Morgunblaðið - 09.12.1984, Side 20

20 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 1984
OPUS2
JÓHANNA KRISI ÍN YNGVADÓTI IR
„Þú getur auðvitað málað
allt þitt líf og aldrei
gert góða mynd — af því
þig skortir þetta fína“
Hún er lágvaxin, fíngerð, folleit. Háriö er
dökk koparlitt, silkimjúkt að sjá og nær
niður á axlir. Hún Jóhanna Kristín Yngva-
dóttir býr uppi í sveit í Reykjavík í húsinu
sínu í Blesugróf. Úr vinnustofunni, sem er
byggð við gamla húsið, sér yfir Elliðaárdal-
inn og langt út í bláinn, þar til Esjan skyggir
á. I>eim sem hefur alizt upp við svo ágætt
útsýni hlýtur að finnast gott útsýni hlægilegt.
I>arna hefur hún alltaf átt heima, en hún bjó
í fjögur ár í Amsterdam, þegar hún var í
málaranámi. I>að var á þeim árum þegar allir
voru í konseptinu og það þótti hálfgerö ná-
lykt af málverkinu. Þá var hún búin með
Myndlista- og handíðaskólann hér heima og
þá þegar datt sumum í hug að einhvern tíma
kynni hún að geta málaö mynd. Nú er hún
laus við skólarykið, farin að mála upp á eigin
spýtur og andlitin hennar, sem horfa á mann
af striganum, eru ekki öll þar sem þau eru
séð. Kannski koma önnur andlit eða engin
eftir veturinn, því í stað þess að horfa á
blákalda Esjuna í vetrardimmunni hér ætlar
hún aö horfa á hlýlegt Miðjarðarhafið, sigldi
úr Sundahöfn áleiðis til Sikileyjar nú i byrj-
un nóvember. „Ég er ekki mjög góð í þessu,
sko orðunum,“ sagði Jóhanna Kristín við
mig einhvern tímann í haust þegar við hitt-
umst út af viötalinu. Hún heldur sér fyrir sig,
talar lágt en er rammörugg í málverkinu.
I>að er til fólk sem hrífst af myndunum
hennar. Hrós, eftirtekt og athygli eru hvetj-
andi, en kannski líka krefjandi og þrúgandi.
En aldurinn er henni ekki að meini...
Af hverju lagðirðu málaralist fyrir
þig?
JKY: Það kom ekkert annað til
greina.
Ég er svolítið forvitin um þetta
efni, olíuna. Þú notar ekki akrýl eða
annað. Eftir hverju sækist þú í olí-
unni?
JKY: Ég hef einu sinni málað
mynd með akrýllitum. Myndin var
dauð í upphafi. Ég hef enga til-
finningu fyrir akrýllitum. Olían er
lifandi. Þegar mér lætur bezt, þá
finnst mér að liturinn og pensill-
inn leiki í höndum mér eins og
hugur minn. Vatnslitur er ákaf-
lega skemmtilegur, ég er að hugsa
um að mála eitthvað með honum á
Sikiley.
Hvað finnst þér þú hafa lært í
skóla, eða kannski tneira almennt:
Hvað er hægt að kenna í myndlist-
arskóla?
JKY: Það er öll meðferð efnis,
tækni og hugsanleg ögun. Öll skól-
un er nauðsynleg. Hins vegar lær-
ir enginn að verða listamaður í
listaskóla. Það verður annað og
meira að koma til.
Hvað með litameðferð? Er hægt
að læra hana?
JKY: Þá er komið að spurningu
um tilfinningu, að hafa tilfinningu
fyrir hinu og þessu. Þú getur aldr-
ei málað góða mynd nema að hafa
tilfinningu. Það er ekki hægt að
gera neitt nema að hafa tilfinn-
ingu fyrir því fyrst og fremst. Þú
getur auðvitað málað allt þitt líf
og aldrei gert góða mynd — af því
þig skortir þetta fina. Kjartan
Guðjónsson kallaði það knallið.
Þú málar gjarnan fólk. Læturðu
sitja fyrir hjá þér?
JKY: Stundum fæ ég fólk til að
sitja fyrir hjá mér. Stundum
stelst ég til þess að teikna fólk
þegar það sér ekki til. En svo kem-
ur ekki ósjaldan fyrir að eitthvað
kemur úr huga mínum, eitthvða
sem þrýstir á að komast út. Ég sé
hugsanlega sífellt fyrir mér hvíta
mynd af einhverri ákveðinni stell-
ingu, einhverri ákveðinni mann-
eskju. Þá þarf ég ekki að fá neinn
til að sitja fyrir, það bara kemur.
Geturðu gert þér grein fyrir hvað
það er í fólki, sem höfðar til þín. Er
það fólk sem er ofsalega ákveðið,
hæglátt eða einhvern veginn öðru-
vísi?
JKY: Það er misjafnt. Bara
eitthvað, einhver persónukraftur.
Þú færð stundum dóttur þína til
að sitja fyrir, vinkonu hennar, börn.
Hvers vegna?
JKY: Já, ég geri það oft. Þær eru
ákaflega fjörugar, ákaflega mikið
líf í þeim. Dóttir mín er svo
skapstór. Hún er fjörug, það fylgir
henni svo mikill kraftur. Hún sit-
ur oft fyrir. Ein fyrsta myndin
sem ég málaði var af henni. Svo er
oft að hún situr ekki fyrir, heldur
er ég bara með hana í huganum.
Þá er hún ekki endilega sem barn
á barnamyndum, heldur líka sem
kona. Þær eru gangandi hér út og
inn allan daginn stelpurnar. Ég
hef engan frið á daginn, enda hef
ég neyðzt til að vinna á kvöldin og
nóttunni.
Meðan þú heldur þig við manna-
myndir, eftir hverju leitarðu þá í
þeim? Af hveju heldurðu áfram? Er
það eitthvað sem þú átt eftir að gera,
hefur ekki náð ennþá?
JKY: Ég fer bara auðveldustu
leiðina, sjáðu til. Ég fer alltaf auð-
veldustu leiðina. Eg varð málari
vegna þess að það er mér eigin-
legt. Ég reyndi að verða leikari, en
hlédrægnin, feimnin, hefði orðið
mér til trafala. Ég hefði þurft
langan tíma til að yfirstíga hana,
svo ég gerði bara það sem mér var
auðveldast. Það er það sama með
viðfangsefni mitt í málverkinu.
Þess vegna fer ég kannski ekki út í
abstrakt, það er lengra frá mér, þó
ég sé mjög veik fyrir því. Það má
jafnvel segja að ég sé bara letingi,
löt.
Ég held mig enn við sömu spurn-
inguna, mannamyndirnar. Áttu
eitthvað eftir í þeim, hvað viltu sýna
með þeim?
JKY: Það höfðar mest til mín,
mannfólkið, vegna þess að það
hefur mest áhrif á líf mitt. Það
skapar aðstæðurnar og aðstæð-
urnar móta uppeldið. Líf manns-
ins heillar mig' mikið, örlög
mannsins. Ég þarf alltaf að vita
hvernig fólk deyr, hvort það hefur
þjáðst. Um ævi þessa og hins,
hvort hann hafi lent í ástarsorg,
hvort hann hafi þjáðst mikið í ást-
arsorginni. Ævilöng ástarsorg er
mjög heillandi. Ætli líf foreldra
minna sé ekki samtengt þessum
mannamyndum, uppruni minn,
eins og er með svo marga málara.
Maður losnar aldrei við það.
Nú hafa konur einmitt oft málað
portrett, en síður það sem liggur
þeim fjær. Hefurðu hugsað út í það?
JKY: Já, ég hef oft velt þessu
fyrir mér. Kannski fara konur þá
leið sem er þeim eiginlegust. Þetta
er þeirra köllun.
Nú hefurðu mest fengizt við
mannamyndir. Hvað með abstrakt
eða landslag?
JKY: Ég hef mikinn áhuga fyrir
abstrakt og landslag er ákaflega
skemmtilegt viðfangsefni. Ég mál-
aði svolítið abstrakt í akademí-
unni en er reyndar búin að mála
yfir það fyrir löngu síðan.
Hvers konar form málaðir þú?
JKY: Það voru engin ákveðin
form, heldur samspil lita. Ef ég
færi út í abstrakt, þá myndi ég
eflaust vinna þannig.
Hefurðu einhverja tilfinningu
fyrir því hvenær þú verðir búin að
gera mannamyndum skil, hvenær
þér finnist þú geta farið t.d. út í
abstrakt?
JKY: Þegar ég var búin í Mynd-
lista- og handíðaskólanum og svo í
akademíunni, þá var fólk alltaf að
spyrja mig hvort ég ætlaði ekki að
fara að sýna. Sýna hvern andskot-
ann? Hvað átti ég að sýna? Minn
tími var ekki kominn. Ég gæti
enzt í mannamyndum allt mitt líf
eins og svo margir. Annars geri ég
ekki fimm ára áætlanir.
Ég hef einhverja hugmynd um, að
þeir sem haldi áfram með sama við-
fangsefni séu að leita fullkomnunar.
En kannski er það alls ekki það,
heldur er bara verið að leita að sem
flestum flötum á viðfangsefninu?
JKY: Stundum er ég hundleið á
þessum mannamyndum, alveg að
gefast upp, langar að mála eitt-
hvað annað. Það hefur verið svo
stutt á milli sýninga. Éf ég á að
fara út í eitthvað annað, þá verð
ég að taka mér góðan tíma.
Kannski fer ég út í landslagið á
Sikiley, ég ætla að prófa vatnsliti
þar, og snerti aldrei olíu framar,
aldrei að vita ...
Það er stundum sagt að Ijósmynd-
arar sjái mótív alls staðar. Hvað með
þig, eru mótívin alltaf með þér?
JKY: Nei, vegna þess að þetta er
allt háð mínum tilfinningasveifl-
um. Ég get stundum ekki málað
dögum og vikum saman, jafnvel
mánuðum saman. Svo getur allt í
einu komið yfir mig, ég sé alls