.a. fram
að nefndin hefði rætt ýmsa val-
kosti við utanrfkisráðherra og full-
trúa íslensku skipafélaganna en
það væri ekki hennar að taka
ákvörðun í þessu efni. Slíkt væri í
höndum viðkomandi ráðherra vest-
anhafs. Staðfesti Winneck, að eitt
af því sem rætt hefði verið hefði
verið stofnun flutningafyrirtækja í
Bandarfkjunum í eigu íslendinga
og ennfremur ýmsar aðrar leiðir,
sem hann kvaðst ekki reiðubúinn
til að skýra nánar.
„Þessi ferð til íslands hefur verið
okkur mjög gagnleg. Við höfum
rætt við ýmsa hlutaðeigandi aðila
og kynnst viðhorfum þeirra. Við
vitum að utanríkisráðherra ykkar,
Geir Hallgrímsson, hefur mjög
ákveðnar skoðanir f þessum efn-
um,“ sagði Winneck ennfremur.
Er Winneck var að því spurður
hvort óhugsandi væri, að Banda-
ríkjamenn horfðu framhjá lögum
frá 1904, þar sem segir að séu
bandarísk skipafélög reiðubúin til
að annast flutninga frá landinu
skuli þau njóta forgangs, sagði
hann að svo væri. „Það eru sterkir
hagsmunaaðilar í Bandaríkjunum,
sem ekki vilja að þessum lögum sé
breytt og auk þess myndi það
veikja stöðu flutningaskipaflota
okkar.“
Danskur helgileikur
— sýndur í Eyjum, Skálholti og Bústaðakirkju
DANSKUR hópur 22 söngvara og
tónlistarmanna, Sonderjyd.sk For-
sogsscene, er væntanlegur til fs-
lands í dag, miðvikudaginn 18. júlf.
Hópurinn mun flytja hér þrisvar
sinnum helgileikinn „Spámaður og
smiður“ eftir Olof Hartmann. Tón-
listin er samin af Bente Lis Svend-
sen. Stjórnandi .lutnings ;r Arne
tbenhus.
Fyrst verður helgileikurmn
fluttur fimmtudagskvöldið 59.
júlí, kl. 20.30, í Landakirkju, Vest-
mannaeyjum. Næsta sýning verð-
ur á Skálholtshátfð í Skálholts-
dómkirkju sunnudaginn 22. júli kl.
11.00 f.h. og að lokum sýnir flokk-
urinn i Bústaðakirkju þriðjudag-
inn 24. júlí kl. 20.30.
Sonderjydsk Forsegsscenes
iíirkespilgruppe var rtofnuð
janúar 5965 og hefur síðan flutt
fimm helgileiki eftir Olof Hart-
mann, tvo eftir Anna Karin
Norstrom Elfstrand og einn eftir
T.S. Eliot.
Sonderjydsk Forsogsscene hefur
flutt þessa helgileiki víða í Dan-
mörku og á hinum Norðurlöndun-
um, en þetta er í fyrsta skipti sem
þessir listamenn flytja nlíkan
helgileik hér á landi. Hópurinn
mun dveljast i vikutfma hér á
landi.